Giải pháp giao thông xanh cho siêu đô thị

3 giờ trướcBài gốc

Việc sáp nhập TP HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu từ ngày 1-7 đã hình thành một siêu đô thị với diện tích hơn 6.700 km² và dân số hàng chục triệu người, song cũng đặt ra bài toán giao thông đầy thách thức.

Áp lực giao thông chưa từng có

Việc sáp nhập 3 địa phương đã làm gia tăng nhu cầu di chuyển liên vùng, hạ tầng giao thông hiện tại phải đối mặt áp lực chưa từng có.

Với 11 triệu phương tiện, gồm 1,5 triệu ô tô và 9,5 triệu xe máy, nhiều tuyến đường huyết mạch ở TP HCM, như Quốc lộ 51, thường xuyên ùn tắc; tuyến cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây cũng chịu cảnh quá tải.

Các tuyến xe buýt liên tỉnh hiện hoạt động rời rạc, thiếu cổng thông tin chung về giá vé và lịch trình. Tần suất thưa thớt và không có các chuyến đêm khiến xe buýt khó đáp ứng nhu cầu của người dân, sinh viên hay du khách. Các tuyến cũng chưa kết nối trực tiếp với những điểm du lịch, buộc hành khách phải sử dụng thêm phương tiện khác.

Tại các nút giao trọng điểm, tình trạng ùn tắc giao thông không chỉ phản ánh vấn đề hạ tầng mà còn là câu chuyện về chất lượng sống. Người dân chật vật di chuyển trên nhiều tuyến đường, sinh viên đến lớp muộn vì kẹt xe, người đi làm mất hàng giờ để đi từ khu vực Bình Dương hay Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây đến trung tâm TP HCM.

Thực trạng nêu trên khiến giao thông đường bộ tại TP HCM tạo ra 13 triệu tấn CO2 mỗi năm - chiếm phần lớn trong tổng mức phát thải khí nhà kính 60 triệu tấn của thành phố, làm gia tăng ô nhiễm không khí và tiếng ồn.

Đã đến lúc chúng ta cùng kiến tạo một giải pháp xanh, sạch, đồng bộ và bền vững về giao thông cho một siêu đô thị.

Hệ thống xe buýt điện VinBus đang vận hành hiệu quả tại TP HCMẢnh: THU HỒNG

Xây dựng hệ thống xe buýt liên tỉnh "xanh"

Lấy cảm hứng từ mô hình xe buýt điện VinBus đang vận hành hiệu quả tại TP HCM, hệ thống xe buýt liên tỉnh "xanh" cần được hình thành, đem đến trải nghiệm di chuyển hiện đại, thân thiện với môi trường, đáp ứng nhu cầu đa dạng của cộng đồng. Hệ thống này đồng thời tiết kiệm 30% - 40% chi phí vận hành, tạo lợi thế kinh tế lâu dài.

Xe buýt cần được trang bị tiện nghi hiện đại, từ ghế ngồi thoải mái, có điều hòa không khí đến wi-fi tốc độ cao, cổng sạc USB... Một số xe nên bố trí không gian làm việc hoặc nghỉ ngơi nhỏ, giúp hành khách có thể tận dụng thời gian di chuyển để xử lý công việc, học tập hoặc thư giãn.

Hệ thống xe buýt này cần được thiết kế để phục vụ nhiều đối tượng, như: cán bộ, công chức di chuyển giữa các trung tâm hành chính; sinh viên từ Bình Dương, Vũng Tàu lên TP HCM học tập; du khách từ trung tâm thành phố tới khám phá các điểm đến nổi tiếng như Bãi Sau, Bãi Trước, Hồ Tràm...

Để đáp ứng nhu cầu di chuyển liên vùng, các tuyến xe buýt "xanh" cần được quy hoạch thông minh, kết nối trực tiếp với các địa điểm trọng yếu. Chẳng hạn, xe khởi hành từ Bến xe Miền Đông, đi qua tuyến cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây, dừng tại các trường đại học lớn trước khi đến Bến xe Vũng Tàu hoặc các điểm du lịch.

Các tuyến khác có thể phục vụ lao động kỹ thuật cao tại những khu công nghiệp hoặc kết nối các trung tâm hành chính. Tần suất xe buýt tăng lên 15-20 phút/chuyến vào giờ cao điểm, đồng thời bổ sung các chuyến đêm từ 18 đến 22 giờ, nhất là vào cuối tuần và dịp lễ, Tết.

Hạ tầng giao thông cũng cần được cải thiện để hỗ trợ mô hình nêu trên. Việc xây dựng làn đường ưu tiên dành riêng cho xe buýt trên các tuyến huyết mạch sẽ giúp giảm thời gian di chuyển và tăng sức cạnh tranh với xe cá nhân.

Các trạm dừng thông minh, tích hợp công nghệ - như bảng điện tử hiển thị thời gian xe đến - cần được bố trí tại khu dân cư đông đúc, trường học và cơ quan hành chính. Hệ thống trạm sạc nhanh cũng cần được triển khai tại các điểm như Bến xe Miền Đông, Bến xe Vũng Tàu và các khu du lịch.

Một trong những yếu tố then chốt để mô hình này thành công là xây dựng cổng thông tin chung, khắc phục tình trạng hoạt động rời rạc của các nhà xe. Một ứng dụng di động tích hợp, tương tự MultiGo của TP HCM, sẽ cho phép hành khách đặt vé, thanh toán trực tuyến, theo dõi lịch trình xe theo thời gian thực. Dữ liệu lớn từ ứng dụng này sẽ giúp tối ưu hóa lộ trình và tần suất chuyến, dự đoán nhu cầu di chuyển theo giờ cao điểm, cuối tuần hoặc mùa du lịch.

Để thúc đẩy du lịch liên vùng, các tuyến xe buýt "xanh" cần được thiết kế kết nối trực tiếp với các điểm đến nổi bật. Thay vì chỉ dừng tại bến xe, các tuyến xe có thể đưa du khách đến thẳng khu du lịch, từ đó kích cầu du lịch và thúc đẩy kinh tế địa phương. Mô hình này không chỉ giải quyết nhu cầu di chuyển mà còn góp phần xây dựng hình ảnh siêu đô thị mới như một điểm đến hiện đại, thân thiện với môi trường.

Chính quyền hợp tác với doanh nghiệp

Để triển khai hệ thống xe buýt "xanh", cần sự hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền và doanh nghiệp theo hình thức đối tác công - tư (PPP). Trong đó, chính quyền hỗ trợ bằng các chính sách ưu đãi, như miễn lệ phí trước bạ, giảm thuế GTGT hoặc trợ giá thuê đất cho trạm sạc. Chính sách trợ giá vé cho sinh viên, người có thu nhập thấp... sẽ khuyến khích nhiều người sử dụng xe buýt.

Song song đó, cần áp dụng việc thu phí cao với xe cá nhân vào khu vực trung tâm TP HCM và Vũng Tàu để giảm áp lực giao thông.