Bộ Công Thương đang sửa Nghị định 72/2025 về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân, trong đó đề xuất cho phép phân bổ vào giá điện những khoản chi phí sản xuất, cung ứng chưa được bù đắp trong giai đoạn 2022-2023 của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Khoản này tương ứng với số lỗ khoảng 44.792 tỉ đồng.
Nhiều ý kiến cho rằng EVN cần làm rõ nguyên nhân và minh bạch các chi phí cấu thành lỗ, lộ trình điều chỉnh nếu được tính khoản lỗ vào cơ cấu giá điện. Ngày 9-9, EVN đã có các thông tin để làm rõ về nguyên nhân gây ra khoản lỗ này.
EVN nói về các nguyên nhân gây lỗ
Nguyên nhân thứ nhất, EVN cho biết giai đoạn 2022-2023, thông số đầu vào cho sản xuất điện tăng cao đột biến do ảnh hưởng của sự kiện địa chính trị Nga- Ukraina, đại dịch Covid-19.
EVN cho biết, các khu vực vùng sâu, vùng xa, miền núi hiện nay, EVN cũng đang bán điện với giá bán thấp hơn giá thành sản xuất điện. Ảnh minh họa
Cụ thể, chỉ số giá than nhập năm 2022 tăng 3,65 lần, năm 2023 tăng 1,73 lần so với bình quân giai đoạn 2020-2021. Giá than trong nước mua cao hơn khoảng 35- 46% (tùy từng loại than) so với năm 2021. Giá dầu thô Brent bình quân năm 2022 tăng 1,79 lần; năm 2023 tăng 1,46 lần.
Trong khi đó, giá thành khâu phát điện chiếm tỷ trọng lớn, tới 83% giá thành điện; các khâu còn lại chiếm tỷ trọng khoảng 17% giá thành điện. Giai đoạn 2022-2023, tỷ trọng các nguồn điện giá rẻ giảm, thay vào đó là các nguồn điện có giá cao tăng lên vì ảnh hưởng của thời tiết và thủy văn.
Nguyên nhân tiếp theo mà EVN chỉ ra, là các khoản chi phí chưa được tính hoặc chưa được tính đầy đủ trong các lần điều chỉnh giá điện.
Như với năm 2022, để ổn định kinh tế vĩ mô và an sinh xã hội, giá bán lẻ điện bình quân vẫn giữ nguyên kể từ lần điều chỉnh ngày 20-3-2019. Giá bán điện thấp hơn giá thành điện là 149,53 đồng/kWh.
Đối với năm 2023, dù giá bán lẻ điện được điều chỉnh hai lần (vào 4-5-2023 với mức tăng 3% và 9-11-2023 tăng 4,5%), nhưng mức điều chỉnh này thấp hơn nhiều so với kết quả tính toán giá điện bình quân. Do đó, doanh thu từ việc tăng giá bán lẻ điện trong năm 2023 không đủ bù đắp chi phí sản xuất kinh doanh.
Cụ thể, giá bán điện thương phẩm bình quân thực hiện là 1.953,57 đồng/kWh; giá thành sản xuất kinh doanh điện là 2.088,90 đồng/kWh (trong đó giá thành khâu phát điện theo điện thương phẩm là 1.744,12 đ/kWh, bằng 83,49% giá thành). Như vậy, giá bán điện thấp hơn giá thành điện là 135,33 đồng/kWh.
Tuy nhiên, EVN cho biết trong các năm 2022-2023, doanh thu từ các hoạt động liên quan tới sản xuất kinh doanh điện khoảng 10.000-12.000 tỉ đồng (giảm giá thành điện) nên các khoản chi phí chưa được tính hoặc chưa được tính đầy đủ trong các lần điều chỉnh giá điện giai đoạn 2022-2023 còn khoảng 44.000 tỉ đồng.
EVN cũng cho hay đối với giá thành điện năm 2022 – 2023, Bộ Công Thương đã tổ chức các đoàn kiểm tra theo quy định. Ngoài ra, trong năm 2024, Kiểm toán nhà nước cũng đã tiến hành kiểm toán chuyên đề "Công tác quản lý giá điện giai đoạn 2022 - 2023".
Chi phí hỗ trợ khách hàng do dịch Covid-19, an sinh xã hội
EVN cũng cho biết giai đoạn các năm 2020- 2021, nhằm góp phần chia sẻ với những khó khăn trong sản xuất kinh doanh và sinh hoạt đối với các khách hàng sử dụng điện bị ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, EVN đã thực hiện giảm giá điện, giảm tiền điện, hỗ trợ tiền điện gồm 5 đợt với tổng số tiền 15.233,1 tỉ đồng.
Ngoài ra, EVN đang cung cấp điện tới các vùng khó khăn, bao gồm đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo… các đảo Phú Quý, Côn Đảo, Bạch Long vĩ giá thành sản xuất từ 7.000 đồng/kWh đến 12.000 đồng/kWh, trong khi giá bán điện bình quân theo biểu giá chung toàn quốc khoảng 2.000 đồng/kWh.
Chênh lệch doanh thu bán điện và chi phí sản xuất điện sản xuất tại các huyện đảo, xã đảo năm 2022 là âm 387 tỉ đồng và năm 2023 là âm 428 tỉ đồng.
Ở các khu vực vùng sâu, vùng xa, miền núi hiện nay EVN cũng đang bán điện với giá bán thấp hơn giá thành sản xuất điện.
Khoản lỗ ảnh hưởng tới trách nhiệm bảo toàn và phát triển vốn
Hiện nay, Bộ Công Thương đang chủ trì sửa đổi Nghị định số 72/2025. EVN cho rằng trong giai đoạn 2022-2023, các khoản chi phí chưa được tính hoặc chưa được tính đầy đủ trong các lần điều chỉnh giá điện còn khoảng 44.000 tỉ đồng. Điều này đã làm EVN chưa được bù đắp đủ chi phí đầu vào và ảnh hưởng tới việc bảo toàn và phát triển vốn đầu tư của nhà nước tại doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, trong thời gian tới, EVN sẽ triển khai thực hiện các dự án quy mô lớn, quan trọng, cấp bách. Đơn cử như dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, nhà máy điện khí LNG Quảng Trạch 2&3, nhà máy thủy điện tích năng Bác Ái, các dự án nhà máy thủy điện mở rộng, điện gió ngoài khơi…. Với kế hoạch đầu tư như nêu trên, nhu cầu vốn đầu tư để thực hiện dự án trong thời gian tới là rất lớn.
Bên cạnh đó, theo Luật Điện lực năm 2024, Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, doanh nghiệp có trách nhiệm bảo toàn và phát triển vốn.
EVN cho rằng để đảm bảo nguồn lực đầu tư các dự án nguồn điện được Chính phủ, Bộ ngành giao đầu tư trong thời gian tới để đảm bảo cung cấp điện cho đất nước thì việc sửa đổi, bổ sung Nghị định số 72/2025 cho phép tính các khoản chi phí chưa được tính hoặc chưa được tính đầy đủ trong các lần điều chỉnh giá điện trước đây vào phương án giá điện trong các lần tiếp theo là cần thiết và phù hợp theo các quy định.
AN HIỀN