Kế hoạch của Thủ tướng Keir Starmer tập trung vào việc thiết lập các "khu vực tăng trưởng AI" với quy hoạch linh hoạt, ưu tiên nguồn điện và thủ tục nhanh chóng. Đến nay, bốn khu vực đã được công bố, bao gồm Oxfordshire (2/2025), Đông Bắc Anh, Bắc và Nam Wales.
Các tập đoàn lớn nhanh chóng cam kết đầu tư: Microsoft dự kiến chi 30 tỷ USD từ 2025-2028 để mở rộng đám mây và xây dựng siêu máy tính lớn nhất Anh với hơn 23.000 GPU Nvidia; Nvidia và Nscale hợp tác phát triển các "AI factory" dự kiến hoạt động từ cuối 2026. Những khoản đầu tư này đã đặt nền móng quan trọng cho hạ tầng điện toán AI, tạo đà cho các startup nội địa như Nscale phát triển.
Bộ xử lý đồ họa Nvidia GB10 Grace Blackwell Superchip được trưng bày tại hội nghị GTC của công ty ở San Jose, California. Ảnh: Reuters
Tuy nhiên, điểm nghẽn lớn nhất vẫn nằm ở nguồn cung điện. Các chuyên gia từ Kao Data và AVK chỉ ra rằng thời gian chờ kết nối lưới điện có thể kéo dài 8-10 năm, đặc biệt tại khu vực quanh London, do lượng đơn đăng ký "chưa từng có tiền lệ". Nhiều đơn đến từ các dự án cơ hội, đầu cơ đất đai gần đường dây điện, khiến hàng đợi bị ùn tắc nghiêm trọng. Khu vực Oxfordshire dù được công bố sớm vẫn chưa khởi công, trong khi Đông Bắc Anh mới chỉ ở giai đoạn chuẩn bị mặt bằng, dự kiến xây dựng chính thức vào đầu 2026.
Chính phủ Anh và Cơ quan Điều hành Hệ thống Năng lượng Quốc gia (NESO) đã có động thái cải thiện. NESO gần đây công bố kế hoạch ưu tiên kết nối cho hàng trăm dự án, bao gồm trung tâm dữ liệu trong AI Growth Zones. Chính phủ cũng triển khai dịch vụ "Connections Accelerator" nhằm hỗ trợ kỹ thuật sáng tạo để rút ngắn thời gian chờ. Các giải pháp thay thế như vi lưới điện tự chủ hoặc tận dụng vị trí gần nguồn điện sẵn có đang được cân nhắc, dù chi phí ban đầu cao hơn.
Dù vậy, thách thức vẫn còn lớn. Chi phí năng lượng công nghiệp tại Anh hiện thuộc nhóm cao nhất châu Âu, tăng khoảng 75% so với trước khủng hoảng Ukraine, khiến lợi thế cạnh tranh so với Mỹ suy giảm. Các chuyên gia từ NetApp và VAST Data nhận định: nền tảng đầu tư tư nhân đã được đặt, nhưng thành công thực sự phụ thuộc vào tốc độ chuyển đổi kế hoạch thành năng lực điện toán thực tế. Nếu không giải quyết đồng bộ hạ tầng năng lượng, truyền dữ liệu và nhân lực, Anh có nguy cơ bị tụt hậu trên bản đồ AI toàn cầu.
Tóm lại, sau một năm, kế hoạch "cường quốc AI" của Anh đã ghi nhận những bước tiến đáng kể về thu hút vốn và định hướng chiến lược. Tuy nhiên, bài kiểm tra thực chất nhất vẫn là khả năng vượt qua rào cản lưới điện - yếu tố quyết định liệu tham vọng công nghệ này có thực sự bền vững hay không.
Đặng Huyền