Phường, xã ở TP.HCM mong được trao quyền mạnh hơn

4 giờ trướcBài gốc

Ngày 28-10, Viện Nghiên cứu Kinh tế - Xã hội, trường Đại học Sài Gòn, phối hợp cùng Văn phòng đại diện KAS tại Việt Nam tổ chức hội thảo quốc tế “Mô hình điều phối - Phát triển tích hợp và cơ chế vận hành cho TP.HCM mới”.

TS Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch Hội đồng Khoa học, Viện Nghiên cứu Kinh tế - Xã hội (trường Đại học Sài Gòn), chủ trì hội thảo. Ảnh: B.PHƯƠNG

Cần tăng nguồn lực cho phường, xã

Phát biểu tại hội thảo, ông Võ Tấn Quan, Chủ tịch UBND phường Cát Lái, khẳng định mô hình chính quyền địa phương hai cấp là bước đi đúng đắn và phù hợp với xu thế phát triển của nhiều quốc gia trên thế giới.

Theo ông, mô hình này giúp bộ máy hành chính tinh gọn hơn, đồng thời tạo điều kiện để cấp cơ sở chủ động và linh hoạt hơn trong giải quyết các vấn đề phát sinh trong đời sống người dân.

“Khi không còn cấp trung gian là quận, huyện, chúng tôi ở cấp phường sẽ có thẩm quyền lớn hơn, trách nhiệm cũng lớn hơn. Đi kèm đó là phương thức quản lý nhà nước cũng phải thay đổi để phù hợp với thực tiễn” - ông Quan lý giải.

Ông Võ Tấn Quan, Chủ tịch UBND phường Cát Lái, nêu ý kiến tại hội thảo. Ảnh: B.PHƯƠNG

Ông nêu thực tế TP.HCM hiện có 168 phường, xã, đặc khu và thực tiễn quản lý ở mỗi địa phương đều khác nhau về quy mô dân số, đặc điểm kinh tế, hạ tầng hay mức độ đô thị hóa. Chính vì vậy, câu hỏi đặt ra là làm sao để cấp xã thật sự phát huy vai trò của mình, nhất là khi TP đang chuyển từ quản lý hành chính tuyến tính sang quản trị tích hợp, linh hoạt và dữ liệu hóa.

“Cấp cơ sở muốn làm được thì phải có nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực về cơ chế. Cần phân cấp, ủy quyền mạnh hơn để cơ sở đủ năng lực triển khai các công việc được Trung ương và TP giao” - ông nói, đồng thời cho biết một khó khăn lớn hiện nay của địa phương là chưa được bàn giao hạ tầng kỹ thuật để quản lý, gây khó nếu muốn duy tu, sữa chữa các công trình, dự án.

Ngoài ra, ông đề xuất có phân cấp về nguồn lực ngân sách cho cơ sở. Như phường Cát Lái tính toán 5 năm tới cần 10.000 tỉ đồng để hoàn thiện hạ tầng nhưng TP phân bổ 500 tỉ đồng giống như tất cả các phường, xã khác, như vậy là không phù hợp. Ông Quan cho rằng việc phân bổ cần tính toán dựa trên cơ sở phát triển, quy mô quản lý và dân cư của từng địa phương.

Đặc biệt, ông nhấn mạnh đến nguồn lực con người và cho biết phường Cát Lái hiện chỉ có khoảng 70 người trong khối chính quyền, trong khi địa bàn có quy mô lớn, lại là nơi có cảng Cát Lái – một trong những cảng biển lớn nhất cả nước, được định hướng phát triển thành trung tâm cảng biển và logistics.

Ông Quan nêu thực tế, với chỉ 70 người, việc phân bổ nhân sự cho từng phòng, ban gặp rất nhiều khó khăn. Một cán bộ trung bình phải làm 4 – 5 nhiệm vụ. “Để chính quyền cấp cơ sở thực sự chuyển đổi được phương thức lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành theo hướng linh hoạt và tích hợp, Trung ương và TP cần tăng cường phân cấp về nhân lực” - ông đề xuất.

TS Trần Thế Lưu, chuyên gia trường Đại học Sài Gòn, góp ý. Ảnh: B.PHƯƠNG

Phải học hỏi và thích ứng liên tục

TS Trần Thế Lưu, chuyên gia trường Đại học Sài Gòn, cho rằng thách thức lớn nhất trong quá trình xây dựng thể chế cho TP.HCM mới không nằm ở việc “viết ra” các quy định, mà là làm sao để thể chế đó thực sự sống và vận hành được.

“Không ít TP khi bắt đầu đã có tầm nhìn và thiết kế thể chế rất tốt nhưng vì thiếu năng lực triển khai, thiếu cơ chế học hỏi và phản hồi nên đã xảy ra đứt gãy giữa tầm nhìn và hành động” - ông phân tích.

Theo TS Lưu, một thể chế đô thị hiện đại không chỉ là tập hợp quy định pháp lý, mà còn là khả năng tổ chức quyền lực và phối hợp nguồn lực một cách linh hoạt, minh bạch, giúp hệ thống hành chính có thể thích ứng, học hỏi liên tục.

TS Lưu cho biết bản thân từng công tác tại cơ sở, tại cấp xã, phường đến cấp quận, huyện và nhận thấy trong quản lý đô thị hiện nay khâu tổ chức thực hiện còn là điểm nghẽn lớn nhất, các quyền hạn giữa các cơ quan, cấp quản lý còn chồng lấn.

“Có khi ông này nhìn ông kia, ông kia lại chờ ông nọ, cuối cùng việc lại phải đẩy lên cấp cao nhất mới giải quyết được” - ông nói.

Theo ông, mô hình quản lý hiện nay vẫn thiên về hành chính, trong khi đô thị hiện đại cần quản trị hơn là quản lý theo mệnh lệnh. Do đó, muốn thể chế mới “sống được”, TP.HCM phải tháo gỡ điểm nghẽn trong tổ chức năng lực điều hành và cơ chế phối hợp liên ngành, tạo không gian để chính quyền học hỏi, thử nghiệm và tự điều chỉnh trong quá trình vận hành.

TS Soeren Keil, Đại học Passau (Đức), phát biểu tại hội thảo. Ảnh: B.PHƯƠNG

Góp ý cho TP.HCM, TS Soeren Keil, Đại học Passau (Đức), chia sẻ hai bài học kinh nghiệm từ Berlin (Đức) và London (Anh), những TP đã trải qua quá trình chuyển đổi sâu sắc để trở thành đầu tàu kinh tế của quốc gia.

Theo ông, TP Berlin tăng trưởng nhanh kể từ khi sáp nhập Đông và Tây Berlin, song quá trình này cũng bộc lộ nhiều thách thức như mất cân bằng kinh tế giữa các khu vực, chi phí nhà ở tăng cao, cùng các vấn đề về hội nhập xã hội, an sinh và đầu tư hạ tầng.

Trong khi đó, London là trung tâm tài chính hàng đầu thế giới nhưng lại tồn tại sự chênh lệch xã hội rất lớn, nhiều người nghèo, vô gia cư và giá nhà thuộc hàng cao nhất thế giới.

Chính quyền London đã áp dụng chính sách khuyến khích người dân chuyển dần ra ngoại ô, đầu tư mạnh vào hệ thống giao thông công cộng và áp dụng phí tắc đường để kiểm soát. Tuy nhiên, việc này vẫn gặp khó khăn khi trong giờ làm việc, số người đổ vào trung tâm tăng gấp đôi, kéo theo áp lực giao thông và môi trường.

Từ những kinh nghiệm đó, TS Keil cho rằng TP.HCM không chỉ đối mặt với áp lực dân số mà còn phải liên tục thích ứng với những thách thức nối tiếp nhau, từ giao thông, nhà ở, môi trường đến an sinh.

“Cấu trúc mới phải có thời gian để xây dựng và điều hành. Không có mô hình nào đúng ngay từ đầu, phải vừa làm vừa điều chỉnh để tìm ra thể chế và cách phát triển phù hợp nhất” - ông Keil nhấn mạnh.

TP.HCM cần vận hành như “bộ não tổng hợp”

Phát biểu đề dẫn, TS Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch Hội đồng Khoa học, Viện Nghiên cứu Kinh tế - Xã hội (trường Đại học Sài Gòn), cho biết sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, TP.HCM mới là đô thị vùng tích hợp đầu tiên của Việt Nam.

Không gian phát triển của TP.HCM giờ đây trải dài từ đô thị trung tâm, khu công nghiệp, đến cảng biển, vùng sinh thái và không gian sáng tạo công nghệ cao.

“TP.HCM mới không còn là một ‘đô thị đơn lõi’, mà là một siêu đô thị tích hợp - nơi các hệ thống hạ tầng, logistics, dữ liệu, dịch vụ và cộng đồng vận hành như một cơ thể thống nhất” - ông đánh giá.

TS Nguyễn Thành Phong phát biểu đề dẫn. Ảnh: B.PHƯƠNG

TS Phong nhấn mạnh, TP.HCM mới đang đứng trước thời khắc định hình cơ chế vận hành đầu tiên của mình, đây một lựa chọn sẽ ảnh hưởng sâu rộng đến cách TP.HCM phát triển, phân bổ nguồn lực và ra quyết định trong hàng thập niên tới.

Ông gợi mở TP.HCM xây dựng mô hình điều phối và phát triển tích hợp. Trong đó TP.HCM sẽ vận hành như một “bộ não tổng hợp”, có khả năng phối hợp đồng thời các hệ thống dữ liệu, hạ tầng, tài chính và xã hội. Cách vận hành này sẽ giúp TP chuyển từ “quản lý hành chính” sang “điều hành dựa trên hệ thống”, bảo đảm tính thống nhất trong chiến lược nhưng linh hoạt trong thực thi.

Để mô hình này đi vào thực tiễn, ông đề xuất ba định hướng trọng tâm. Cụ thể, TP cần xây dựng thể chế mở, cho phép Nhà nước, doanh nghiệp, viện – trường và người dân tham gia trực tiếp vào chu trình chính sách.

Cùng với đó, TP.HCM phải có cơ chế điều phối dựa trên dữ liệu tích hợp. TS Phong nhấn mạnh không thể có một đô thị thông minh nếu dữ liệu vẫn bị chia cắt theo đơn vị quản lý. Việc hình thành Trung tâm Điều phối và Dữ liệu vùng đô thị (UDCC) sẽ là bước then chốt, giúp điều hành theo thời gian thực, ra quyết định bằng chứng, giảm xung đột thể chế và tăng hiệu quả quản trị.

Ngoài ra, ông gợi mở mô hình điều phối phải đặt con người và tri thức vào trung tâm. TP.HCM cần trở thành một hệ thống học tập thể chế, nơi mỗi thí điểm chính sách, dù thành công hay chưa, đều cung cấp dữ liệu và bài học để hoàn thiện mô hình vận hành.

BẢO PHƯƠNG

Nguồn PLO : https://plo.vn/phuong-xa-o-tphcm-mong-duoc-trao-quyen-manh-hon-post878112.html