EU tiếp tục hoãn luật chống phá rừng: Lý do kỹ thuật hay nhượng bộ chính trị?

3 giờ trướcBài gốc

Nguồn: Shutterstock/Jishith Jayaram

Hệ thống công nghệ truy xuất "chưa đủ"

Theo Ủy ban châu Âu, nguyên nhân xuất phát từ khó khăn kỹ thuật khi hệ thống công nghệ thông tin phục vụ kiểm soát và truy xuất nguồn gốc sản phẩm chưa đủ khả năng vận hành ở quy mô hàng trăm triệu bản kê khai mỗi năm. Tuy vậy, quyết định này đã làm dấy lên nhiều tranh cãi, từ sự thất vọng của các tổ chức môi trường cho tới những hoài nghi rằng EU đang dần nhượng bộ trước áp lực từ doanh nghiệp và các nước xuất khẩu lớn.

Trước đó, Luật sản phẩm không gắn với phá rừng (EUDR) dự kiến bắt đầu áp dụng từ ngày 30/12/2024, sau đó được lùi sang cuối năm 2025. Ủy viên môi trường EU Jessica Roswall nhấn mạnh: “Nếu triển khai ngay bây giờ, hệ thống có thể quá tải và gây ra gián đoạn lớn cho chuỗi cung ứng trong EU”.

Theo đánh giá ban đầu, số lượng bản kê khai tuân thủ mà hệ thống phải xử lý hàng năm có thể vượt xa ước tính ban đầu. Nghiên cứu của Ủy ban châu Âu cho thấy thay vì khoảng 100 triệu bản như dự kiến, con số thực tế có thể gấp 10 lần. Đây là lý do quan trọng khiến Ủy ban phải xin thêm thời gian chuẩn bị. Tuy nhiên, quyết định trì hoãn vẫn cần sự thông qua của Nghị viện châu Âu và Hội đồng EU trước khi chính thức có hiệu lực.

Luật EUDR, được thông qua từ tháng 6/2023 quy định cấm đưa vào thị trường EU các sản phẩm như cà phê, ca cao, dầu cọ, gỗ, thịt bò, đậu nành, cao su và các sản phẩm liên quan nếu có liên quan đến phá rừng sau ngày 31/12/2020. Các doanh nghiệp nhập khẩu có nghĩa vụ cung cấp dữ liệu địa lý, quốc gia sản xuất và khối lượng sản phẩm để chứng minh chuỗi cung ứng “không phá rừng”.

Áp lực môi trường và tranh cãi trong EU

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp và quốc gia xuất khẩu đã bày tỏ lo ngại về khả năng tuân thủ. Tập đoàn Mondelez, công ty mẹ của Cadbury hồi tháng 7/2025 kêu gọi hoãn thêm 12 tháng, cho rằng chuỗi cung ứng ca cao “chưa đủ hạ tầng kỹ thuật số và chịu áp lực từ biến động giá cả”.

Về phía các Chính phủ, Indonesia - một trong những nhà xuất khẩu dầu cọ lớn nhất khẳng định luật vẫn “không khả thi” và đề nghị hoãn đến năm 2028 để nông dân có thời gian thích ứng. Nước này cho rằng, luật có thể gây bất lợi cho những nông dân không có khả năng cung cấp dữ liệu tọa độ và hệ thống truy xuất. Bản thân một số quốc gia nông nghiệp trong EU cũng lo ngại tương tự, cho rằng các yêu cầu báo cáo, truy xuất nguồn gốc, đánh giá rủi ro sẽ tạo ra gánh nặng chi phí và thủ tục nặng đối với các trang trại vừa và nhỏ.

Trong khi đó, các tổ chức môi trường và xã hội dân sự phản ứng gay gắt trước việc trì hoãn. Tổ chức ClientEarth cho rằng, “việc đổ lỗi cho vấn đề kỹ thuật IT là khó chấp nhận” vì doanh nghiệp và Chính phủ đã có thời gian chuẩn bị từ khi luật được thông qua. Chuyên gia Nicole Polsterer từ tổ chức Fern cảnh báo: “Mỗi ngày luật bị trì hoãn đồng nghĩa với thêm nhiều cánh rừng bị tàn phá, nhiều vụ cháy rừng và thời tiết cực đoan hơn”.

Việc trì hoãn cũng làm dấy lên lo ngại về uy tín môi trường của EU. Một số nghị sĩ châu Âu cảnh báo rằng sự chậm trễ nhiều lần có thể “làm suy yếu niềm tin” vào các cam kết khí hậu của khối và tạo tiền lệ xấu trong việc thực thi chính sách xanh. Đồng thời, Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên (WWF) cảnh báo doanh nghiệp đã đầu tư chuẩn bị cho luật có thể đối diện rủi ro “chi phí mắc kẹt” nếu thời gian trì hoãn kéo dài.

Theo các nhà quan sát, quyết định hoãn lần thứ hai phản ánh sự "giằng co" giữa mục tiêu bảo vệ môi trường toàn cầu với áp lực kỹ thuật, kinh tế và chính trị. Trong thời gian tới, EU sẽ phải đẩy nhanh việc hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật số, đồng thời đưa ra hướng dẫn rõ ràng hơn cho doanh nghiệp và các quốc gia đối tác. Nếu không, luật về chống phá rừng này vốn được kỳ vọng là “bước ngoặt xanh” của châu Âu có nguy cơ bị "bào mòn dần" trong quá trình thực thi.

Linh Anh

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/eu-tiep-tuc-hoan-luat-chong-pha-rung-ly-do-ky-thuat-hay-nhuong-bo-chinh-tri-10387822.html