Ghẹ Việt Nam 'thoát hiểm' lệnh cấm nhập khẩu vào thị trường Mỹ

8 giờ trướcBài gốc

Ngày 31/10, Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ (U.S. Court of International Trade) đã ban hành Lệnh đình chỉ vụ kiện quan trọng, mang lại sự trì hoãn đối với lệnh cấm nhập khẩu ghẹ (swimming crab) dự kiến áp dụng từ ngày 1/1/2026 theo Đạo luật Bảo vệ Động vật có vú biển (MMPA) của Mỹ.

Lệnh đình chỉ này là kết quả của vụ kiện do Viện Thủy sản Quốc gia Mỹ (NFI), Hiệp hội Nhà hàng Quốc gia Mỹ (NRA) cùng một số doanh nghiệp thủy sản Mỹ khởi xướng với Chính phủ Mỹ (cụ thể là Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ – NOAA/NMFS).

Theo đó, vụ kiện được Viện Thủy sản Quốc gia Mỹ (NFI) và các bên liên quan đệ trình tại New York vào ngày 11/10/2025, cáo buộc NOAA/NMFS đã vi phạm thủ tục hành chính khi từ chối công nhận "khả năng so sánh tương đương" về mức độ bảo vệ động vật có vú biển cho 240 nghề cá của 46 quốc gia, bao gồm cả nghề khai thác ghẹ của Việt Nam (Fishery ID 2988).

Sau quá trình thương lượng tích cực, Bộ Tư pháp Mỹ và phía nguyên đơn đã đạt được thỏa thuận quan trọng, mang lại sự trì hoãn cho lệnh cấm nhập khẩu sắp tới. Theo thỏa thuận, lệnh cấm nhập khẩu ghẹ từ Việt Nam, Philippines, Indonesia và Sri Lanka sẽ chưa có hiệu lực cho đến khi NMFS hoàn tất việc xem xét lại.

Tuy nhiên, các quốc gia bị ảnh hưởng, bao gồm Việt Nam, có ít nhất 60 ngày để cung cấp thêm thông tin hỗ trợ việc đánh giá lại này. NMFS cam kết sẽ tham vấn trực tiếp với cơ quan thủy sản của từng nước, đồng thời cung cấp hướng dẫn chi tiết về yêu cầu hồ sơ. Sau thời hạn 60 ngày, NMFS sẽ có thêm 120 ngày để đưa ra quyết định cuối cùng, công bố công khai kết quả và thông báo chính thức.

Thỏa thuận này đặc biệt cho phép các nghề cá khai thác ghẹ, như nghề lưới rê và lưới vây của Việt Nam (Fishery ID 2988), được tiếp tục xuất khẩu sang Mỹ trong thời gian chờ đợi. Tuy nhiên, giai đoạn này là thời điểm nước rút, đòi hỏi các cơ quan quản lý thủy sản Việt Nam phải khẩn trương hoàn thiện hồ sơ khoa học và kỹ thuật trong thời hạn 60 ngày, với hạn chót dự kiến rơi vào đầu tháng 1/2026.

Thông tin trọng tâm cần bổ sung cho NMFS rất khắt khe, bao gồm: Dữ liệu Bycatch (số liệu chi tiết về việc khai thác không chủ đích của động vật có vú biển theo ngư cụ), Dữ liệu Mắc cạn, Kế hoạch Bảo tồn (đặc biệt liên quan đến loài cá heo Irrawaddy) và chi tiết về Cơ chế Thực thi cùng nguồn lực tài chính cam kết. Chất lượng dữ liệu và tính minh bạch của hồ sơ sẽ là yếu tố then chốt quyết định khả năng Việt Nam được cấp lại chứng nhận “so sánh tương đương” để duy trì bền vững thị trường xuất khẩu ghẹ sang Mỹ.

Theo số liệu thống kê từ Hải quan Việt Nam, xuất khẩu ghẹ Việt Nam trong 9 tháng đầu năm 2025 đạt gần 58 triệu USD, tăng nhẹ 1% so với cùng kỳ 2024. Dù mức tăng khiêm tốn, nhưng tín hiệu tích cực đến từ các thị trường mới như EU và khối CPTPP cho thấy dư địa mở rộng đáng kể cho sản phẩm ghẹ chế biến của Việt Nam.

Riêng với thị trường Mỹ, mặc dù là thị trường chủ lực nhưng đà tăng chậm. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam VASEP, trong 9 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu ghẹ sang Mỹ đạt hơn 46 triệu USD, chiếm gần 81% tổng kim ngạch, tăng 5% so với cùng kỳ 2024. Tuy nhiên, so với tốc độ tăng trưởng hai con số của năm trước, mức tăng này cho thấy đà tiêu thụ tại thị trường Mỹ đang chậm lại do giá cao, chi phí logistics tăng và nguồn cung dồi dào từ Indonesia và Philippines.

Dù vậy, Mỹ vẫn tiếp tục là thị trường then chốt, đặc biệt cho các sản phẩm thịt ghẹ hấp chín và ghẹ đóng hộp, vốn được người tiêu dùng ưa chuộng trong phân khúc nhà hàng bán lẻ.

Với nền tảng phục hồi ổn định, xuất khẩu ghẹ Việt Nam những tháng cuối 2025 dự kiến duy trì đà tăng nhẹ, nhờ nhu cầu cao mùa lễ hội tại Mỹ và châu Âu. Sang năm 2026, dự báo tăng trưởng có thể đạt 3–5%, nếu doanh nghiệp tiếp tục đa dạng hóa sản phẩm và thị trường. Tuy nhiên, những thay đổi về mặt chính sách thương mại của Mỹ có thể khiến cho các lô hàng xuất khẩu sang thị trường này bị kìm hãm, doanh số xuất khẩu không ổn định.

Hà Linh

Nguồn Thương Gia : https://thuonggiaonline.vn/ghe-viet-nam-thoat-hiem-lenh-cam-nhap-khau-vao-thi-truong-my-post564552.html