Giải bài toán kết nối vận tải công cộng khi hạn chế xe xăng trong khu vực Vành đai 1

4 giờ trướcBài gốc

Áp lực từ ô nhiễm

Bà Lưu Thị Thanh Chi - Phó trưởng Phòng Quản lý môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) thông tin, Sở thường xuyên đánh giá tình trạng ô nhiễm không khí. Thực tế trong những năm gần đây, đô thị tăng trưởng nhanh và mạnh, sự di dân cơ học, phát triển hạ tầng đô thị mạnh mẽ đã gây áp lực lên môi trường, trong đó có môi trường không khí, môi trường rác thải... Do đó, thời gian tới cần nhiều giải pháp hiệu quả hơn nữa để mang lại bầu không khí trong lành, nâng cao chất lượng sống cho người dân Thủ đô.

Hà Nội đang đẩy nhanh chuyển đổi xe buýt dùng nhiên liệu hóa thạch sang xe buýt điện, góp phần xanh hóa thành phố

Một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí là bụi mịn PM2.5 (hạt bụi có kích thước nhỏ hơn hoặc bằng 2.5 micromet) có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân, đặc biệt là với người già, người có bệnh nền, trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai. Ước tính, lượng bụi mịn PM2.5 ngày càng tăng cao khiến mỗi năm có thêm 1.062 ca nhập viện do bệnh tim mạch và gần 3.000 ca nhập viện do bệnh hô hấp. Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, ô nhiễm không khí cũng gây thiệt hại về kinh tế và thu nhập của người dân, nhất là với những gia đình có người nhập viện.

Sở Nông nghiệp và Môi trường cũng thường xuyên công bố kết quả nghiên cứu về môi trường qua phương tiện truyền thông để người dân nắm được và phối hợp với các cơ quan chức năng có giải pháp xử lý. Chẳng hạn với nguồn thải từ việc đốt rơm rạ, sử dụng than tổ ong..., đến nay 99% người dân Hà Nội đã bỏ đốt than tổ ong. Bên cạnh đó, nguyên nhân hàng đầu gây ô nhiễm môi trường không khí là từ giao thông, như khí thải từ phương tiện, bụi đường từ lốp bánh xe do lưu thông... chiếm 50% tổng lượng ô nhiễm. Bởi vậy, Hà Nội đã có lộ trình cụ thể nhằm giảm khí thải từ các phương tiện giao thông.

Trạm sạc xe điện ở Mai Dịch phục vụ nhu cầu cho xe ô tô điện

Giao thông còn yếu và rời rạc

Chia sẻ về thực trạng giao thông đô thị cũng như việc sử dụng phương tiện di chuyển cơ giới cá nhân hiện nay tại Hà Nội, ông Nguyễn Tuyển - Trưởng phòng Quản lý vận tải (Sở Xây dựng Hà Nội) cho biết, trên địa bàn thành phố hiện có 2 tuyến đường sắt đô thị là Yên Nghĩa - Cát Linh và Nhổn - Cầu Giấy đang hoạt động cùng 2.250 tuyến xe buýt, 18.800 xe taxi. Ngoài ra, còn có hệ thống các loại xe ứng dụng công nghệ như Grab, Bee, các loại hình xe khách liên tỉnh… Hà Nội cũng đã bố trí 1.100 xe đạp, xe đạp điện công cộng tại nhiều điểm trên địa bàn nhằm hỗ trợ người dân kết nối với xe buýt và các loại hình khác. Tuy nhiên bãi đỗ xe trên địa bàn thành phố đang thiếu trầm trọng.

Theo quy hoạch giao thông tĩnh, Hà Nội có 1.620 bãi đỗ xe, hiện đã đầu tư và đưa vào khai thác được 72 bãi, 61 bãi đang trong quá trình chuẩn bị đầu tư và còn nhiều vướng mắc. “Thời gian qua, thành phố đã giao chúng tôi tích cực rà soát, nghiên cứu tìm địa điểm để bố trí nơi đặt xe đạp, xe đạp điện, xe máy công cộng tại các ga đường sắt, các khu dân cư, nhằm tạo điểm kết nối với các bến xe, qua đó hạn chế việc người dân dùng xe xăng. Đồng thời, tích cực chỉ đạo các đơn vị giao thông công cộng bố trí các xe buýt nhỏ để hình thành mạng lưới giao thông tích hợp, liền mạch, giúp việc đi lại của người dân thuận tiện hơn.

Tuy nhiên, các phương tiện vận tải công cộng đến nay mới đáp ứng được 19,5% nhu cầu đi lại của nhân dân. Trong khi đó, Hà Nội hiện có khoảng 6,9 triệu xe máy và 1,1 triệu xe ô tô. Tốc độ gia tăng phương tiện cá nhân của thành phố là 3 - 4% đối với xe máy và 10% đối với ô tô. Quy hoạch đất dành cho giao thông tĩnh phải đạt 3 - 4%, nhưng chúng ta hiện chưa đạt nổi 1%. Cùng với đó, tỷ lệ diện tích đất dành cho giao thông/diện tích đất xây dựng đô thị ở Hà Nội chỉ đạt 12,13%, tức là mới đạt một nửa so với quyết định của Chính phủ về quy hoạch giao thông vận tải Hà Nội (chỉ tiêu quy hoạch là 20 - 26% cho đô thị trung tâm). Dù thành phố đã nỗ lực phát triển hệ thống giao thông, song không thể theo kịp sự gia tăng nhanh chóng của phương tiện cá nhân, từ đó gia tăng tình trạng ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường” - ông Nguyễn Tuyển chia sẻ.

Đường sắt đô thị góp phần thay đổi lớn bộ mặt vận tải khách công cộng

Metro tạo thay đổi lớn cho vận tải công cộng

Cũng theo Sở Xây dựng Hà Nội, ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường là bài toán đã và đang được Hà Nội tập trung giải quyết. Để triển khai Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ về hạn chế xe máy trong khu vực Vành đai 1 từ 1-7-2026, ông Nguyễn Tuyển cho hay, Sở Xây dựng cũng đã đặt vấn đề, hạn chế xe máy thì người dân đi lại bằng gì? Chắn chắn, thành phố phải tăng cường hệ thống xe buýt, mở rộng mạng lưới, độ bao phủ đến những con phố nhỏ. “Chúng tôi và các cơ quan chức năng sẽ nghiên cứu tăng cường năng lực kết nối để hạn chế thấp nhất sự đứt quãng trong việc đi lại của người dân.

Kết nối phải bảo đảm để người dân tiếp cận xe buýt trong bán kính 500m. Tại các khu vực ngõ nhỏ, phố nhỏ, xe buýt tiếp cận khó thì phải dùng phương tiện khác như dịch vụ xe đạp điện. Về việc này, chúng tôi đã rà soát, đến nay mới có hơn 100 điểm cho dịch vụ xe đạp. Sau này, khi hạn chế xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch, chúng tôi sẽ rà soát khu vực nào bố trí được xe đạp thì sẽ bố trí ngay, ví dụ như các khu vực đông dân cư, khu vực khu đô thị… nhằm tăng cường khả năng kết nối để người dân sử dụng giao thông công cộng thuận tiện” - ông Nguyễn Tuyển nói.

Về vận tải đường sắt, đại diện Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, vận chuyển bằng phương tiện này rất thuận lợi và tiết kiệm thời gian. Việc tham mưu kết nối đường sắt với các loại hình vận tải khác để tối ưu chuyến đi của người dân sẽ được thực hiện trong thời gian tới.

Sở Xây dựng Hà Nội sẽ mở thêm các điểm cho thuê xe đạp, xe đạp điện công cộng, tăng tính kết nối trong giao thông

Trong khi đó, ông Khuất Việt Hùng - Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội cho biết, 2 tuyến đường sắt đô thị Yên Nghĩa - Cát Linh và Nhổn - ga Hà Nội đã tạo ra sự thay đổi lớn với dịch vụ vận tải công cộng chất lượng cao và sạch trên địa bàn Thủ đô. Tuyến Yên Nghĩa - Cát Linh hiện phục vụ 170 - 200 khách/lượt nên dư năng lực. Công ty đã thúc đẩy kết nối để người dân đi đến nhà ga nhanh nhất, dễ nhất và rẻ nhất bằng kết nối với các hãng xe công nghệ như Grab, Bee, Xanh SM; bố trí trạm xe buýt gần nhà ga; tăng cường trông giữ phương tiện tại nhà ga; tổ chức xe buýt nhỏ, xe điện… Ông Khuất Việt Hùng cho rằng, nếu kết nối tốt các phương án sẽ giúp giải quyết nhiều vấn đề.

Nhờ kết nối tốt, 6 tháng đầu năm 2025, lượng người tham gia metro tăng 14% so với năm 2024. Hiện chính sách trợ giá cho người sử dụng phương tiện giao thông công cộng của Hà Nội rất tốt, ngay cả đối tượng bình thường chỉ mất 280.000 đồng/tháng đi không giới hạn, những đối tượng ưu tiên còn được hưởng mức phí tốt hơn rất nhiều. Bởi vậy, không cần thiết phải lo về chính sách trợ giá mà chỉ lo vào khung giờ thấp điểm không có đủ hành khách. Thực tế vào thời điểm học sinh nghỉ hè, lượng người tham gia metro giảm 1.000 khách/ngày.

Đơn vị đang phối hợp với các đơn vị lữ hành để kết nối tăng số lượng người tham gia metro vì còn nhiều khách muốn đi trải nghiệm nên có thể đi vào thời gian thấp điểm. Ông Khuất Việt Hùng đề xuất, xe chở khách tham quan có thể đậu ở bến xe để từ đó du khách dễ dàng kết nối với tuyến metro. Nếu có thể kết nối các phương tiện giao thông công cộng và khách du lịch đến từ các tỉnh muốn trải nghiệm metro, các chuyến metro sẽ không bị vắng khách. Đồng thời, thành phố cần tăng cường điểm trông giữ xe ở các nhà ga để tạo thuận lợi cho người dân di chuyển, từ đó hình thành thói quen sử dụng metro nhiều hơn.

Kết nối mạng lưới giao thông liền mạch

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, để mạng lưới giao thông liền mạch, sẵn sàng cho việc di chuyển của người dân, chúng ta vẫn thiếu 6 yếu tố. Thứ nhất là thiếu độ bao phủ, bao trùm, độ tiện lợi và kết nối của giao thông đầu cuối. Điều này không chỉ thể hiện ở năng lực vận tải công cộng mà còn qua sự rời rạc giữa các phương tiện, khiến người dân rất khó lựa chọn phương tiện, phải dịch chuyển một lần bằng nhiều phương tiện khiến chi phí cao. Thứ hai là thiếu kết nối các loại hình vận tải công cộng với nhau. Thứ ba là thiếu sự đa dạng loại hình phương tiện vận tải đáp ứng nhu cầu đa dạng của sự dịch chuyển. Thứ tư là thiếu kết nối liền mạch giữa các phương tiện vận tải công cộng với phương tiện vận tải tư nhân. Thứ năm là thiếu diện tích giao thông tĩnh phục vụ nhu cầu đa phương tiện, đa lộ trình. Thứ sáu là thiếu tư duy thống nhất, sự chỉ đạo thống nhất và đặc biệt thiếu cơ chế tài chính khuyến khích sự phát triển vận tải công cộng, vận tải tư nhân kết nối liền mạch.

Ông Nguyễn Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội nhìn nhận, thực tế giữa các tuyến giao thông thì loại hình giao thông của Hà Nội hiện thiếu sự kết nối, gây khó khăn cho người di chuyển. Chẳng hạn như tại bến xe Kim Mã, các đầu mối di chuyển đến các ga đường sắt tuy ở cùng khu vực nhưng cách nhau hàng trăm mét nên việc di chuyển từ bến xe đến các ga tốn khá nhiều thời gian. Trong khi đó, việc lựa chọn phương thức di chuyển là đi bộ hiện không dễ dàng vì không có đủ hạ tầng cho người đi bộ, như thiếu vỉa hè, thiếu đường dành riêng cho người đi bộ. Cơ quan chức năng quan tâm hơn đến đường đi bộ, nâng cao chất lượng hạ tầng, an toàn cho người đi bộ.

Cũng theo ông Nguyễn Hoàng Hải, trước khi hạn chế xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch, cần có những bước đi thay đổi tư duy của người sử dụng xe máy thông qua việc tạo điều kiện tốt hơn cho người sử dụng phương tiện công cộng như tàu điện, xe buýt, xe đạp điện công cộng, thậm chí là đi bộ. Nếu các phương tiện công cộng được bố trí đầy đủ, hạ tầng giao thông đồng bộ sẽ giúp người dân chủ động lựa chọn phương tiện di chuyển. Ngoài ra, cần đẩy mạnh truyền thông để người dân nắm được thông tin về sự kết nối phương tiện giao thông cũng như thanh toán giao thông công cộng ở Hà Nội.

Bà Đặng Thùy Trang - Giám đốc đối ngoại Grab Việt Nam chia sẻ, Grab có lượng lái xe đông đảo trên toàn thành phố. Hãng đã ký kết hợp tác để trở thành đơn vị đối tác với Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội, hỗ trợ người dân đi từ metro đến từng ngóc ngách của thành phố cũng như đi từ tất cả mọi nơi xa xôi của thành phố đến ga tàu. Grab cũng bảo đảm tính tích hợp, liền mạch của hệ thống phát triển tính năng tìm metro trên app, có thể tra cứu lịch trình các tuyến metro, hướng dẫn đường đi đến metro gần nhất cũng như đặt xe để đi đến metro... góp phần tạo hành trình di chuyển liền mạch cho khách hàng, đóng góp vào hành trình xanh tương lai của thành phố Hà Nội. Thời gian tới, Grab sẽ tiếp tục nghiên cứu để xây dựng một mạng lưới tích hợp đầy đủ các phương tiện để người dân chỉ cần sử dụng một app là có thể kiểm tra lộ trình của tất cả các phương tiện công cộng trên toàn thành phố.

Giám đốc Đối ngoại Grab Việt Nam cho rằng, chuyển đổi xanh là xu thế tất yếu và Grab cũng nằm trong xu thế đó. Những năm qua, Grab có nhiều sáng kiến khuyến khích lái xe chuyển đổi sang xe điện để phục vụ cho nhu cầu di chuyển cũng như vận chuyển của người dân. Grab cũng hợp tác với nhiều đơn vị sản xuất xe điện để cùng khảo sát, có thiết kế xe điện phù hợp với các lái xe. Ngoài ra, Grab kết hợp một số tổ chức để triển khai chương trình cho vay với lãi suất ưu đãi cho các lái xe mua xe điện, sử dụng xe điện, thay vì xe xăng.

Hãng đã có cuộc khảo sát với lái xe Hà Nội về việc chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện. Kết quả cho thấy có trên 60% lái xe chưa sẵn sàng chuyển đổi, chủ yếu do vấn đề tài chính (không có tài sản thế chấp nếu đi vay, không có hợp đồng lao động...). Hơn nữa, lái xe cũng không dễ dàng có điểm sạc cho xe máy và ô tô điện. Do vậy, cần có lộ trình phù hợp để thiết lập được hệ sinh thái cũng như hạ tầng phục vụ người dân. Chính sách hỗ trợ từ Nhà nước cần mạnh mẽ hơn nữa để thúc đẩy những người chuyển đổi.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu: Kinh nghiệm “di chuyển xanh” của thế giới

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về giải bài toán điểm đầu - điểm cuối nhằm bảo đảm lộ trình di chuyển liền mạch, đặc biệt khi địa hình đô thị có nhiều ngõ, hẻm, thiếu vỉa hè an toàn cho người đi bộ, chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho hay, ở nhiều quốc gia, đặc biệt là Singapore, Indonesia, Malaysia… có mô hình đáng quan tâm, đó là tập trung vào cơ chế kết nối đa phương tiện, hạ tầng phục vụ và quản lý dữ liệu thông minh.

Chẳng hạn, Singapore là hình mẫu hàng đầu về Transit Oriented Development (TOD), tức là khu đô thị gắn liền với trạm MRT (Mass Rapid Transit - các ga của hệ thống tàu điện đô thị tốc độ cao), kết hợp thương mại, dịch vụ và nhà ở. Cơ chế, chính sách, sự quy hoạch bài bản và sự đồng thuận cao từ chính phủ đã giúp triển khai hiệu quả mô hình này. Ngoài ra, Singapore còn phát triển hệ thống giao thông thông minh, thử nghiệm xe tự hành và hạ tầng 5G tương tác trong giao thông... Vì vậy, người tham gia giao thông rất thuận tiện từ điểm xuất phát đến điểm đến. Tại Indonesia, nước này triển khai hệ thống Jak Lingko, tích hợp thanh toán và kết nối vật lý giữa các hệ thống giao thông như MRT, LRT, Commuterline, BRT, xe buýt địa phương. Hệ thống này giúp việc chuyển đổi giữa các phương tiện dễ dàng, đồng nhất hành trình của người dùng.

Với Việt Nam, thách thức cho hệ thống giao thông là quy hoạch manh mún, điều chỉnh thường xuyên, quy định về đất đai có nhiều thay đổi, gây trở ngại lớn cho việc cải thiện hệ thống giao thông. Giao thông gắn liền với đất, vì thế giải pháp đầu tiên phải có quy định pháp luật ổn định về đất đai, bất động sản, hạ tầng. Bên cạnh đó, các đơn vị vận tải có lãnh địa riêng, mỗi đơn vị lại có hệ thống bán vé lưu trữ dữ liệu theo lợi ích riêng... Do đó phải có cơ quan đầu não giải quyết vấn đề chung, đặt lợi ích của Thủ đô lên hàng đầu.

Cùng với đó là có giải pháp về thuế, tài chính cho hạ tầng cơ sở. Đơn cử, những hệ thống đường sắt, hệ thống giao thông mới tiêu tốn nhiều ngân sách quốc gia, cần nhiều năm thu hồi vốn nên Chính phủ cần có ngân sách riêng để cải thiện giao thông của cả nước và Thủ đô Hà Nội. Ngân sách đó được Quốc hội xét duyệt hàng năm. Với chính sách thuế, có thể đánh thuế nhà kinh doanh dọc tuyến đường sắt bởi trong tương lai, khu vực này sẽ thu hút nhiều dân cư kinh doanh. Các nhà hưởng lợi từ tuyến đường sắt phải có sự đóng góp tương xứng vào ngân sách Nhà nước.

Ngân Tuyền

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/giai-bai-toan-ket-noi-van-tai-cong-cong-khi-han-che-xe-xang-trong-khu-vuc-vanh-dai-1-post620945.antd