Ghi nhận tại một số chợ hiện nay cho thấy giá rau đang đắt hơn ngày thường do ảnh hưởng mưa bão. Đặc biệt tại vùng rau trọng điểm huyện Đơn Dương (Lâm Đồng), hiện nay vẫn còn mưa khiến việc khắc phục hậu quả gặp khó. Với thời gian đến Tết chỉ còn hơn hai tháng, người dân đang lo lắng cho nguồn cung vụ cuối năm.
Rau củ neo mức cao, ớt tăng giá phi mã
Khảo sát thị trường cho thấy giá rau củ đã hạ nhiệt so với đỉnh điểm bão nhưng vẫn ở mức cao. Cá biệt, ớt trái có giá lên đến 150.000 đồng/kg; ớt Trung Quốc tăng phi mã từ hơn 30.000 đồng lên mức 110.000 đồng/rổ (5-6 kg). Tiểu thương cho biết nguồn cung hiện rất khan hiếm do rau củ bị hư hại sau mưa bão.
Ông Nguyễn Lam Sơn, Giám đốc Công ty TNHH Thực phẩm Thảo Nguyên (Đà Lạt), cho biết may mắn các hộ liên kết không nằm trong vùng ngập lụt nên ít thiệt hại về tài sản. Tuy nhiên, mưa lớn kéo dài khiến năng suất sụt giảm nghiêm trọng, hoạt động sản xuất bị đình trệ.
Theo ông Sơn, các loại cây trồng đúng thời vụ như hành tây, khoai tây và cây giống đã xuống giống đều bị hư hỏng do mưa, những loại trụ được thì năng suất rất thấp.
Bên cạnh đó, việc vận chuyển hàng về TP.HCM gặp khó khăn do kẹt xe, thời gian kéo dài dù cước phí không tăng đáng kể. Riêng tuyến vận chuyển đi miền Bắc bị ảnh hưởng nặng nề hơn, hàng hóa thường xuyên bị tắc 2-3 ngày dẫn đến hư hỏng, nhà cung cấp đành phải chấp nhận rủi ro.
Ông Sơn nhận định tại những vùng không bị ngập, nông dân đang khẩn trương làm đất nên vẫn kịp xuống giống cho thị trường Tết. Tuy nhiên, các vùng chuyên canh chủ lực như Đơn Dương, Đức Trọng sẽ cần thời gian dài để khắc phục, dự báo nguồn hàng dịp Tết từ những khu vực này sẽ không khả quan.
Tại một trong những vùng rau chủ lực, ông Nguyễn Thành Chương, Giám đốc Hợp tác xã rau VietGAP Như Ý (huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng), cho biết HTX có 11 hội viên với khoảng 11 ha rau màu. Bão lũ đã san bằng gần như toàn bộ diện tích, sản lượng cung ứng ra thị trường hiện chỉ còn 1/10.
"Đáng chú ý, có hộ nông dân với 6.000 m2 ớt chuông chuẩn bị thu hoạch thì bị nước lũ cuốn trôi hết", ông Chương kể.
Theo ông Chương, các nhà đầu tư nông nghiệp công nghệ cao chịu thiệt hại nặng nề nhất. Nhiều hộ đầu tư nhà màng, rau màu trên đất bị lũ cuốn trôi, thiệt hại lên đến hàng tỉ đồng.
Tình trạng này cũng xảy ra với các hộ nông dân liên kết khác. Hiện tại do mưa vẫn còn, bà con chỉ có thể dọn dẹp tàn dư chứ chưa thể tái sản xuất. Ông Chương hy vọng khoảng một tháng nữa, nếu thời tiết thuận lợi và dọn dẹp xong, nông dân mới có thể xuống giống các loại cây ngắn ngày như xà lách, bắp cải.
Trong khi đó tại miền Tây, đại diện HTX Thạnh Hưng (Tiền Giang) thông tin khu vực này ít bị ảnh hưởng bởi bão nên chi phí vận chuyển không tăng. Tuy nhiên, mưa nhiều cũng khiến sản lượng giảm 30-40%.
"Từ nay đến Tết nếu khu vực miền Tây thời tiết thuận lợi, hoạt động sản xuất phục hồi nên nguồn cung sẽ đảm bảo cho thị trường", vị đại diện này nói.
Tại TP.HCM, nguồn cung rau tương đối, các chợ giá rau quả vẫn còn cao. Ảnh: TÚ UYÊN
Cần vốn và hạ tầng để tái thiết
Để sớm ổn định sản xuất, các chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng cần có sự hỗ trợ đồng bộ từ cơ quan chức năng.
Ông Nguyễn Lam Sơn đề xuất chính quyền hỗ trợ máy móc chuyên dụng để dọn dẹp rác, bùn đất tại vùng ngập lụt, thậm chí xác định lại mốc giới các thửa đất đã bị san bằng. Với những nơi sạt lở, cần tạo điều kiện đưa xe cơ giới vào san gạt, phục hồi mặt bằng.
Về vấn đề tài chính, ông Nguyễn Thành Chương mong muốn được giảm, giãn thời gian trả lãi vay cho bà con nông dân.
"Chúng tôi đề xuất Nhà nước có chính sách vay vốn với lãi suất thấp để bà con đầu tư, khôi phục trồng trọt trong những tháng cuối năm, đảm bảo cung ứng hàng hóa cho thị trường Tết", ông Chương nói.
Đồng quan điểm, TS Huỳnh Thanh Điền (Trường ĐH Nguyễn Tất Thành) nhấn mạnh yếu tố hạ tầng. Theo ông, muốn canh tác trở lại, điều kiện tiên quyết là phải đảm bảo đường sá, giao thông và hệ thống tưới tiêu. Bên cạnh đó, Nhà nước cần sớm đánh giá thiệt hại để hỗ trợ vốn kịp thời, hỗ trợ chi phí khắc phục cũng như con giống và công nghệ.
TS Điền cũng lưu ý bài toán thị trường: "Khi bà con cùng lúc khôi phục sản xuất, vài tháng sau nguồn cung dồi dào có thể khiến giá giảm. Lúc đó cần có chính sách trợ giá cho họ".
Một số HTX khác phản ánh nghịch lý: Trong khi các siêu thị tại TP.HCM mong muốn bình ổn giá bán ra thì giá vật tư nông nghiệp đầu vào lại không hề bình ổn. Thêm vào đó, mưa bão khiến năng suất cây trồng sụt giảm nghiêm trọng. Đơn cử, cùng một diện tích canh tác, nếu thời tiết thuận lợi có thể thu hoạch 2 tấn rau củ, nhưng do ảnh hưởng của bão nên hiện chỉ còn lại 1 tấn.
Vì vậy, bà con nông dân mong muốn phía siêu thị cùng chia sẻ rủi ro, bù đắp chi phí trong bối cảnh khó khăn chung. Đồng thời, các HTX cũng kiến nghị cần có giải pháp hạ nhiệt giá phân bón, thuốc bảo vệ thực vật để người dân sản xuất có lãi.
Giữ giá hàng thiết yếu vùng lũ
Đại diện Saigon Co.op nhận định sau đợt mưa lũ lịch sử, sinh hoạt của người dân miền Trung – Tây Nguyên bị đảo lộn. Thị trường cuối tháng 11 ghi nhận nguồn cung thiết yếu chững lại. Trong khi đó, nhu cầu thực phẩm, hàng tươi sống, hóa phẩm vệ sinh và đồ dùng phục hồi nhà cửa lại tăng mạnh.
Trước diễn biến này, Saigon Co.op đã kích hoạt gói trợ giá chuyên biệt kèm chương trình bán hàng không lợi nhuận. Chương trình tập trung hỗ trợ người dân tại Khánh Hòa và Gia Lai (Bình Định cũ) nhằm duy trì nguồn cung, giữ ổn định giá bán và đồng hành cùng bà con tái thiết cuộc sống.
Trên toàn hệ thống, đơn vị này tăng mạnh thu mua từ Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Đồng thời, siêu thị vận hành mô hình “luân phiên nhanh” để rút ngắn thời gian đưa hàng lên kệ, giữ giá ổn định và hạn chế tác động từ thị trường tự do.