Giải thưởng Bùi Xuân Phái-Vì tình yêu Hà Nội vinh danh nhạc sỹ Trần Tiến

5 giờ trướcBài gốc

Ông Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân và Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam Vũ Việt Trang trao Giải thưởng Lớn cho nhạc sỹ Trần Tiến. (Ảnh: Huy Thông/TTXVN)

Với cá tính sáng tạo phóng khoáng, giàu chất ngẫu hứng, với những sáng tác in đậm dấu ấn trong âm nhạc đương đại đặc biệt là những sáng tác về Hà Nội, nhạc sỹ Trần Tiến đã được trao Giải thưởng Lớn tại Giải thưởng Bùi Xuân Phái-Vì tình yêu Hà Nội.

Lễ trao giải diễn ra tối 3/10 tại Trung tâm triển lãm 45 Tràng Tiền, Hà Nội, do báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) tổ chức.

Nhạc Trần Tiến - Hồn Hà Nội

Trong âm nhạc của Trần Tiến, Hà Nội không chỉ là một địa danh, là Thủ đô, mà còn là không gian ký ức tuổi thơ, là dòng chảy văn hóa dân gian Bắc Bộ, là những phố phường đời thường, và cả những vùng quê xứ Đoài.

Nguồn mạch sáng tác về Hà Nội của Trần Tiến trước hết để lại dấu ấn với phố và phố nghèo. Phố hiện lên rất đậm nét trong ca khúc Trần Tiến. Trong bài “Ngẫu hứng phố,” ông khắc họa một Hà Nội rất đời thường và cũng rất lãng tử, rất riêng:"Hà Nội cái gì cũng rẻ/ Chỉ có đắt nhất bạn bè thôi" hay "Chỉ có đắt nhất tình người thôi."

Hà Nội trong âm nhạc Trần Tiến không chỉ giới hạn ở một thành phố, mà trở thành biểu tượng của sự hội tụ giữa truyền thống và hiện đại.

Hay như phố phường Hà Nội những năm 2000, tươi mới hiện đại và đầy hy vọng trong âm nhạc của Trần Tiến. Hình ảnh "trái sấu chín lăn lăn trên hè," "tàu điện leng keng," "ngắm chiều về phố cổ Thăng Long" gợi nhớ hồn phố cũ, nhưng được đặt trong bối cảnh một thành phố đang "mọc thêm bao công viên xanh," nơi “trẻ em không còn ăn xin,” nơi "trái bóng vẫn bay trên bầu trời" và "nụ cười bé thơ thiên thần" vang lên giữa nhịp sống mới.

Cảm hứng thường trực trong "nguồn mạch" sáng tác về Hà Nội của Trần Tiến còn phải kể tới sông Hồng và xứ Đoài.

“Ngẫu hứng sông Hồng” là một trong những ca khúc tiêu biểu nhất của nhạc sỹ Trần Tiến khi nói về Hà Nội. Không chỉ đơn thuần là viết về một dòng sông, ca khúc đã nâng tầm sông Hồng thành biểu tượng văn hóa, biểu tượng ký ức, gắn liền với lịch sử và đời sống tinh thần của người Hà Nội cũng như cả vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Ban Tổ chức giải thưởng tặng hoa và Bằng chứng nhận cho đại diện các đề cử. (Ảnh: Huy Thông)

Theo nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long, nhìn vào những ca khúc nổi bật viết về Hà Nội của Trần Tiến, bao gồm: “Ngẫu hứng sông Hồng,” “Lữ khách sông Hồng,” “Hà Nội ngày ấy,” “Hà Nội những năm 2000,” “Ngẫu hứng phố,” “Phố nghèo,” “Mẹ tôi,” “Quê nhà”… có thể thấy mạch nguồn sáng tác của ông có một sự kết nối tạo nên từ "tam giác văn hóa": Sông Hồng-Phố cổ-xứ Đoài.

Đây không chỉ là ba không gian địa lý, mà còn là ba tầng văn hóa, ba mạch nguồn cảm hứng hợp lại, định hình diện mạo Hà Nội trong âm nhạc của ông. Nhờ đó, Hà Nội trong âm nhạc Trần Tiến không chỉ giới hạn ở một thành phố, mà trở thành biểu tượng của sự hội tụ giữa truyền thống và hiện đại, giữa phố phường và làng quê, giữa dòng chảy phù sa và lớp trầm tích ký ức. Trần Tiến khắc họa Hà Nội không chỉ bằng địa danh, mà bằng cả một không gian văn hóa rộng mở, giàu sức sống và đậm hồn Việt Nam.

Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Long, nhạc sỹ Trần Tiến đã góp phần đặc biệt trong việc khắc họa Hà Nội qua âm nhạc. Với ông, Hà Nội không chỉ là một địa danh, mà còn là dòng sông Hồng chảy mãi, là những con phố vừa nghèo vừa thơ, là xứ Đoài đặc hữu nay đã trở thành một phần Thủ đô. Những ca khúc ấy đã góp phần làm giàu thêm bản sắc âm nhạc Hà Nội, đưa Hà Nội trở thành một biểu tượng văn hóa trong đời sống tinh thần người Việt Nam.

Âm nhạc Trần Tiến vì vậy không chỉ để nghe, để hát, mà còn là để nhớ, để yêu, để gìn giữ một phần hồn Hà Nội trong mỗi con người.

Với nhạc sỹ Trần Tiến, dù đã xa Hà Nội nhiều chục năm, và dẫu thành phố ông yêu nay đã đổi thay từng ngày, nhưng trong lòng ông vẫn còn vẹn nguyên một tình cảm đặc biệt, như ông thổ lộ: “Hà Nội đã thay đổi nhiều, nhà cao, cửa rộng. Nhiều con phố mới tôi chưa hề biết. Đó là điều đáng mừng. Phải thay đổi theo đương đại chứ, cả thế giới đều đã thay đổi. Nhưng trong tôi, mãi vẫn hình bóng Hà Nội xưa như tranh Bùi Xuân Phái. Chạm vào đâu, cũng rẩy những tháng năm yêu dấu, những kỷ niệm buồn vui như những âm bản một thời xa vắng.”

Những tác phẩm Vì tình yêu Hà Nội

Ngoài Giải thưởng Lớn, Ban Tổ chức cũng trao 4 giải đồng hạng cho các hạng mục: Giải Tác phẩm (2 giải), Giải Ý tưởng, Giải Việc làm.

Loạt tranh về Hà Nội của họa sỹ Phạm Bình Chương.

Ở hạng mục Giải Tác phẩm, loạt tranh về Hà Nội của họa sỹ Phạm Bình Chương được đánh giá là đã làm nên một hành trình "tự sự phố" đủ sắc thái, khi thì gợi thương, gợi nhớ với cảnh cũ, chốn xưa, khi lại nặng trĩu những tâm tư lắng sâu về đời phố, đời người trước những biến thiên cuộc đời.

Bên cạnh đó, vở nhạc kịch "Lửa từ Đất" (Nhà hát Tuổi trẻ Việt Nam) cũng được vinh danh ở hạng mục này.

Tác phẩm được ví như một bản anh hùng ca về Hà Nội của những năm 1930 và những con người làm nên lịch sử. Đây là một công trình nghệ thuật đặc biệt, được xây dựng không chỉ như một tác phẩm sân khấu đơn thuần mà còn là một nỗ lực nghiêm túc trong việc tái hiện, lưu giữ và tôn vinh một phần lịch sử vô cùng quan trọng của Thủ đô Hà Nội và cả nước.

Diễn viên-ca sỹ Lê Việt Anh (phải) đóng chính trong vở nhạc kịch “Lửa từ Đất” (Nhà hát Tuổi trẻ). (Ảnh: CTV/Vietnam+)

Trung tâm của vở diễn là chân dung đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ, Bí thư Thành ủy chính thức đầu tiên của Đảng bộ Hà Nội. Qua hình tượng này, vở nhạc kịch không chỉ kể về một nhân vật lịch sử mang lý tưởng mà còn khắc họa sự lớn mạnh của Đảng Cộng sản Việt Nam ngay từ những ngày đầu.

Giải Việc làm được trao cho đại diện Trung tâm Triển lãm Việt Nam - một "kỳ quan" mới tại Hà Nội.

Trung tâm Triển lãm Việt Nam (VEC) được khởi công vào ngày 30/8/2024 trên quy mô hơn 900.000m2, bàn giao mặt bằng vào ngày 27/06/2025 - chỉ sau gần 10 tháng thi công, vượt tiến độ tới 15 tháng so với kế hoạch.

Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia có tổng diện tích hơn 900.000m2, được định vị trở thành tổ hợp trung tâm triển lãm lớn nhất Đông Nam Á. (Ảnh: VEC)

Đây là công trình được định vị trở thành tổ hợp trung tâm triển lãm lớn nhất Đông Nam Á và nằm trong Top 10 tổ hợp triển lãm lớn nhất thế giới, với kỳ vọng góp phần giới thiệu, kết nối các doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp quốc tế thông qua các hoạt động triển lãm.

Giải Ý tưởng được trao cho Dự án xây dựng Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hóa nghệ thuật tại Quảng An (phường Tây Hồ).

Dự án Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hóa nghệ thuật thuộc đồ án quy hoạch chi tiết khu vực trục không gian trung tâm bán đảo Quảng An, tỷ lệ 1/500 được Ủy ban Nhân dân Hà Nội phê duyệt quy hoạch tháng 11/2024. Nhà hát Opera Hà Nội được xem là một dự án trọng điểm góp phần nâng tầm vị thế Thủ đô.

Với quy mô lớn và định hướng trở thành nơi tổ chức các chương trình nghệ thuật tầm cỡ thế giới, là điểm đến của những các nghệ sỹ lừng danh toàn cầu, Nhà hát Opera Hà Nội sẽ góp phần đưa Việt Nam trở thành điểm đến opera hàng đầu thế giới. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

Phát biểu tại lễ trao giải, nhà báo Nguyễn Thiện Thuật, Tổng biên tập báo Thể thao và Văn hóa, Trưởng Ban Tổ chức, thành viên Hội đồng Giám khảo cho hay 18 năm qua, giải thưởng đã trở thành nhịp cầu kết nối quá khứ – hiện tại – tương lai, khẳng định sức sống bất tận của tình yêu Hà Nội.

Từ những nghiên cứu công phu về lịch sử, văn hóa; những sáng tác nghệ thuật lay động lòng người; cho đến những hành động thiết thực nhằm gìn giữ không gian sống, bảo tồn di sản và phát triển đô thị bền vững – tất cả đã góp phần làm nên một Hà Nội "vừa cổ kính, vừa hiện đại, vừa truyền thống, vừa đổi mới."

Trong bối cảnh đất nước đứng trước thời cơ và thách thức mới, Giải thưởng Bùi Xuân Phái-Vì tình yêu Hà Nội tiếp tục là nơi tôn vinh những trái tim, khối óc và bàn tay đã, đang và sẽ cống hiến cho Thủ đô. Mỗi tác phẩm, mỗi công trình, mỗi sáng kiến được vinh danh hôm nay là một minh chứng cho tình yêu Hà Nội bất diệt, cho khát vọng xây dựng một Thủ đô văn minh, hiện đại, nhưng vẫn giữ trọn căn cốt, bản sắc./.