Toàn cảnh Hội trường
Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Dương Thanh Bình cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát kỹ lưỡng, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật để thống nhất với quy định mới của Hiến pháp và các luật về tổ chức, bộ máy nhà nước được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9(Quốc hội khóa XV).
Theo báo cáo, dự thảo Luật được bố cục gồm 5 chương, 45 điều, giảm 46 điều so với Luật hiện hành (trong đó, đã bỏ 55 điều, kế thừa và sửa đổi 36 điều, bổ sung mới 9 điều). Căn cứ các nội dung của dự án Luật và số lượng điều luật được lược bỏ, sửa đổi, bổ sung mới, UBTVQH đã điều chỉnh phạm vi sửa đổi của Luật để sửa đổi toàn diện Luật Giám sát hiện hành và đổi tên là Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND (sửa đổi).
Đặc biệt, việc soạn thảo lần này tập trung bổ sung, làm rõ tính chất hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND như một phương thức kiểm soát quyền lực Nhà nước, đồng thời xác định rõ mục tiêu của hoạt động giám sát là góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật; quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và địa phương; bảo đảm kỷ luật, kỷ cương, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước.
Về nguyên tắc hoạt động giám sát, dự thảo Luật kế thừa các nguyên tắc đã được quy định tại Luật hiện hành, đồng thời tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội để bổ sung 3 nguyên tắc mới, gồm: Bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng Cộng sản Việt Nam; giám sát toàn diện nhưng có trọng tâm, trọng điểm, bám sát thực tiễn; gắn kết chặt chẽ giữa hoạt động giám sát với việc hoàn thiện chính sách, pháp luật, cùng việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và của địa phương.
Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình trình bày Báo cáo tóm tắt Giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật
Về thẩm quyền giám sát của Quốc hội, hội đồng nhân dân, theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Điều 4 của Luật Giám sát hiện hành có điều khoản quy định chung về thẩm quyền của các chủ thể mà không xác định rõ đối tượng chịu sự giám sát, phạm vi giám sát, dẫn đến thực tiễn thực hiện còn nhiều bất cập, trùng lặp, làm giảm hiệu quả giám sát. Để khắc phục hạn chế này, đồng thời thực hiện chủ trương tăng cường phân cấp, phân quyền, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo luật được chỉnh lý theo hướng bỏ các nội dung quy định chung, đồng thời quy định rõ thẩm quyền của từng chủ thể giám sát tại các điều 13, 16, 19, 22, 25, 27, 30, 33, 36 và 37 của dự thảo luật.
Trong đó, xác định Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội thường xuyên giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở trung ương.
Hội đồng nhân dân, thường trực hội đồng nhân dân, ban của hội đồng nhân dân cấp tỉnh thường xuyên giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở cấp tỉnh.
Hội đồng nhân dân, thường trực hội đồng nhân dân, ban của hội đồng nhân dân cấp xã giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở cấp xã.
Trường hợp cần thiết do yêu cầu của thực tiễn, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội tiến hành giám sát hoạt động của các chủ thể khác ở trung ương và địa phương; hội đồng nhân dân và các cơ quan của hội đồng nhân dân cấp tỉnh tiến hành giám sát các chủ thể khác ở địa phương.
Về thẩm quyền giám sát của tổ đại biểu hội đồng nhân dân, ông Dương Thanh Bình cho hay còn có hai loại ý kiến: phạm vi giám sát của tổ đại biểu hội đồng nhân dân chỉ khi được hội đồng nhân dân hoặc thường trực hội đồng nhân dân cùng cấp giao; luồng ý kiến thứ hai đề nghị không quy định về thẩm quyền giám sát của tổ đại biểu hội đồng nhân dân trong dự thảo luật.
Bên cạnh vấn đề thẩm quyền giám sát, tiếp thu các ý kiến của các đại biểu Quốc hội, dự thảo luật cũng bổ sung hoạt động giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri đối với Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, đối với ban của hội đồng nhân dân; bổ sung hoạt động mới của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội về giám sát việc cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền tuân thủ việc tổ chức lấy ý kiến trong quá trình xây dựng dự án luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Nam Sơn