Thách thức chung của các siêu đô thị
TP.HCM đang đối mặt với những vấn đề phát triển tương tự các siêu đô thị lớn như Berlin và London, nơi giá nhà đất tăng cao vượt xa khả năng chi trả của phần lớn người dân, gây ra các hệ lụy nghiêm trọng về xã hội và hạ tầng. Đây là cảnh báo được các chuyên gia đưa ra tại hội thảo "Mô hình điều phối – Phát triển tích hợp và cơ chế vận hành cho TP HCM mới" do Viện Nghiên cứu Kinh tế - Xã hội (RISE) tổ chức ngày 28/10.
Theo TS Soeren Keil từ Đại học Passau (Đức), Berlin, một đầu tàu kinh tế của Đức, đang phải vật lộn với tình trạng người dân không đủ khả năng thuê hoặc mua nhà vì giá quá đắt đỏ. Từng được xem là thành phố "dễ sống", Berlin hiện thuộc nhóm có giá thuê nhà tăng nhanh nhất châu Âu.
TS Soeren Keil trình bày tại hội thảo. (Ảnh: An Phương).
Tình trạng tương tự cũng xảy ra ở London (Anh), nơi được xem là trung tâm tài chính toàn cầu. Giá bất động sản bị đẩy lên cao do thu hút giới siêu giàu quốc tế mua nhà làm tài sản thứ hai, ba. "Nhiều ngôi nhà tắt đèn vắng người ở nhưng tầng lớp trung lưu không đủ tiền thuê, mua nhà trong phạm vi trung tâm thành phố," TS Keil cho biết.
Vòng xoáy giá nhà và áp lực hạ tầng
Giá nhà đất leo thang ở cả Berlin và London đã buộc người dân phải di chuyển ra các khu vực ngoại ô. Tuy nhiên, điều này lại tạo ra một vòng luẩn quẩn: khi dân cư chuyển đến đâu, giá nhà ở khu vực đó lại tiếp tục tăng theo. Hậu quả là khoảng cách đi lại ngày càng xa, gây áp lực khổng lồ lên hệ thống giao thông công cộng, buộc chính quyền phải đầu tư những khoản chi phí rất lớn để xây dựng và mở rộng mạng lưới đường sắt đô thị.
Thực trạng tại TP.HCM
Giá nhà tăng cao cũng là một thách thức lớn mà TP.HCM đang đối mặt. Theo các nghiên cứu thị trường trong quý II, giá sơ cấp căn hộ tại TP.HCM dao động từ 80-120 triệu đồng/m², tăng 10-30% so với cùng kỳ năm ngoái. Khoảng cách giữa giá nhà và thu nhập của người dân ngày càng nới rộng, đặt ra bài toán cấp bách về nhà ở cho đa số người lao động.
Khu vực trung tâm TP HCM, tháng 7/2025. (Ảnh: Quỳnh Trần).
Các chuyên gia nhận định, sau quá trình sáp nhập và mở rộng, TP.HCM sẽ phải giải quyết bài toán cân bằng giữa phát triển kinh tế và khả năng thích ứng của hạ tầng, tương tự những gì Berlin và London đã trải qua. Thách thức của thành phố còn nằm ở sự bất bình đẳng giữa các vùng, nơi một số khu vực phát triển mạnh mẽ trong khi những nơi khác lại tụt hậu về phúc lợi và cơ sở hạ tầng.
Các giải pháp chiến lược được đề xuất
Để giải quyết các thách thức trên, nhiều giải pháp chiến lược đã được các chuyên gia và nhà quản lý đưa ra, tập trung vào quy hoạch dài hạn và cải cách cơ chế tài chính.
Phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD)
TS Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch Hội đồng khoa học RISE, nguyên Chủ tịch UBND TP.HCM, cho rằng chiến lược phát triển không gian của thành phố cần tập trung vào mô hình TOD. Mô hình này sẽ hình thành 10-15 nút đô thị nén dọc theo các hành lang giao thông công cộng trọng điểm, giúp kết nối hiệu quả giữa hạ tầng và không gian sống, giảm áp lực cho khu vực trung tâm. Đặc biệt, ông nhấn mạnh việc dành ít nhất 20% quỹ đất trong các khu đô thị mới để phát triển nhà ở xã hội.
TS Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch Hội đồng khoa học RISE, nguyên Chủ tịch UBND TP HCM, phát biểu tại hội thảo. (Ảnh: An Phương).
Cải cách cơ chế tài chính và điều phối đô thị
Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, đề xuất thành lập Cơ quan Điều phối Phát triển Đô thị (MDA) trực thuộc UBND TP.HCM. Cơ quan này sẽ chịu trách nhiệm tích hợp quy hoạch, điều phối đầu tư và thúc đẩy hợp tác công - tư.
Song song đó là việc thành lập Quỹ Hạ tầng TP.HCM (HIF), hoạt động như một ngân hàng phát triển đô thị. Quỹ này sẽ huy động và điều phối các nguồn vốn từ ngân sách, ODA, trái phiếu và khu vực tư nhân để tài trợ cho các dự án hạ tầng liên vùng quan trọng như giao thông, logistics và nhà ở xã hội. Mô hình này được kỳ vọng sẽ tạo ra nguồn lực tài chính bền vững cho sự phát triển dài hạn của thành phố.
CTVX