'Giảm hại' chỉ là vỏ bọc để 'ông lớn' thuốc lá duy trì lợi nhuận

11 giờ trướcBài gốc

TS. Nguyễn Thu Hương - Chuyên gia Tổ chức STOP (Ảnh: PV)

Tiến sĩ Nguyễn Thu Hương - chuyên gia của Tổ chức STOP (mạng lưới giám sát ngành công nghiệp thuốc lá toàn cầu) đã có những chia sẻ quan trọng về vấn đề này.

Những chiến dịch truyền thông trá hình

Thưa Tiến sĩ Nguyễn Thu Hương, bà có thể cho biết các tập đoàn thuốc lá đã từng sử dụng chiến lược truyền thông như thế nào để che giấu tác hại của thuốc lá?

- Trước đây các tập đoàn thuốc lá tạo ra các tranh luận về hút thuốc và sức khỏe nhằm bác bỏ hoặc làm giảm các nghiên cứu khoa học về tác hại của thuốc lá với sức khỏe. Khi không thể phủ nhận được tác hại nữa, họ nhanh chóng chuyển hướng tiếp thị, tung ra các sản phẩm mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng,… với lời quảng bá rằng “ít độc hại hơn”, “giúp cai thuốc”, “giảm tác động môi trường”.

Chuyên gia dẫn chứng, những năm 1950 - 1970 thuốc lá đầu lọc, thuốc lá nhẹ được tiếp thị là "sạch", "bác sỹ khuyên dùng", "thay thế cho việc cai thuốc" để người tiêu dùng có cảm giác an toàn. Đến những năm 1970 - 2000 là thuốc lá "chia phần" không khói và thuốc lá ngậm cũng tạo cảm giác các chất độc đã được loại bỏ. Từ những năm 2010 đến nay, thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử… được quảng cáo ít độc hại hơn có thể thay thế, hoặc "cai nghiện" thuốc lá truyền thống.

Tuy nhiên, không có bằng chứng nào chứng minh thuốc lá điện tử ít độc hại hơn thuốc lá truyền thống, tất cả chỉ là những chiến dịch maketing nhằm đạt được lợi nhuận của các tập đoàn thuốc lá. Tất cả các chiêu thức trên đều tạo ra cảm giác in sâu vào trong suy nghĩ của người dùng là dùng thuốc lá họ mới sản xuất ra an toàn hơn, ít độc hại hơn và như vậy mục tiêu tạo ra sự duy trì và thúc đẩy lợi nhuận của các tập đoàn thuốc lá đã đạt được.

Tiến sĩ hãy chia sẻ thêm về cách ngành công nghiệp thuốc lá nhắm vào giới trẻ?

- Ngành công nghiệp thuốc lá đã nghiên cứu rất kỹ thị hiếu và hành vi của giới trẻ để nhắm trúng mục tiêu này, thể hiện qua chính những phát ngôn của họ. Ngay từ năm 1957, Một giám đốc điều hành của một công ty thuốc lá viết rằng "đánh vào giới trẻ có thể hiệu quả hơn mặc dù chi phí để tiếp cận họ cao hơn, bởi vì họ sẵn sàng thử nghiệm, họ có nhiều ảnh hưởng đối với những người cùng độ tuổi hơn là sau này trong cuộc đời và họ trung thành hơn nhiều với thương hiệu ban đầu mình sử dụng". Hay việc sử dụng hình ảnh cao bồi trong các quảng cáo thuốc lá, phù hợp để nắm gu của thị trường giới trẻ...

Ngành này sử dụng nhiều chiến thuật tiếp thị khác nhau bao gồm các hình thức hấp dẫn, kích thước, giá cả phải chăng, hương vị trái cây và vui nhộn hấp dẫn trẻ em cũng như sử dụng phương tiện truyền thông xã hội để mô tả ESD như một lối sống phải có đối với giới trẻ. Thuốc lá điện tử có dạng đồ chơi trẻ em, đồ ăn nhẹ và đồ dùng, khéo léo ngụy trang các thiết bị nguy hiểm đằng sau vẻ ngoài dễ thương và vui nhộn, đồng thời tránh bị các cơ quan chức năng bao gồm cả phụ huynh và giáo viên phát hiện.

Các sản phẩm thuốc lá mới được ngụy trang tinh vi dưới dạng hộp sữa, bình nước, pin dự phòng... rất khó để phát hiện.

Vạch trần sự thật về “giảm hại” của thuốc lá đầu lọc, thuốc lá mới

Thưa Tiến sĩ Hương, các sản phẩm thuốc lá đầu lọc hay bộ lọc sinh học được quảng cáo là giảm hại, vậy chúng có thực sự giảm hại không?

- Năm 1950, một tập đoàn thuốc lá đã phát triển đầu lọc có thể đổi màu từ trắng sang nâu, tạo cảm giác cho người hút rằng họ thấy được các chất có hại đã được giữ lại không vào phổi. Đây chính là một điểm nhấn trong chiến lược marketing của các công ty thuốc lá nhằm tạo sự khác biệt. Nhưng sự thật là điều này chỉ tạo cho người hút cảm giác “dễ chịu” hơn trong cổ họng khiến họ hút nhiều hơn và sâu hơn vào phổi.

Đầu lọc không có tác dụng giảm hại. Việc quảng bá các bộ lọc phân hủy sinh học là một ví dụ về chiến dịch tẩy xanh của ngành công nghiệp thuốc lá – tiếp thị hàng hóa thân thiện với môi trường nhằm tăng doanh số, cải thiện danh tiếng của nhà sản xuất và đánh lạc hướng sự chú ý khỏi các hoạt động gây hại cho môi trường của họ.

Bên cạnh đó, các tập đoàn thuốc lá đang sử dụng khái niệm “giảm hại” (tobacco harm reduction - THR) để quảng bá các sản phẩm như thuốc lá điện tử, HTPs, nicotine pouches nhằm thay thế thuốc lá điếu.

Bất cứ khi nào các công ty thuốc lá phải đối mặt với một mối đe dọa lớn, họ đều giới thiệu các sản phẩm mới hứa hẹn rằng chúng sẽ ít gây hại hơn. Họ sử dụng các sản phẩm này để bảo vệ doanh số bán hàng của mình và định vị mình là một phần của giải pháp và kết nối lại với các nhà hoạch định chính sách. Cuối cùng, họ chỉ làm suy yếu sự tiến bộ trong khi cung cấp cho ngành công nghiệp một cách mới để kiếm tiền.

Ngoài sức khỏe, thuốc lá còn tác động tiêu cực như thế nào tới môi trường thưa Tiến sĩ?

- Bên cạnh các mối nguy về sức khỏe, ngành công nghiệp thuốc lá đang tác động tiêu cực đến toàn bộ chuỗi cung ứng thuốc lá: từ quá trình trồng trọt, chế biến, đóng gói, vận chuyển đến khâu tiêu dùng và xử lý chất thải (đầu lọc, bao bì). Mỗi giai đoạn đều gây ra ô nhiễm đất, nước, không khí và làm mất cân bằng hệ sinh thái sống của con người.

Theo nghiên cứu, chi phí 98 nghìn tỷ VNĐ năm cho ô nhiễm biển và quản lý rác thải từ bao bì và đầu lọc thuốc lá điếu. Đây là con số “chưa đầy đủ” về thiệt hại môi trường thực tế do rác thải thuốc lá gây ra. Rác thải thuốc lá điếu chiếm 25 – 40% tổng rác thải toàn cầu và hiện nay, chưa thể thu gom và xử lý triệt để với loại rác thải này...

Minh Trang

Nguồn Pháp Luật VN : https://baophapluat.vn/giam-hai-chi-la-vo-boc-de-ong-lon-thuoc-la-duy-tri-loi-nhuan-post550395.html