Nông dân xã Mường Ảng chăm sóc cà phê.
Cây xóa nghèo
Cà phê xuất hiện ở Mường Ảng từ những năm 1970, nhưng phải đến giai đoạn 1995 - 1996, loại cây công nghiệp này mới thực sự được chú trọng đầu tư theo hướng sản xuất hàng hóa. Từ đó, cà phê dần trở thành cây trồng chủ lực, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn và đời sống người dân nơi đây.
Điển hình như gia đình anh Lường Văn Thoan, bản Na Luông. Với diện tích trên 2ha, trước đây gia đình anh Thoan chỉ trồng cây lương thực ngắn ngày, thu nhập bấp bênh, cuộc sống quanh năm thiếu trước, hụt sau. Từ khi học theo các hộ dân trong xã, anh Thoan chuyển toàn bộ diện tích đất sang trồng cây cà phê, từ đó cuộc sống đã được cải thiện đáng kể, bởi mỗi năm gia đình anh Thoan thu hàng trăm triệu đồng từ bán quả.
Anh Thoan phấn khởi chia sẻ: “Từ khi trồng cà phê, đời sống người dân thay đổi hẳn. Gia đình tôi cũng vậy. Giờ có thu nhập ổn định, không còn cảnh chật vật như trước nữa”.
Sau nhiều năm bén rễ, cà phê Arabica đã khẳng định vị thế là cây trồng chủ lực của Mường Ảng, mang lại giá trị kinh tế cao, trở thành sinh kế ổn định và góp phần thiết thực vào công cuộc xóa đói giảm nghèo cho hàng nghìn hộ nông dân địa phương. Hiện toàn xã đã có 1.662ha cà phê, với sản lượng và giá trị ngày càng tăng, mang lại doanh thu hơn 260 tỷ đồng mỗi năm.
Ông Hà Văn Hoan, Chủ tịch Hội Cà phê Mường Ảng cho biết: Nhờ cây cà phê, đời sống của bà con từng bước được nâng lên, nhiều hộ đã thoát nghèo, vươn lên làm giàu chính đáng. Không chỉ vậy, cà phê còn tạo việc làm ổn định cho hàng nghìn lao động địa phương trong suốt các mùa vụ thu hái và sơ chế.
Từ chỗ sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, người trồng cà phê ở Mường Ảng nay đã từng bước thay đổi tư duy, chuyển sang liên kết sản xuất theo hình thức tổ hợp tác, hợp tác xã. Nhiều hộ không còn canh tác đơn lẻ mà cùng nhau liên kết trong các khâu trồng, chăm sóc, thu hái, sơ chế và tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị. Sự chuyển đổi này không chỉ giúp tăng hiệu quả kinh tế mà còn góp phần hình thành nền sản xuất nông nghiệp hàng hóa theo hướng chuyên canh bền vững.
Ông Trần Minh Giáp, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: Nhiều năm qua, cây cà phê đã thực sự mang lại cho người dân Mường Ảng cuộc sống khấm khá, ổn định hơn. Đến thời điểm này, đây vẫn là cây trồng chủ lực, đóng vai trò quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng hàng hóa. Hiện xã đang tập trung đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, khuyến khích người dân sản xuất tập trung, liên kết theo chuỗi giá trị nhằm nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống một cách bền vững.
Nâng tầm giá trị sản phẩm
Được xác định là cây trồng chủ lực, song những năm gần đây, cây cà phê ở Mường Ảng mới thực sự mang lại giá trị và hiệu quả kinh tế cao, được nhiều người biết đến với những sản phẩm đã được chứng nhận OCOP. Có nhiều nguyên nhân, song chủ yếu là do công tác quảng bá, giới thiệu sản phẩm chưa đa dạng; mẫu mã chưa bắt mắt; các sản phẩm chế biến từ quả cà phê chưa nhiều. Hơn nữa, bản thân người trồng cũng chưa mặn mà bởi có thời điểm giá bán sản phẩm chưa ổn định. Thậm chí, nhiều hộ còn chặt một phần diện tích để chuyển đổi sang các loại cây ăn quả khác.
Đứng trước nguy cơ cây trồng truyền thống bị ảnh hưởng, cấp ủy, chính quyền xã Mường Ảng đã đưa ra nhiều phương án để duy trì diện tích hiện có, phấn đấu bằng mọi giá nâng tầm giá trị loại cây này. Trên tinh thần lắng nghe ý kiến đóng góp của các chuyên gia và sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị, công tác tuyên truyền đã được thực hiện thường xuyên, linh hoạt kết hợp giải thích để người dân hiểu về chủ chương của xã.
Mặt khác, cấp ủy, chính quyền đang tích cực tìm kiếm cơ hội xúc tiến, quảng bá các sản phẩm cà phê. Giai đoạn 2021 - 2025, xã đã tổ chức, tham gia nhiều sự kiện để giới thiệu cà phê Mường Ảng. Điển hình, Hội thảo phát triển cà phê Việt Nam chất lượng cao; Hội chợ triển lãm chuyên ngành cà phê năm 2023 tại TP. Buôn Ma Thuột; Kỳ họp thường lệ giữa năm 2023 của Quốc hội khóa XV; Hội nghị xúc tiến, quảng bá du lịch tỉnh Điện Biên tại Mường Lay; Hội chợ Công Thương vùng Tây Bắc - Điện Biên năm 2024. Mới đây, tham gia sự kiện, cuộc thi cà phê chất lượng cao tại Hội chợ quốc tế ngành cà phê tại Côn Sơn, Trung Quốc, cà phê Mường Ảng đã đạt giải “Cà phê đặc sản”.
Ông Trần Minh Giáp, chia sẻ thêm: Để nâng cao năng suất, chất lượng và từng bước đưa cây cà phê trở thành sản phẩm chủ lực, xã đã chỉ đạo tập trung xây dựng vùng nguyên liệu quy mô lớn, tham gia chế biến sâu nhằm gia tăng giá trị sản phẩm. Cùng với đó, tích cực xây dựng chỉ dẫn địa lý cho cà phê Mường Ảng, đầu tư hệ thống công cụ, phương tiện phục vụ quản lý, sử dụng và phát triển chỉ dẫn địa lý một cách bền vững. Đến nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt hồ sơ đăng ký bảo hộ, quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm. Đây là bước tiến quan trọng, góp phần nâng tầm giá trị nông sản, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người sản xuất và người tiêu dùng.
Với hướng đi đúng đắn, sự vào cuộc đồng bộ từ người dân đến chính quyền, giai đoạn 2025 - 2030, xã Mường Ảng đặt mục tiêu duy trì, chăm sóc và khai thác hiệu quả 1.662ha cây cà phê, trồng mới 638ha, nâng tổng diện tích lên 2.300ha. Cùng với đó, thực hiện các bước quy trình tái canh 300ha cà phê già cỗi, kém hiệu quả... từ đó tiếp tục khẳng định vị thế “Cà phê Mường Ảng” trên bản đồ nông sản Việt Nam.
Văn Quyết