'Giải phóng' kinh tế hộ gia đình, ươm mầm doanh nghiệp lớn

8 giờ trướcBài gốc

Sản xuất gốm tại làng nghề truyền thống xã Bát Tràng. Ảnh: Đỗ Tâm

Nhiều hộ kinh doanh cá thể “ngại” lên doanh nghiệp

Hiện khu vực kinh tế tư nhân ở nước ta gồm hơn 940 nghìn doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, đóng góp 85% việc làm trong nền kinh tế. Tuy nhiên, đóng góp của hộ kinh doanh vào ngân sách nhà nước, vào tăng trưởng kinh tế còn hạn chế.

Phần lớn hộ kinh doanh hiện hoạt động trong khu vực phi chính thức, chiếm khoảng 25-30% Tổng sản phẩm nội địa (GDP) nhưng lại gần như nằm ngoài hệ thống chính sách vĩ mô, không tiếp cận được tài chính chính thức, thiếu quản trị hiện đại và lộ trình phát triển dài hạn. Tiềm năng của khu vực này chưa được khai phá bởi rào cản thể chế và tâm lý khi hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân, bị phân biệt về chính sách thuế, quy định kế toán, khả năng tiếp cận vốn.

Thực tế cho thấy, nhiều hộ kinh doanh cá thể “ngại” lên doanh nghiệp. Nghệ nhân ưu tú Đỗ Văn Cường, chủ hộ kinh doanh đồ gỗ mỹ nghệ gia truyền, Hội trưởng Hội Làng nghề Thiết Úng, xã Thư Lâm, Hà Nội (trước là xã Vân Hà, huyện Đông Anh) với gần 30 năm làm nghề và gắn bó với làng nghề chia sẻ: “Khi là hộ kinh doanh cá thể, mọi thứ đều đơn giản; đăng ký kinh doanh cũng dễ dàng hơn, chỉ yêu cầu các thủ tục cơ bản như giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, không phải nộp báo cáo tài chính định kỳ hay thực hiện kiểm toán. Đồng thời, hộ kinh doanh giúp tối ưu hóa chi phí vận hành, do đóng thuế khoán, không cần thuê kế toán chuyên nghiệp. Khi lên doanh nghiệp, mọi hoạt động phải có hóa đơn chứng từ trong khi các nhà cung cấp gỗ cho chúng tôi chủ yếu là hộ kinh doanh, nếu có xuất hóa đơn cũng chỉ là hóa đơn thông thường”.

Tiến sĩ kinh tế, chuyên gia Nguyễn Văn Hiến, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Gia Định cho rằng, các hộ kinh doanh chưa "mặn mà" lên doanh nghiệp do lo lắng khi chuyển thành doanh nghiệp, mọi hoạt động kinh doanh phải minh bạch, rõ ràng nên khả năng phải chịu mức thuế cao hơn, cùng với đó là lo ngại về các khoản chi phí phát sinh nằm ngoài dự tính kinh doanh.

Ưu đãi thực chất chính là "chìa khóa"

Để khuyến khích hộ cá thể lên doanh nghiệp, nhiều chuyên gia cho rằng, cần xây dựng mô hình "một cửa liên thông" cấp quốc gia, trong đó hỗ trợ toàn diện việc chuyển đổi hộ kinh doanh lên doanh nghiệp một cách đơn giản nhất, từ đăng ký, kế toán, thuế, đến hóa đơn điện tử trong giai đoạn đầu. Cùng với đó là đẩy mạnh tuyên truyền; phân tích rõ những thuận lợi, khó khăn; hướng dẫn cách thức và thủ tục cụ thể về chuyển từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, cần có chính sách ưu đãi thực chất. Chuyên gia Nguyễn Văn Hiến đưa quan điểm, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ về tài chính như giảm chi phí tuân thủ, chẳng hạn giảm hoặc miễn hoàn toàn lệ phí đăng ký thành lập doanh nghiệp, chi phí mua hóa đơn điện tử, chi phí đăng ký chữ ký số, thuế môn bài; miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định; hỗ trợ đào tạo và phát triển năng lực kinh doanh; hỗ trợ về tiếp cận tín dụng và tài chính.

Cùng với đó, công tác kế toán, thuế cần đơn giản, dễ áp dụng giúp đối tượng này giảm chi phí khi không phải thuê các đại lý thuế kê khai thuế.

Ngoài ra, có thể áp dụng các gói tín dụng hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ từ các hộ kinh doanh chuyển đổi thông qua các gói lãi suất ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội hoặc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam.

Theo nhiều chuyên gia, chủ hộ kinh doanh cá thể thường chỉ quan tâm đến việc bảo đảm thu nhập và đời sống hằng ngày, ít khi nghĩ đến phát triển thành doanh nghiệp lớn, hiện đại, quy mô, chuyên nghiệp. Vì thế, các trung tâm đổi mới sáng tạo, vườn ươm doanh nghiệp cấp quốc gia và cấp tỉnh, thành phố cần có nhiều hoạt động, chương trình để hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ mới hình thành, nâng cao tư duy, kiến thức về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, phát triển chiến lược kinh doanh thông qua công tác đào tạo, tư vấn.

Song song với đó là có giải pháp khuyến khích ứng dụng khoa học công nghệ vào hoạt động kinh doanh như chuyển đổi số; hỗ trợ tư vấn về pháp lý trong kinh doanh, tư vấn về kế toán thuế; hỗ trợ tư vấn kỹ thuật, vay vốn, đặc biệt là kết nối mạng lưới kinh doanh, mở rộng thị trường, xây dựng thương hiệu, nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp, bán hàng của hộ kinh doanh và các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Cẩm Giang, Khoa Tài chính (Học viện Ngân hàng):

Cú hích quan trọng để xóa bỏ rào cản pháp lý

Thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp là góp phần mở rộng quy mô kinh doanh, tăng năng lực cạnh tranh quốc gia trong bối cảnh hội nhập sâu rộng. Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao năng lực cho cơ quan quản lý và đẩy mạnh truyền thông sâu rộng thông qua các khóa đào tạo, hội thảo, cũng như kênh tư vấn trực tiếp. Nhờ đó, hộ kinh doanh hiểu rõ lợi ích, trách nhiệm và các bước cần thiết của quá trình chuyển đổi.

Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để chuyển đổi các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, manh mún thành những doanh nghiệp có quy mô bài bản, năng lực quản trị hiện đại và nâng cao vị thế cạnh tranh quốc tế. Các chính sách ưu đãi mạnh mẽ, đặc biệt là Nghị quyết số 68-NQ/TƯ mang tính đột phá khi cắt giảm tối đa thủ tục hành chính, miễn nhiều loại phí và thuế trong giai đoạn khởi nghiệp. Đây là cú hích quan trọng để xóa bỏ rào cản pháp lý và tài chính, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển bền vững trên nền tảng minh bạch và hiệu quả.

Giám đốc điều hành Khoa Tài chính - Ngân hàng (Trường Đại học Nguyễn Trãi) Nguyễn Quang Huy:

Đào tạo quản trị cho hộ kinh doanh

Cần phát động chương trình đào tạo quản trị cho hộ kinh doanh trên toàn quốc, phân cấp theo hai cấp độ. Cấp độ căn bản gồm kế toán, quản lý dòng tiền, bán hàng, chăm sóc khách hàng, đăng ký pháp lý. Cấp độ nâng cao là xây dựng thương hiệu, chuyển đổi số, quản lý nhân sự, mở rộng quy mô. Trung tâm đổi mới sáng tạo, vườn ươm doanh nghiệp phải là trụ cột kiến tạo hệ sinh thái thông qua việc mở rộng vai trò từ hỗ trợ khởi nghiệp công nghệ sang phát triển hộ kinh doanh hiện đại…; đồng thời đưa công nghệ đơn giản đến các hộ kinh doanh.

Cùng với đó là thực hiện mô hình kết hợp đào tạo - tài chính - hỗ trợ pháp lý - kết nối thị trường bằng việc huấn luyện quản trị số; tư vấn pháp lý, hỗ trợ chuyển đổi mô hình; kết nối hộ kinh doanh với siêu thị, sàn thương mại điện tử. Mỗi tỉnh, thành cần xây dựng mạng lưới trung tâm hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi, gồm học bổng toàn phần hoặc bán phần, chuyên gia đồng hành 1:1, kết nối ngân hàng, quỹ đầu tư vi mô.

Bà Trần Thị Ngọc Lan, kinh doanh thời trang (phường Tương Mai):

Nên sớm có hướng dẫn cụ thể, dễ tiếp cận

Mô hình hộ kinh doanh thường mang tính gia đình. Đã quen với cách làm cũ, nếu đổi lên doanh nghiệp, chúng tôi có sự e ngại bởi yêu cầu về vận hành doanh nghiệp, phải lập hệ thống kế toán, báo cáo tài chính, tuân thủ nhiều thủ tục hành chính - điều mà chúng tôi chưa đủ nguồn lực để thực hiện.

Khi trở thành doanh nghiệp, được cấp mã số thuế, có thể xuất hóa đơn, mở rộng quy mô, tiếp cận các nguồn vốn chính thống, tham gia chuỗi cung ứng… Đây là những cơ hội mà hộ kinh doanh không thể có. Bên cạnh đó, có thể hưởng ưu đãi thuế thu nhập trong nhiều năm đầu. Nghị định số 70/2025/NĐ-CP yêu cầu từ ngày 1-6-2025, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên sử dụng hóa đơn điện tử kết nối máy tính tiền, tạo tiền đề cho hộ kinh doanh trên cả nước dần bỏ nộp thuế khoán từ năm 2026. Chính vì vậy, cơ quan chức năng nên sớm có hướng dẫn cụ thể, dễ tiếp cận để hộ kinh doanh chưa áp dụng hóa đơn điện tử chuẩn bị đầy đủ đáp ứng những yêu cầu cần thiết.

Hương Bình ghi

Hương Thủy

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/giai-phong-kinh-te-ho-gia-dinh-uom-mam-doanh-nghiep-lon-715799.html