Gắn kết sản phẩm OCOP với câu chuyện văn hóa để vươn xa

2 giờ trướcBài gốc

OCOP: Bước ngoặt đổi mới tư duy sản xuất làng nghề

Phát biểu tại Hội nghị Kết nối cung cầu: Giải pháp thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm OCOP do Bộ Công Thương chủ trì; Báo Công Thương, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước phối hợp tổ chức, Nghệ nhân Hà Thị Vinh - Chủ tịch Công ty TNHH Gốm sứ Quang Vinh; Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam nhấn mạnh rằng sự tham gia chương trình OCOP đã tạo nên cú hích quan trọng cho các làng nghề Việt Nam.

Theo nghệ nhân, trước đây các hộ sản xuất sản phẩm thủ công mỹ nghệ chủ yếu dựa vào kinh nghiệm truyền đời, thiếu hệ thống quản lý và tiêu chuẩn hóa. OCOP buộc các chủ thể phải chuẩn hóa quy trình, xây dựng hồ sơ sản phẩm, áp dụng truy xuất nguồn gốc bằng QR code, kiểm soát chặt chẽ từng công đoạn sản xuất. Đây không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà còn là sự thay đổi trong tư duy làm nghề từ nhỏ lẻ sang chuyên nghiệp.

Nghệ nhân Hà Thị Vinh phát biểu tại hội nghị (Ảnh: Nam Nguyễn)

Một trong những sáng tạo đáng chú ý của Nghệ nhân Hà Thị Vinh là việc xây dựng Bảo tàng gốm sứ Việt Nam tại làng nghề Bát Tràng. Công trình này không chỉ là nơi lưu giữ tinh hoa nghề gốm qua nhiều thế hệ, mà còn trở thành không gian trải nghiệm văn hóa độc đáo, thu hút du khách trong và ngoài nước.

Theo bà Vinh, bảo tàng được quy hoạch trên diện tích hơn 5 ha, kết hợp trưng bày hiện vật, không gian sáng tạo và khu trải nghiệm. Du khách đến đây có thể chiêm ngưỡng những bộ sưu tập gốm sứ cổ, tìm hiểu về lịch sử hình thành và phát triển của làng nghề, đồng thời trực tiếp tham gia các hoạt động làm gốm, vẽ hoa văn hay thưởng thức ẩm thực truyền thống.

Điểm đặc biệt là bảo tàng không hoạt động tách rời, mà kết nối chặt chẽ với cộng đồng làng nghề Bát Tràng, nơi có hàng chục dòng họ gìn giữ nghề gốm hàng trăm năm. Điều này biến bảo tàng thành “cầu nối” giữa quá khứ và hiện tại, vừa bảo tồn giá trị di sản, vừa mở ra hướng phát triển du lịch bền vững.

Công ty Gốm sứ Quang Vinh là ví dụ điển hình. Doanh nghiệp hiện có hơn 300 cán bộ, công nhân viên, với nhà máy tại Quảng Ninh, mỗi năm sản xuất hàng chục bộ sản phẩm, trong đó 95% dành cho xuất khẩu. “Chúng tôi nhận thấy OCOP là cơ hội để nâng tầm sản phẩm thủ công, mở ra cánh cửa hội nhập quốc tế” - bà Hà Thị Vinh chia sẻ.

Không chỉ Quang Vinh, nhiều làng nghề khác cũng đã được “truyền lửa” từ OCOP. Việc chuẩn hóa hồ sơ, tham gia chấm điểm, phân hạng sản phẩm buộc các nghệ nhân và cơ sở sản xuất làm quen với quản trị chất lượng và tiếp cận thị trường theo tư duy hiện đại. Qua đó, OCOP đã trở thành “trường học thực tế” giúp các làng nghề nâng cấp mình, thay đổi cách làm truyền thống để bước vào sân chơi lớn.

Sản phẩm OCOP phải có “câu chuyện văn hóa” đi cùng

Theo Nghệ nhân Hà Thị Vinh, OCOP không chỉ dừng lại ở sản phẩm đạt tiêu chuẩn, mà phải gắn liền với câu chuyện văn hóa bản địa để chinh phục người tiêu dùng. “Không chỉ bán một món đồ gốm hay một món đặc sản, mà phải để khách hàng cảm nhận được tinh hoa nghề truyền thống, ký ức làng quê, trải nghiệm ẩm thực và cả niềm tự hào văn hóa Việt Nam” - bà khẳng định.

Từ thực tiễn Bát Tràng, bà Vinh cùng cộng đồng nghệ nhân đã xây dựng bảo tàng gốm, không gian trải nghiệm làng cổ, kết nối sản phẩm OCOP với ẩm thực và du lịch. Tại đây, du khách không chỉ mua sản phẩm, mà còn được tham quan, nghe kể chuyện về lịch sử làm nghề, thưởng thức món ăn truyền thống chế biến cùng sản phẩm OCOP. Đây chính là cách nâng cao giá trị bằng câu chuyện đi kèm.

Nghệ nhân Hà Thị Vinh chia sẻ kinh nghiệm phát triển sản phẩm OCOP (Ảnh: Nam Nguyễn)

Theo bà, khi một sản phẩm được đặt trong không gian trải nghiệm văn hóa - du lịch, nó không chỉ còn là hàng hóa, mà trở thành “sứ giả văn hóa”. Người tiêu dùng sẽ nhớ đến câu chuyện, đến cảm xúc gắn liền với sản phẩm, từ đó tạo dựng thương hiệu bền vững.

Bà lấy ví dụ từ lễ hội tại Bát Tràng, nơi các món ăn dân gian được giới thiệu cùng sản phẩm OCOP. Sự kết hợp này giúp du khách vừa thưởng thức ẩm thực, vừa được tiếp cận với những sản phẩm thủ công độc đáo. “Khi sản phẩm đi cùng trải nghiệm, khách hàng không chỉ mua vì đẹp, mà còn vì giá trị văn hóa và câu chuyện đằng sau” - bà Vinh nhấn mạnh.

Một trong những trăn trở được Nghệ nhân Hà Thị Vinh chia sẻ tại hội nghị là tiềm năng xuất khẩu của sản phẩm OCOP, đặc biệt trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ. Nhiều sản phẩm đạt chuẩn 5 sao cấp quốc gia, thậm chí tiệm cận tiêu chuẩn quốc tế, nhưng việc đưa ra thị trường thế giới vẫn còn hạn chế.

Theo bà, nguyên nhân chính là thiếu công nghệ hiện đại, thiết bị tiên tiến, quy mô sản xuất chưa đủ lớn, cùng với việc thiếu chiến lược xúc tiến thương mại bài bản. Bà kiến nghị Nhà nước cần hỗ trợ xây dựng những doanh nghiệp “chim đầu đàn” đạt chuẩn quốc tế, đủ sức dẫn dắt cộng đồng làng nghề.

Bên cạnh đó, cần có mô hình điểm, khu trưng bày sản phẩm tại các trung tâm thương mại trong và ngoài nước, hội chợ chuyên ngành quốc tế để OCOP có cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn. Các bộ, ngành như Công Thương, Nông nghiệp và Môi trường, Khoa học công nghệ phải phối hợp, đồng hành cùng doanh nghiệp trong suốt quá trình từ sản xuất đến tiêu thụ.

Nghệ nhân Hà Thị Vinh trao đổi với Nhà báo Nguyễn Tiến Cường - Phó Tổng Biên tập Báo Công Thương về kinh nghiệm quảng bá thương hiệu cho sản phẩm OCOP (Ảnh: Nam Nguyễn)

Một yếu tố quan trọng khác được bà nhấn mạnh là truyền thông. “Kỹ năng truyền thông cực kỳ quan trọng. Chỉ khi sản phẩm OCOP được kể bằng câu chuyện hấp dẫn, được truyền cảm hứng bằng văn hóa, thì giá trị mới thực sự được nâng lên” - nghệ nhân Hà Thị Vinh nói. Truyền thông tốt sẽ giúp sản phẩm OCOP không chỉ nổi bật trong nước, mà còn được bạn bè quốc tế nhận diện và tin tưởng.

Đồng tình với ý kiến của các lãnh đạo Bộ Công Thương tại hội nghị, bà Hà Thị Vinh cho rằng giải pháp căn bản là kết nối cung cầu một cách bền vững. Thay vì đi đơn lẻ từng sản phẩm, OCOP cần trở thành hệ sinh thái liên kết các ngành hàng: từ thực phẩm, đồ uống, thủ công mỹ nghệ, đến du lịch và dịch vụ.

Ví dụ, sản phẩm gốm có thể đi cùng với ẩm thực, đặc sản vùng miền có thể gắn với tour du lịch trải nghiệm. Như vậy, OCOP không chỉ phục vụ thị trường trong nước, mà còn có thể trở thành “xuất khẩu tại chỗ” thông qua du lịch - nơi du khách quốc tế trực tiếp trải nghiệm và mua sản phẩm Việt Nam ngay tại địa phương.

Hiện nay, Bát Tràng không chỉ được biết đến là làng nghề gốm nổi tiếng, mà còn là điểm đến văn hóa - du lịch hấp dẫn, nơi sản phẩm OCOP được đặt trong bối cảnh trải nghiệm văn hóa, giúp nâng tầm giá trị và khẳng định thương hiệu Việt Nam trên trường quốc tế. Nghệ nhân Hà Thị Vinh khẳng định: “Nếu chúng ta làm được điều này, sản phẩm OCOP sẽ không chỉ là hàng hóa, mà còn là sứ giả văn hóa, đưa tinh hoa Việt Nam ra thế giới”.

Nhóm phóng viên

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/gan-ket-san-pham-ocop-voi-cau-chuyen-van-hoa-de-vuon-xa-423002.html