Trúng thầu là sợ lỗ
Sau nhiều lần vật lộn tìm nguồn cát, đá để thi công công trình dân dụng, anh Tuấn Khanh, doanh nghiệp xây dựng tại tỉnh Cà Mau, than thở: "Hiện vật liệu xây dựng ưu tiên cho công trình trọng điểm nên khan hiếm đã đành, giá ngoài thị trường cao mà giá công bố lại thấp. Công trình sắp tới huề vốn là may mắn rồi".
Giá cát san lấp cao hơn giá công bố. Một số doanh nghiệp mua cát tận Campuchia.
Theo anh Khanh, chuyện "giá công bố một đằng, giá thực tế một nẻo" là điều ai trong ngành cũng biết nhưng không thể tránh.
Để có cát san lấp, anh buộc phải mua giá cao hơn giá công bố của Sở Xây dựng từ 100.000 đến 150.000 đồng/m³. Khó khăn nhất là giá đá hiện khoảng 600.000 đồng/m³, trong khi giá công bố chỉ ở mức 380.000 đến 400.000 đồng/m³.
Cùng cảnh ngộ, anh Hoàng Thanh, giám đốc một công ty xây dựng công trình giao thông tại TP Cần Thơ, cho biết: "Giá vật liệu trên thị trường cao hơn giá công bố từ 10 đến 45%. Nhà thầu buộc phải mua để kịp tiến độ, nhưng khi nghiệm thu công trình mới thấy cảnh mua trên trời, thanh toán dưới vực".
Đang triển khai dự án nhà ở thuộc khu thiết chế công đoàn tại khu công nghiệp An Nghiệp (TP Cần Thơ), đại diện Công ty CP Aranya Việt Nam phản ánh: "Giá vật liệu khan hiếm, giá công bố và thực tế chênh lệch lớn. Nếu địa phương không điều chỉnh, doanh nghiệp khó đảm bảo hiệu quả đầu tư".
Nhiều nhà thầu khẳng định, việc công bố giá chậm và không phản ánh đúng thị trường khiến họ "càng làm càng lỗ". Giá công bố của Sở Xây dựng thường thiếu danh mục, cập nhật chậm và thiếu liên kết giữa các địa phương, trong khi chi phí đầu vào tăng không kiểm soát.
"Có thời điểm, giá cát, đá, đất san lấp tăng gấp đôi giá trúng thầu. Trong khi đơn giá định mức điều chỉnh chậm, chủ đầu tư cập nhật chỉ số giá trung bình tăng 15 đến 20%, không đủ bù chi phí thực tế", anh Nguyễn Khương, đại diện một doanh nghiệp tại Cà Mau, chia sẻ.
Kiểm soát chưa chặt
Trước những phản ánh về giá vật liệu xây dựng chưa sát thực tế, ông Lâm Tú Thanh, Phó giám đốc Sở Xây dựng Cà Mau, cho biết: Giá cát và đá biến động mạnh do nguồn cung khan hiếm.
Sở đã phối hợp với các chủ đầu tư khảo sát thực tế, tìm nguồn cung từ Nam Trung Bộ, đồng thời mời gọi doanh nghiệp mới tham gia để tăng cạnh tranh và ổn định thị trường.
Theo ông Thanh, Sở đang từng bước đa dạng hóa dữ liệu công bố giá, thu thập thông tin không chỉ trong tỉnh mà cả từ các vùng lân cận. Danh mục công bố hiện bổ sung thêm thông tin về doanh nghiệp, số điện thoại, địa chỉ… để nhà thầu dễ tiếp cận.
Tuy nhiên, ông thừa nhận: "Do nhân lực hạn chế, chúng tôi không thể kiểm soát toàn bộ tính xác thực của báo giá từ các đơn vị cung cấp".
Ông phân tích thêm: "Hiện có rất nhiều chủng loại vật liệu xây dựng, đa dạng về quy cách, kích thước và chất lượng. Cùng một loại nhưng có thể do nhiều doanh nghiệp cung cấp với mức giá khác nhau. Trong khi đó, Sở Xây dựng không có đủ nhân lực và công cụ để kiểm tra toàn bộ dữ liệu giá mà các cơ sở sản xuất, kinh doanh gửi về".
Tại TP Cần Thơ, công tác khảo sát giá cũng gặp nhiều khó khăn. Sau sáp nhập các đơn vị hành chính, địa bàn rộng hơn, số lượng doanh nghiệp cung ứng lớn khiến việc tổng hợp và thẩm định giá tốn nhiều thời gian.
"Mỗi loại vật liệu có hàng chục nhà cung cấp, chênh lệch giá lớn, dẫn đến việc công bố giá chậm hơn thị trường", đại diện Sở Xây dựng TP Cần Thơ chia sẻ.
Ông Nguyễn Văn Hòa, Phó chủ tịch UBND TP Cần Thơ, cho biết: Thành phố đã ký văn bản ủy quyền cho Giám đốc Sở Xây dựng công bố giá và chỉ số giá xây dựng trên địa bàn.
"Sở có thể chủ động tổ chức thu thập, tổng hợp và công bố giá các loại vật liệu, thiết bị công trình theo định kỳ hàng quý hoặc sớm hơn khi cần thiết", ông nói.
Một số công trình thi cầm chừng, chờ vật liệu xây dựng.
Kiểm tra doanh nghiệp báo giá sai lệch
Trước tình trạng giá vật liệu "leo thang", ông Lâm Tú Thanh cho biết: Sở Xây dựng Cà Mau sẽ phối hợp chặt hơn với các chủ đầu tư, tăng cường kiểm tra và loại khỏi danh sách công bố giá những doanh nghiệp báo giá sai lệch, thiếu trung thực.
"Để tăng tính minh bạch và công bằng cho thị trường, chúng tôi kiến nghị UBND tỉnh giao Sở Tài chính chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan kiểm tra việc niêm yết giá tại các cơ sở kinh doanh. Đồng thời, giao Sở Công Thương chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường kiểm tra đột xuất những cơ sở bị phản ánh gian lận, thiếu khối lượng để chấn chỉnh và xử lý nghiêm", ông Thanh nhấn mạnh.
Ông Mai Văn Tân, Giám đốc Sở Xây dựng TP Cần Thơ đề xuất: "Hiện chưa quy định rõ trách nhiệm của các đơn vị trong quản lý, cung cấp thông tin giá như chủ đầu tư, chính quyền cấp xã, cơ quan thuế hay quản lý thị trường.
Chúng tôi kiến nghị Bộ Xây dựng sớm ban hành hướng dẫn cụ thể, quy định rõ phương pháp khảo sát giá định kỳ và đột xuất, cũng như trách nhiệm từng cơ quan liên quan".
Thực tế cho thấy, nếu cơ chế công bố giá không kịp thời và sát thực tế, các nhà thầu sẽ tiếp tục chịu thiệt, tiến độ công trình bị ảnh hưởng.
Đào Văn