“Rào cản” từ nhiều phía
Theo thông tin từ Bộ Y tế nhân Tuần lễ thế giới NCBSM từ 1 - 7/8/2025, một trong những rào cản đối với hành trình NCBSM đến từ việc chăm sóc trước và trong khi sinh. Cụ thể, tại nhiều phòng sinh, không có người thân đồng hành, thiếu sự hỗ trợ và động viên của nhân viên y tế làm bà mẹ căng thẳng, đau đớn, tăng tiết các hormone bất lợi có thể ức chế quá trình tiết sữa mẹ. Phòng sinh thiếu thân thiện cùng với hạn chế vận động trong chuyển dạ làm tăng tỉ lệ mổ đẻ không cần thiết và giảm cơ hội tiếp cận sữa mẹ. Cạnh đó, nhiều phòng khám sản khoa trước sinh chưa thực sự chú trọng tư vấn đầy đủ về lợi ích và kỹ thuật nuôi con bằng sữa mẹ, thậm chí chính nhân viên y tế cũng chưa nhận thức hết tầm quan trọng của nó. Ngay sau sinh, nhiều trẻ không được thực hiện da kề da đầy đủ trong ít nhất 90 phút, không được tạo điều kiện bú mẹ cữ đầu tiên trên ngực mẹ, đặc biệt đối với trẻ mổ đẻ.
Về phía các bà mẹ, trong 6 tháng đầu tiên, nhiều bà mẹ lo lắng về việc đi làm lại sau 6 tháng nghỉ thai sản, không có đủ thời gian vắt sữa và cho con bú trực tiếp. Vì vậy, họ có xu hướng tập cho con bú sữa công thức từ 1 - 2 tháng trước khi trở lại công sở, làm gián đoạn quá trình bú mẹ tự nhiên. Đáng tiếc hơn, từ 6 đến 24 tháng, không ít bà mẹ lại lầm tưởng rằng sữa mẹ đã hết chất dinh dưỡng, dẫn đến việc lựa chọn sữa công thức thay thế, bỏ lỡ giai đoạn vàng để tiếp tục cung cấp kháng thể và dinh dưỡng quan trọng cho con.Cuối cùng, tác động của các công ty sữa công thức đóng vai trò không nhỏ. Việc quảng cáo sữa công thức từ trước sinh, với những lời lẽ hấp dẫn về “sữa bà bầu” hay “lợi ích vượt trội”, đã tác động mạnh mẽ đến tâm lý và quyết định của các bà mẹ.
Cần tăng nguồn lực để hỗ trợ
Nhằm tạo điều kiện giúp nữ công nhân yên tâm làm việc theo Nghị định 145/2020/NĐ-CP của Chính phủ hướng dẫn Bộ luật Lao động về điều kiện lao động và quan hệ lao động (đã được sửa đổi, bổ sung một phần bằng Nghị định 35/2022/NĐ-CP) quy định “khuyến khích các doanh nghiệp lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ phù hợp với điều kiện thực tế tại nơi làm việc, nhu cầu của lao động nữ và khả năng của người sử dụng lao động; đối với các doanh nghiệp có từ 1.000 lao động nữ trở lên thì phải lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ tại nơi làm việc”.
Trong những năm qua, nhiều doanh nghiệp, tập đoàn lớn tại Việt Nam với sự hỗ trợ, quan tâm, chăm lo của tổ chức Công đoàn, việc lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ đã được triển khai.
Tháng 5/2018, UNICEF công bố chiến dịch mang chủ đề “60 phút làm mẹ trọn vẹn” thúc đẩy nuôi con bằng sữa mẹ cho nữ công nhân trong khuôn khổ hợp tác với Công ty Phúc lợi iCare và được triển khai tại Pou Yuen Việt Nam là công ty da giày lớn nhất cả nước với khoảng 74.000 công nhân, 82% trong số đó là nữ. Chiến dịch nêu rõ một số giải pháp giúp nữ công nhân có thể sử dụng hiệu quả 60 phút nghỉ được trả lương mỗi ngày để cho con bú, vắt và trữ sữa theo quy định của luật cho những người nuôi con dưới 12 tháng tuổi.
Theo các chuyên gia từ Bệnh viện Phụ sản Đà Nẵng, Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), ngành Y tế Việt Nam trong những năm qua đã thực hiện nhiều chiến lược quan trọng để đẩy mạnh việc nuôi con bằng sữa mẹ, tuy vậy, nguồn lực y tế còn hạn chế cũng khiến việc can thiệp và hỗ trợ toàn diện cho các bà mẹ chưa thể diễn ra như mong đợi.
Triển khai Tuần lễ thế giới NCBSM năm 2025, Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế đã có công văn hướng dẫn với Sở Y tế các tỉnh, thành phố. Theo đó, ở góc độ pháp luật, Bộ Y tế đề nghị tuân thủ Nghị định số 100/2014/NĐ-CP ngày 6/11/2014 của Chính phủ về kinh doanh và sử dụng các sản phẩm dinh dưỡng dùng cho trẻ nhỏ, bình bú và vú ngậm nhân tạo; phổ biến, quán triệt về các nội dung cơ bản của Nghị định số 100/2014/NĐ-CP đến thầy thuốc, nhân viên y tế tại các đơn vị. Thực hiện Thông tư số 38/2016/TT-BYT ngày 31/10/2016 của Bộ Y tế quy định một số biện pháp thúc đẩy việc NCBSM tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; duy trì hoạt động tư vấn cho phụ nữ mang thai và bà mẹ sau sinh về lợi ích NCBSM; hướng dẫn các bà mẹ đang NCBSM cho con bú đúng, bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu, bú kéo dài đến 24 tháng và cách duy trì nguồn sữa.
Theo Bộ Y tế, ước tính hàng năm NCBSM giúp phòng ngừa được trên 22.000 trường hợp tử vong do ung thư vú và 800.000 trường hợp tử vong dưới 5 tuổi nếu phụ nữ ở các nước tăng cường cho con bú mẹ đến 24 tháng.
Hồng Minh