Gia tăng ca mắc sởi, bác sĩ chỉ cách phát hiện và nghi ngờ bệnh sởi

20 giờ trướcBài gốc

Triệu chứng nhận biết sớm bệnh sởi

Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây ra, bệnh rất dễ lây lan nhanh trong cộng đồng và trở thành dịch.

Diễn biến lâm sàng bệnh sởi thể điển hình qua 4 giai đoạn:

Giai đoạn ủ bệnh: từ 7 đến 21 ngày (trung bình 10 ngày), triệu chứng xuất hiện sau khi phơi nhiễm 10-14 ngày.
Giai đoạn khởi phát (giai đoạn viêm long): trong 2 - 4 ngày. Trong giai đoạn này người bệnh sốt cao (trên 39 độ C, có thể có triệu chứng ho, sổ mũi (viêm long đường hô hấp trên) hoặc viêm kết mạc mắt hoặc có tiêu chảy.

Ở giai đoạn này có thể thấy hạt Koplik là các hạt nhỏ có kích thước 0,5 - 1 mm màu trắng/xám có quầng ban đỏ nổi gồ lên trên bề mặt niêm mạc má (phía trong miệng, ngang răng hàm trên). Hạt Koplik thường xuất hiện một ngày trước phát ban và tồn tại 2 - 3 ngày sau khi ban xuất hiện.

Giai đoạn toàn phát: Kéo dài 2 - 5 ngày. Thường sau khi sốt cao 3 - 4 ngày người bệnh bắt đầu phát ban dạng dát sẩn, khi căng da thì ban biến mất, xuất hiện từ sau tai, sau gáy, trán, mặt, cổ dần lan đến thân mình và tứ chi, cả ở lòng bàn tay và gan bàn chân. Ban có thể hợp lại đặc biệt là ở vùng mặt và thân mình. Khi ban mọc hết toàn thân thì thân nhiệt giảm dần.
Giai đoạn hồi phục: Ban nhạt màu dần rồi sang màu xám, bong vảy phấn sẫm màu, để lại vết thâm vằn da hổ và biến mất theo thứ tự như khi xuất hiện. Nếu không xuất hiện biến chứng thì bệnh tự khỏi. Có thể có ho kéo dài 1 - 2 tuần sau khi hết ban.

Chú ý: Đôi khi bệnh sởi cũng có những biểu hiện không điển hình như trên, có thể chỉ là sốt nhẹ thoáng qua, viêm long nhẹ và phát ban ít, toàn trạng không có gì thay đổi. Thể này dễ bị bỏ qua, dẫn đến lây lan bệnh cho mọi người xung quanh mà không biết.

Hạt Koplik thường xuất hiện một ngày trước phát ban và tồn tại 2 - 3 ngày sau khi ban xuất hiện. Ảnh BSCC

Nghi ngờ mắc bệnh sởi cần làm gì?

Phơi nhiễm bệnh sởi: Khi tiếp xúc người bệnh đã chẩn đoán sởi trong vòng 4 ngày trước hoặc sau phát ban, thuộc một trong các tình huống sau:

- Tiếp xúc trực tiếp (mặt đối mặt) khoảng cách gần dưới 1 mét, bất kể thời gian tiếp xúc.

- Ở chung phòng với người bệnh ít nhất 15 phút. Đối với người có suy giảm miễn dịch thì không có tiêu chuẩn thời gian tiếp xúc hoặc vào phòng của người bệnh mới rời khỏi phòng trong vòng 2 giờ.

- Sống trong vùng có công bố dịch sởi.

- Nghi ngờ bệnh sởi: Khi xuất hiện các triệu chứng như sốt cao, có viêm long đường hô hấp (ho, nhảy mũi), viêm kết mạc mắt và xuất hiện các hạt Koplik trong miệng. Đây chính là giai đoạn khởi phát.

Khi có nghi ngờ mắc bệnh sởi: Thực hiện xét nghiệm huyết thanh học IgM từ ngày thứ ba sau khi phát ban. Nếu âm tính nhưng vẫn chưa loại trừ bệnh sởi. Khi đó người bệnh được xét nghiệm lại sau 72 giờ hoặc chỉ định xét nghiệm PCR dịch hầu họng.

Điều trị sởi tại nhà

Khi nghi ngờ mắc sởi cần tới ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị. Người bệnh được theo dõi và điều trị tại nhà nếu được chẩn đoán là bệnh sởi và phải đảm bảo đầy đủ các yếu tố sau:

Không có biến chứng (hô hấp, tai mũi họng, thần kinh, tiêu hóa …)
Tuân thủ các chỉ định của bác sỹ về điều trị tại nhà.
Đảm bảo các điều kiện để cách ly:

- Có ý thức tuân thủ nguyên tắc phòng lây nhiễm: khẩu trang, khử khuẩn, khoảng cách, hạn chế tiếp xúc, sử dụng vật dụng cá nhân riêng, và thường xuyên duy trì kênh liên lạc với nhân viên y tế.

- Có không gian, phòng riêng để đảm bảo cách ly.

Biểu hiện ban của bệnh sởi. Ảnh BSCC

Để tránh lây nhiễm sởi cần tuân thủ nguyên tắc sau:

Đối với người mắc bệnh sởi:

- Hạn chế tiếp xúc tại nhà hoặc tại cơ sở điều trị theo nguyên tắc cách ly đối với bệnh lây truyền qua không khí, giọt bắn hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết đường hô hấp.

- Thời gian hạn chế tiếp xúc từ lúc nghi mắc Sởi cho đến ít nhất 4 ngày sau khi bắt đầu phát ban. Đối với người suy giảm miễn dịch, cân nhắc thời gian cách ly dài hơn. Người bệnh nằm phòng thoáng, thông khí tốt.

- Không tham gia các sinh hoạt tập thể.

- Đảm bảo dinh dưỡng, nâng cao thể trạng để tăng sức đề kháng giảm bớt nguy cơ biến chứng.

- Người chưa mắc bệnh sởi.

- Mang khẩu trang và vệ sinh tay sau khi tiếp xúc với người bệnh.

- Nhân viên y tế: cần được tiêm phòng sởi đầy đủ nếu không có chống chỉ định.

- Phòng bệnh chủ động bằng vắc xin sởi: Sử dụng vắc xin sởi đơn hoặc vắc xin có thành phần sởi kết hợp rubella hoặc kết hợp với quai bị và rubella. Lịch tiêm theo chương trình tiêm chủng mở rộng. Tiêm vắc xin phòng sởi cho các đối tượng khác hoặc khi có đợt bùng phát dịch sởi theo khuyến cáo và hướng dẫn của từng địa phương.

- Dự phòng sau phơi nhiễm: Nhóm phơi nhiễm lưu ý cần đi khám và khai báo trung thực để được truy vết và được theo dõi, giám sát cẩn thận.

Ngoài ra cần chú ý đến vệ sinh nơi ở, cụ thể:

Vệ sinh môi trường: Giữ thông thoáng môi trường nơi làm việc, học tập, sinh hoạt;
Vệ sinh thường xuyên các bề mặt nơi ở, sinh hoạt, làm việc, học tập. Khi có người bệnh sởi xuất hiện, sử dụng hóa chất khử khuẩn có nồng độ clo hoạt tính 0,05% để vệ sinh các bề mặt.
Tuyên truyền tăng cường vệ sinh thân thể, mũi họng, giữ ấm, nâng cao thể trạng để tăng cường sức đề kháng, đặc biệt trong mùa dịch sởi.

Tóm lại: Bệnh sởi là một bệnh lây nhiễm, có thể bùng phát thành dịch. Mặc dù bệnh có thể tự khỏi nhưng nhiều trường hợp nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách thì sẽ để lại các biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là ở những người có sức đề kháng kém, trẻ em, người già, người có nhiều bệnh nền. Vì thế, việc phát hiện sớm để kịp thời cách ly và điều trị có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

BS Dương Chí Lực – BVĐK Trung ương Quảng Nam

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/gia-tang-ca-mac-soi-bac-si-chi-cach-phat-hien-va-nghi-ngo-benh-soi-169250401220320626.htm