Cả nước hiện có hơn 10.000 ha chanh leo, sản lượng đạt khoảng 190.000 – 220.000 tấn/năm, tập trung chủ yếu tại Tây Nguyên. Khoảng 80% sản lượng đưa vào chế biến và xuất khẩu, đạt kim ngạch trên 170 triệu USD/năm. Tuy nhiên, ngành hàng này vẫn đối diện nhiều thách thức: Chất lượng giống chưa đồng đều, kỹ thuật canh tác thiếu đồng bộ, chế biến sâu còn hạn chế và liên kết sản xuất – tiêu thụ chưa bền vững.
Từ thực tiễn sản xuất, nhiều hợp tác xã phản ánh nông dân còn trồng theo phong trào, trong khi mỗi thị trường lại có tiêu chuẩn riêng. Ông Nguyễn Văn Thái Bình, Giám đốc HTX Nông nghiệp công nghệ cao Xanh Cao Nguyên (Đắk Lắk), cho biết, việc xác định ngay từ đầu thị trường mục tiêu sẽ quyết định sự bền vững của vùng trồng.
Ông Hoàng Văn Hồng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia giải đáp một số thắc mắc của đại biểu về định hướng phát triển chanh leo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
“Khi trồng chanh leo, điều quan trọng đầu tiên là phải xác định rõ thị trường đầu ra. Mỗi thị trường lại có những yêu cầu riêng: chẳng hạn thị trường EU cần có chứng chỉ, logo và mã số vùng trồng; thị trường Nga lại chuộng quả to, mẫu mã đẹp, ưu tiên đường đi ngắn, chi phí hợp lý; trong khi các thị trường mới mở như Mỹ và Úc lại yêu cầu vừa có hình thức đẹp, vừa phải đảm bảo quy trình chiếu xạ. Do vậy, để sản xuất bền vững, bà con cần định hướng ngay từ đầu mình sẽ đi vào thị trường nào, từ đó mới xây dựng vùng trồng và quy trình sản xuất phù hợp” - ông Bình chia sẻ.
Với Đắk Lắk, ông Nguyễn Văn Hà, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, tỉnh có hơn 2.700 ha chanh leo, sản lượng hơn 38.000 tấn/năm. Để nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu, tỉnh sẽ đồng hành cùng doanh nghiệp và nông dân bằng cơ chế chính sách, hỗ trợ kỹ thuật và xúc tiến thương mại.
“Ngành nông nghiệp Đắk Lắk cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân thông qua việc ban hành chính sách hỗ trợ, xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn, xúc tiến thương mại, kết nối thị trường, đồng thời tăng cường đào tạo, chuyển giao công nghệ để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm” - ông Hà nói.
Cán bộ Trung tâm khuyến nông Quốc gia khảo sát một số đơn vị sản xuất giống chanh leo tại Đắk Lắk.
Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, ngành hàng chanh leo Việt Nam có thể vươn tầm giá trị “tỉ đô”. Tuy nhiên, để đạt giá trị này, cần tổ chức sản xuất bài bản, đồng bộ chất lượng và gắn kết chặt chẽ giữa các khâu trong chuỗi giá trị.
Khu vực Tây Nguyên chiếm 86% diện tích và sản lượng chanh leo của cả nước.
Ông Hoàng Văn Hồng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, khẳng định: "Chanh leo là một trong những loại cây trồng có tiềm năng xuất khẩu đạt đến quy mô tỉ đô la Mỹ, với nhiều thị trường giàu tiềm năng như EU, Mỹ, Úc, Hàn Quốc. Việt Nam hoàn toàn có khả năng cung ứng sản phẩm chanh leo chất lượng cho các thị trường này. Tuy nhiên, để nắm bắt được cơ hội phát triển lớn, việc tổ chức sản xuất phải đảm bảo chất lượng đồng bộ. Trong quá trình sản xuất, mỗi đơn vị, mỗi chức năng cần thực hiện tốt trách nhiệm của mình, để toàn bộ chuỗi giá trị được vận hành hiệu quả, từ đó mở rộng và giữ vững thị trường xuất khẩu".
Tại tọa đàm, các viện nghiên cứu, doanh nghiệp và hợp tác xã cũng đề xuất thêm giải pháp về cải thiện giống, nâng cao kỹ thuật canh tác, hỗ trợ tín dụng và mở rộng thị trường. Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cam kết phối hợp cùng địa phương xây dựng chương trình hành động cụ thể, hướng tới mục tiêu nâng sản lượng chanh leo lên 300.000 tấn vào năm 2030, gắn với xuất khẩu bền vững.
Hương Lý/VOV-Tây Nguyên