Giải pháp chủ động bảo vệ trẻ sơ sinh trước gánh nặng virus hợp bào hô hấp

3 giờ trướcBài gốc

Tại Hội nghị khoa học chỉ đạo tuyến chuyên ngành sản phụ khoa Hà Nội lần thứ XII năm 2025 do Bệnh viện Phụ sản Hà Nội tổ chức ngày 18/11, Ths.Phạm Thị Thu Phương, Khoa Sơ Sinh, Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội trình bày một báo cáo rất quan trọng về gánh nặng RSV ở trẻ sơ sinh và chiến lược phòng ngừa, góc nhìn từ thế giới và Việt Nam.

ThS.BSCKII. Phạm Thị Thu Phương, Khoa Sơ Sinh, Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội trình bày báo cáo tại Hội thảo.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), RSV chiếm hơn 60% các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính ở trẻ em và hơn 80% ở trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi, là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi.

Đến hai tuổi, hầu hết trẻ em đều đã bị nhiễm RSV ít nhất một lần, tạo ra gánh nặng y tế và xã hội đáng kể. So với virus cúm hay parainfluenza, RSV gây bệnh nặng hơn gấp ba lần, đồng thời làm gia tăng áp lực kinh tế và tâm lý lên gia đình và hệ thống y tế.

Mỗi ca nhập viện do RSV dẫn đến mất hơn ba ngày năng suất lao động, tăng căng thẳng, lo âu và giảm chất lượng cuộc sống của người chăm sóc.

Nhóm trẻ sinh non, mắc bệnh phổi mạn tính hoặc tim bẩm sinh đặc biệt dễ bị RSV gây bệnh nặng. Trẻ sinh non có đường hô hấp và hệ miễn dịch chưa trưởng thành, truyền kháng thể từ mẹ không đầy đủ, khả năng miễn dịch tế bào chưa hoàn thiện, làm giảm khả năng chống lại RSV.

Thể tích phổi của trẻ sinh non vào tuần thứ 30 chỉ bằng một phần ba so với trẻ đủ tháng, dẫn đến giảm khả năng hô hấp và trao đổi khí, tăng nguy cơ nhập viện, hỗ trợ oxy, chăm sóc tích cực, thở máy và truyền dịch tĩnh mạch.

Trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh, đặc biệt các trường hợp shunt T-P (như tắc nghẽn van tim, tăng áp phổi) hoặc shunt P-T (như tứ chứng Fallot, teo phổi) có nguy cơ cao suy hô hấp nghiêm trọng khi nhiễm RSV do tăng viêm, tắc nghẽn đường thở, tiết dịch nhầy và viêm tiểu phế quản.

Theo Checchia và cộng sự (2017), trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh thường phát triển viêm tiểu phế quản nặng hơn và cần hỗ trợ hô hấp nhiều hơn so với trẻ không có bệnh nền.

Chiến lược phòng ngừa RSV bao gồm tiêm chủng cho phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh. Tiêm chủng cho mẹ giúp tăng kháng thể truyền từ mẹ sang con, bảo vệ trẻ trong những tháng đầu đời.

WHO khuyến nghị, một liều vắc-xin RSV cho phụ nữ mang thai trong 3 tháng cuối thai kỳ (≥28 tuần tuổi thai); tiêm TDaP trong 3 tháng giữa hoặc cuối thai kỳ, ít nhất 15 ngày trước khi sinh; tiêm vắc-xin cúm ở bất kỳ giai đoạn thai kỳ, ưu tiên trước mùa cúm; tiêm một liều vắc-xin Covid-19 trong thai kỳ bất kể đã tiêm trước đó.

Vắc-xin RSV preF cho mẹ đã chứng minh hiệu quả 81,8% trong việc ngăn ngừa LRTI nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh trong 90 ngày đầu và 69,4% trong 180 ngày sau sinh.

Ngoài ra, kháng thể đơn dòng tác dụng kéo dài (như Nirsevimab) cung cấp miễn dịch thụ động ngay lập tức, bảo vệ trẻ sơ sinh chống lại nhiễm trùng nặng.

Khác với vắc-xin tạo miễn dịch chủ động, kháng thể đơn dòng cung cấp kháng thể sẵn có, hiệu quả gần như ngay lập tức nhưng thời gian bảo vệ ngắn (1-6 tháng).

Cũng theo Ths. Phương, tiêm chủng trong thai kỳ không phải là khái niệm mới bởi đây là biện pháp y tế công cộng hiệu quả, giúp giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh và tử vong ở mẹ và trẻ sơ sinh.

Vắc-xin RSV, TDaP, cúm và Covid-19 cho phụ nữ mang thai bảo vệ cả mẹ và thai nhi, đồng thời giảm nguy cơ RSV nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh đến 6 tháng tuổi.

Nghiên cứu pha 3 về vắc-xin RSV preF đã chứng minh hiệu quả vượt trội, làm giảm tỷ lệ LRTI nặng và nhập viện ở trẻ sơ sinh, khẳng định vai trò quan trọng của chiến lược tiêm chủng phối hợp giữa các chuyên khoa Sản - Nhi - Dự phòng.

Kết lại vấn đề, Ths.Phương nhấn mạnh rằng, RSV là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong ở trẻ em trên thế giới và tại Việt Nam.

Gánh nặng y tế và xã hội do RSV đặt ra yêu cầu cấp thiết về các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, bao gồm tiêm chủng chủ động cho phụ nữ mang thai, sử dụng kháng thể đơn dòng cho trẻ sơ sinh, và đồng thuận, phối hợp hành động sớm giữa các chuyên khoa nhằm bảo vệ trẻ em khỏi bệnh nặng và tử vong do RSV, đồng thời giảm áp lực lên hệ thống y tế và xã hội.

Được biết, trước gánh nặng bệnh tật này, các tập đoàn dược phẩm hàng đầu thế giới đã không ngừng nghiên cứu để phát triển vắc-xin phòng ngừa RSV.

Vắc-xin do Pfizer sản xuất ứng dụng công nghệ protein tái tổ hợp, nhắm vào hai phân nhóm virus phổ biến và nguy hiểm nhất là RSV-A và RSV-B.

Vắc-xin được chỉ định tiêm một mũi duy nhất cho hai nhóm đối tượng chính: phụ nữ mang thai ở tuần 24 đến 36 của thai kỳ và người từ 60 tuổi trở lên.

Tính đến tháng 9/2025, vắc-xin RSV đã được phê duyệt tại hơn 60 quốc gia và được đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia ở nhiều nước, sử dụng cho phụ nữ mang thai, người cao tuổi và người có bệnh nền.

Các dữ liệu lâm sàng cho thấy, tiêm vắc-xin RSV trong thai kỳ giúp giảm tới 81,8% nguy cơ trẻ sơ sinh mắc viêm đường hô hấp dưới nặng cần chăm sóc y tế trong 90 ngày đầu đời, đồng thời duy trì hiệu quả bảo vệ 69,4% đến 6 tháng tuổi.

Với người cao tuổi, vắc-xin giúp giảm 88,9% nguy cơ mắc nhiễm trùng hô hấp dưới do RSV trong năm đầu tiên sau tiêm và vẫn duy trì được hiệu lực bảo vệ so với nhóm không tiêm. Việc VNVC đưa vắc-xin này về Việt Nam chỉ sau hai năm kể từ khi được sử dụng rộng rãi trên thế giới được đánh giá là một nỗ lực đột phá của ngành y tế dự phòng.

D.Ngân

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/giai-phap-chu-dong-bao-ve-tre-so-sinh-truoc-ganh-nang-virus-hop-bao-ho-hap-d436936.html