Được quyết định lựa chọn tổ chức kiểm định, CSGDĐH sẽ hưởng lợi những gì?

3 giờ trướcBài gốc

Dự thảo Luật Giáo dục đại học đang được Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng, trong đó có đề xuất liên quan đến việc lựa chọn tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục.

Cụ thể, Khoản 2, Điều 39, Dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) công bố vào tháng 6/2025 quy định, cơ sở giáo dục được quyết định lựa chọn tổ chức kiểm định phù hợp, đáp ứng các yêu cầu sau:

a) Tổ chức kiểm định trong nước được cơ quan có thẩm quyền cấp phép hoạt động, thực hiện đánh giá ngoài, kiểm định theo tiêu chuẩn do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành hoặc theo bộ tiêu chuẩn do tổ chức kiểm định chất lượng xây dựng phù hợp với khung tiêu chuẩn quốc tế, được Bộ Giáo dục và Đào tạo thẩm định, công nhận và cho phép áp dụng, trên cơ sở tổ chức đó được tổ chức quốc tế có thẩm quyền công nhận.

b) Tổ chức kiểm định nước ngoài có uy tín quốc tế, được công nhận hoạt động tại Việt Nam đánh giá, kiểm định theo tiêu chuẩn quốc tế.

Theo Khoản 3, Điều 39 của Dự thảo: “Hoạt động kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục và chương trình đào tạo của các tổ chức kiểm định trong nước là dịch vụ công có thu phí, thực hiện theo quy định của pháp luật về phí dịch vụ kiểm định chất lượng giáo dục. Mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí kiểm định chất lượng giáo dục đối với chương trình đào tạo và cơ sở giáo dục do Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định”.

Lãnh đạo một số cơ sở giáo dục đại học cho rằng, điều chỉnh kể trên sẽ mang lại nhiều thuận lợi.

Tăng tính tự chủ và cơ hội lựa chọn đối với cơ sở giáo dục

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Nhà giáo ưu tú, Phó giáo sư, Tiến sĩ Lương Minh Cừ – Bí thư Đảng ủy, Hiệu trưởng Trường Đại học Cửu Long nhận định: “Việc trao quyền cho các cơ sở giáo dục đại học được tự quyết định lựa chọn tổ chức kiểm định chất lượng chương trình đào tạo mang lại nhiều lợi ích thiết thực.

Sự chủ động và linh hoạt trong việc lựa chọn đối tác kiểm định cho phép các cơ sở đào tạo tìm được đơn vị phù hợp nhất với đặc thù và định hướng phát triển của mình, từ đó nâng cao hiệu quả kiểm định. Quy trình được rút gọn cũng đồng nghĩa với việc giảm thiểu chi phí và nguồn lực, giúp các trường tập trung nhiều hơn cho các hoạt động chuyên môn.

Đặc biệt, cơ hội hợp tác với các tổ chức kiểm định quốc tế được mở rộng, và quan trọng hơn, đây còn là động lực thúc đẩy tiến trình tự chủ đại học, khi các trường thực sự làm chủ trong việc bảo đảm và nâng cao chất lượng đào tạo”.

Nhà giáo Ưu tú, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lương Minh Cừ – Bí thư Đảng ủy, Hiệu trưởng Trường Đại học Cửu Long. Ảnh: Website nhà trường.

Cùng trao đổi về vấn đề này, Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Thị Phương Lan – Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) chỉ ra 3 thay đổi nổi bật nếu đề xuất trong dự thảo được thông qua.

Thứ nhất, các trường sẽ chủ động hơn trong việc tìm kiếm và hợp tác với tổ chức kiểm định phù hợp với mục tiêu phát triển và định hướng chất lượng, đồng thời linh hoạt lựa chọn các tiêu chuẩn quốc tế để nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh.

Thứ hai, việc bỏ qua quy trình đấu thầu giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và tập trung nguồn lực cho cải thiện chất lượng đào tạo cũng như nghiên cứu, khiến quá trình kiểm định diễn ra nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Thứ ba, quyền tự quyết trong lựa chọn tổ chức kiểm định cũng đòi hỏi các trường nâng cao trách nhiệm trong minh bạch thông tin, báo cáo và chứng minh chất lượng đào tạo, từ đó thúc đẩy văn hóa tự đánh giá và cải tiến liên tục.

“Tôi cho rằng việc bỏ quy định đấu thầu trong kiểm định giáo dục đại học là một bước tiến quan trọng, giúp các trường đại học Việt Nam chủ động, linh hoạt hơn và từng bước hội nhập với nền giáo dục quốc tế” – cô Lan khẳng định.

Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Thị Phương Lan – Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh). Ảnh: Website nhà trường.

Cùng với mở rộng quyền lựa chọn tổ chức kiểm định có uy tín trong và ngoài nước, dự thảo xác định kiểm định là dịch vụ công có thu phí.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lương Minh Cừ cho rằng, quy định này không chỉ góp phần chuẩn hóa hoạt động kiểm định, tăng cường vai trò quản lý nhà nước, mà còn bảo đảm tính minh bạch trong tài chính, tạo nền tảng nâng cao uy tín và chất lượng của hệ thống kiểm định.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, quy định mới cũng đặt ra thách thức, đặc biệt là về khả năng tự chủ của các tổ chức kiểm định và áp lực chi phí đối với những cơ sở giáo dục có nguồn lực tài chính hạn chế.

Để chính sách này đi vào thực tiễn hiệu quả, Bộ Tài chính cần sớm ban hành hướng dẫn chi tiết về mức phí, cơ chế và chính sách quản lý thu – chi, vừa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức kiểm định và cơ sở giáo dục triển khai nhiệm vụ bền vững.

Trước vấn đề này, Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Thị Phương Lan cho hay: “Việc có khung phí thống nhất do Bộ Tài chính quy định sẽ bảo đảm sự công bằng giữa các cơ sở giáo dục, giúp các trường chủ động hơn trong xây dựng kế hoạch tài chính, đồng thời nâng cao tính minh bạch và hợp lý trong sử dụng nguồn lực công. Nhà trường ủng hộ chính sách này và cam kết thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật liên quan đến chi phí kiểm định chất lượng giáo dục”.

Tuy nhiên, cô cũng lưu ý rằng mức thu phí cần được nghiên cứu kỹ lưỡng và thận trọng, vì sẽ tác động trực tiếp đến quá trình triển khai tại các cơ sở giáo dục.

Theo cô Lan, đối với các trường có quy mô nhỏ hoặc hạn chế về nguồn lực, mức phí kiểm định quá cao có thể trở thành gánh nặng tài chính, làm giảm khả năng tham gia kiểm định.

Ngược lại, nếu mức phí quá thấp, các tổ chức kiểm định sẽ khó duy trì và nâng cao chất lượng dịch vụ do không thể bù đắp chi phí, từ đó làm giảm động lực cải thiện.

Bên cạnh đó, quy định này cũng có nguy cơ tạo ra sự chênh lệch về cơ chế thu phí giữa tổ chức kiểm định trong nước và quốc tế. Các tổ chức trong nước bị ràng buộc bởi mức phí do Bộ Tài chính quy định, trong khi các tổ chức quốc tế hoạt động theo cơ chế thị trường, điều này có thể dẫn đến sự thiếu công bằng giữa các tổ chức kiểm định.

Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động kiểm định

Để chất lượng hoạt động kiểm định được nâng cao, đặc biệt là theo các chuẩn quốc tế, Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Thị Phương Lan cho rằng cần đẩy mạnh hơn nữa việc minh bạch hóa kết quả kiểm định, công khai rõ ràng những điểm mạnh và những mặt còn hạn chế để các đơn vị trong và ngoài trường có thể tham khảo, học hỏi và cải tiến liên tục.

Song song với đó, cần tăng cường hoạt động bảo đảm chất lượng nội bộ và công tác tự đánh giá, tiến hành rà soát toàn diện mọi mặt hoạt động theo tiêu chuẩn trong nước và quốc tế, từ đó xác định chính xác các lĩnh vực cần cải thiện.

Việc xây dựng đội ngũ chuyên trách về bảo đảm chất lượng và kiểm định, được đào tạo bài bản, am hiểu sâu các bộ tiêu chuẩn trong nước và quốc tế rất quan trọng. Đồng thời, các đơn vị trong trường cần được khuyến khích tích cực tham gia các hoạt động kiểm định quốc tế để từng bước nâng cao năng lực, chuẩn hóa quy trình và tiệm cận với thông lệ giáo dục toàn cầu.

“Nhà trường tin rằng việc nâng cao chất lượng kiểm định không chỉ nhằm đáp ứng yêu cầu đánh giá, mà còn là công cụ quan trọng để cải tiến thực chất và phát triển bền vững” – cô Lan khẳng định.

Còn Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lương Minh Cừ cho rằng cần triển khai đồng bộ các giải pháp ở cả tổ chức kiểm định và cơ sở giáo dục.

Đối với các tổ chức kiểm định, nhiệm vụ trước hết là không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ kiểm định viên, bảo đảm sự công bằng và minh bạch trong mọi khâu của quy trình.

Các đơn vị này cũng cần thường xuyên tổ chức các khóa tập huấn chuyên môn về công tác kiểm định, bao gồm cả tự đánh giá và đánh giá ngoài.

Bộ Giáo dục và Đào tạo nên đẩy mạnh đa dạng hóa các tổ chức kiểm định, cho phép cho những tổ chức quốc tế có đủ năng lực và uy tín hoạt động tại Việt Nam, đồng thời khuyến khích các tổ chức trong nước hoạt động theo tiêu chuẩn quốc tế.

Đối với các cơ sở giáo dục, cần quy hoạch, bồi dưỡng và nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ tham gia công tác tự đánh giá, đặc biệt là bộ phận chuyên trách về bảo đảm chất lượng.

Kế hoạch tự đánh giá cần trở thành một phần trong kế hoạch hoạt động tổng thể hoặc nhiệm vụ trọng tâm của năm học, gắn kết chặt chẽ với chiến lược phát triển của đơn vị. Các trường phải nâng cao hiệu quả quản lý, kịp thời khắc phục những tồn tại sau tự đánh giá, đồng thời nâng cao nhận thức và sự quan tâm của toàn thể cán bộ quản lý, giảng viên, chuyên viên, nhân viên đối với tầm quan trọng của hoạt động này.

Ngoài ra, các cơ sở giáo dục cần đề cao tinh thần trách nhiệm trong việc cung cấp và thu thập thông tin, minh chứng; đa dạng hóa hình thức lưu trữ và xây dựng kế hoạch bổ sung minh chứng hiệu quả. Việc phát triển hệ thống bảo đảm chất lượng bên trong, thiết lập và phát huy vai trò của mạng lưới bảo đảm chất lượng là yếu tố then chốt.

Các trường cũng cần thường xuyên cập nhật, hoàn thiện và bám sát chiến lược bảo đảm chất lượng; xây dựng cơ chế, chính sách tài chính cho hoạt động tự đánh giá; đồng thời tăng cường công tác chỉ đạo, kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy trình này trong kiểm định chất lượng giáo dục đại học.

Trần Trang

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/duoc-quyet-dinh-lua-chon-to-chuc-kiem-dinh-csgddh-se-huong-loi-nhung-gi-post253574.gd