Giảm nghèo ở Cà Mau: Từ con cua công nghệ cao đến sinh kế xanh đất mũi

10 giờ trướcBài gốc

Trong câu chuyện giảm nghèo ở Cà Mau, mô hình nuôi cua công nghệ cao của HTX Dịch vụ nông nghiệp Nam Bộ là ví dụ điển hình. Sau hơn 7 năm miệt mài nghiên cứu, HTX đã thành công trong việc nuôi cua lột theo quy trình sinh học khép kín, không sử dụng hóa chất mà điều chỉnh môi trường nước để cua tự lột vỏ tự nhiên.

Từ “cua công nghệ cao”...

Trao đổi cùng VnBusiness, Giám đốc HTX Nguyễn Văn Hải chia sẻ: HTX đang vận hành công nghệ nuôi cua lột bảo đảm chất lượng, thơm ngon, bổ dưỡng, không dùng hóa chất tác động đến quá trình sinh trưởng của cua mà xử lý bằng phương pháp sinh học thay đổi môi trường nước để cua thích ứng tự lột. Qua đó, nâng giá trị thương phẩm gấp nhiều lần so với nuôi cua thông thường. Đây là quy trình nâng tầm giá trị cua Cà Mau vốn ít hiệu quả cao, thân thiện môi trường.

Quy trình nuôi cua lột và cua cốm của HTX Nam Bộ thực tế là một giải pháp sinh học vỗ béo cua biển tự nhiên theo kỹ thuật riêng của mình với nguồn vốn ít nhưng mang lại hiệu quả cao, thân thiện môi trường.

Giám đốc HTX Nguyễn Văn Hải cho biết: “Mỗi lứa cua chỉ kéo dài khoảng 15 ngày, chi phí trung bình 200.000 đồng/con nhưng giá bán đạt 650.000 đồng/kg, cao gấp 3 - 4 lần cua thông thường. Cua của chúng tôi được khách hàng trong và ngoài nước ưa chuộng, đặc biệt là thị trường Hồi giáo vì đảm bảo quy trình sạch và tự nhiên.”

Điều quan trọng hơn là mô hình này có thể nhân rộng, người dân chỉ cần 3 - 5 bể nuôi nhỏ đã có thể tạo thu nhập ổn định quanh năm, giảm rủi ro so với hình thức đánh bắt tự nhiên.

Công nghệ mà HTX áp dụng là hệ thống tuần hoàn khép kín, nước được lọc, diệt khuẩn, tái sử dụng; cua được nuôi trong lồng mô phỏng hang tự nhiên. Mô hình này vừa tiết kiệm tài nguyên nước, vừa giảm ô nhiễm và tăng tỷ lệ sống của cua. Nhờ quy trình chuẩn hóa, sản phẩm cua lột của Cà Mau không chỉ có giá trị kinh tế cao mà còn mở ra hướng đi mới cho ngành thủy sản địa phương.

Hiện HTX Nam Bộ đang đàm phán mở rộng hợp tác với nhiều HTX và hộ nuôi trong tỉnh để chuyển giao công nghệ. Ông Hải cho biết, “nhu cầu cua lột đang tăng nhanh, chúng tôi không đủ cung ứng. Thay vì giữ công nghệ cho riêng mình, HTX sẽ chia sẻ quy trình để nhiều hộ dân cùng tham gia, từ đó hình thành vùng sản xuất tập trung, tạo chuỗi giá trị và nâng cao thu nhập cho cộng đồng.”

Nhờ quy trình nuôi khép kín, đạt chuẩn, mỗi cân cua lột Cà Mau có giá bán 650.000 đồng/kg, cao gấp 3 lần so với cua thông thường.

Tỉnh Cà Mau hiện đặt mục tiêu đến năm 2025 đạt 31.300 tấn cua trên tổng diện tích hơn 418.000 ha nuôi kết hợp. Để đạt mục tiêu này, địa phương đang khuyến khích người dân phát triển vùng nuôi an toàn sinh học, kết hợp nuôi tôm, cua, cá, sò huyết, đồng thời xây dựng thương hiệu “Cua Cà Mau” theo hướng truy xuất nguồn gốc.

Thực tế cho thấy, hiệu quả của chương trình giảm nghèo tại Cà Mau không chỉ thể hiện qua số liệu giảm nghèo ấn tượng mà còn qua chuyển biến nhận thức của người dân. Thay vì trông chờ hỗ trợ, nhiều hộ nghèo đã chủ động tham gia mô hình sản xuất, mạnh dạn đầu tư, học hỏi kỹ thuật mới.

Tại xã An Trạch, nơi từng là “vùng trắng nghèo”, nhiều hộ dân đã chuyển từ nuôi tôm đơn sang nuôi xen canh “4 trong 1”, kết hợp tôm sú, cua biển, cá và sò huyết.

Ông Lê Văn Sự, một hộ dân xã An Trạch, cho biết: “Nhờ học kỹ thuật mới từ các lớp tập huấn của xã, tôi mạnh dạn đầu tư 5ha nuôi xen canh. Mỗi năm thu nhập tăng vài trăm triệu đồng, ít rủi ro hơn nhiều so với nuôi đơn thuần.”

Mô hình xen canh này không chỉ giúp ổn định thu nhập mà còn bảo vệ môi trường, tận dụng tài nguyên nước mặn, lợ, ngọt hiệu quả. Nhiều hộ nghèo đã vươn lên thành hộ khá, góp phần giúp Cà Mau đạt mục tiêu giảm nghèo đa chiều, nâng cao chỉ số phát triển con người (HDI) vùng Tây Nam Bộ.

Đây là minh chứng rõ ràng cho tư duy “giảm nghèo bằng tăng thu nhập”, thay vì hỗ trợ hành chính. Nhờ chương trình, người dân được tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn lập kế hoạch tài chính, kết nối vay vốn ưu đãi và tiếp cận thị trường. Tính riêng năm 2024, toàn tỉnh có hơn 1.200 hộ dân được vay vốn phát triển sản xuất, hàng trăm hộ được cấp thiết bị, hỗ trợ mô hình tôm, cua, cá, sò.

... đến “nghêu sinh thái”

Không chỉ dừng lại ở mô hình cua, Cà Mau còn là điểm sáng trong việc kết hợp giảm nghèo với phát triển sinh kế xanh. Nổi bật là dự án “Xây dựng mô hình hỗ trợ phát triển sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp tại xã Đất Mũi”, do Liên minh Hợp tác xã Việt Nam chủ trì, phối hợp cùng Liên minh HTX tỉnh Cà Mau và Trường Trung cấp nghề & Đào tạo cán bộ HTX miền Nam thực hiện.

Mỗi hộ tham gia dự án đều ký cam kết không sử dụng hóa chất, áp dụng quy trình nuôi nghêu xen tảo tự nhiên, góp phần bảo vệ rừng ngập mặn, “lá phổi xanh” của Cà Mau.

Dự án có tổng mức đầu tư 2,479 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương hỗ trợ 2 tỷ đồng, phần còn lại do địa phương và các hộ dân đối ứng. Mục tiêu là hỗ trợ 98 hộ nghèo, cận nghèo phát triển mô hình nuôi nghêu kết hợp du lịch cộng đồng tại xã Đất Mũi, khu vực ven rừng ngập mặn luôn được xem là địa bàn đặc biệt khó khăn.

Theo báo cáo của Liên minh HTX tỉnh Cà Mau, giai đoạn đầu của dự án đã hoàn tất việc cấp phát 22.500 kg nghêu giống, trang bị phao, lưới che, thiết bị xử lý môi trường; tổ chức ba lớp đào tạo kỹ thuật nuôi nghêu cho 50 hộ dân và chuyến tham quan học tập mô hình ở Sóc Trăng, Bến Tre. Bên cạnh đó, Liên minh HTX Việt Nam còn bàn giao phần mềm kế toán Waca, máy tính, máy in để HTX số hóa quản lý tài chính, minh bạch hóa thu chi.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân nhấn mạnh tại buổi làm việc ngày 30/6/2025: “Mục tiêu của chúng ta không chỉ là hỗ trợ giống hay vật tư, mà là nâng cao năng lực quản trị và tạo chuỗi giá trị bền vững. Khi hộ nghèo được đào tạo kỹ năng, biết cách quản lý, liên kết với thị trường, họ sẽ thoát nghèo thật sự chứ không phải tạm thời.”

Điểm nổi bật của dự án là kết hợp nuôi nghêu sinh thái với du lịch cộng đồng, giúp người dân vừa có thu nhập từ khai thác thủy sản, vừa có thêm nguồn lợi từ dịch vụ du lịch trải nghiệm. Các điểm tham quan ven bãi Mũi Cà Mau đang được phát triển theo hướng “du lịch xanh”, thu hút khách quốc tế muốn khám phá hệ sinh thái rừng ngập mặn, nơi hội tụ giữa tự nhiên và đời sống cộng đồng.

Mỗi hộ tham gia dự án đều ký cam kết không sử dụng hóa chất, áp dụng quy trình nuôi nghêu xen tảo tự nhiên, góp phần bảo vệ rừng ngập mặn, “lá phổi xanh” của Cà Mau. Mô hình này giúp cân bằng sinh thái, chống sạt lở bờ biển, đồng thời tạo nguồn thu ổn định. Theo dự kiến, sau 12 tháng, thu nhập bình quân mỗi hộ tăng ít nhất 30%, tỷ lệ hộ nghèo giảm dưới 5%, và nhiều hộ có thể tái đầu tư mở rộng sản xuất.

Liên minh HTX Việt Nam yêu cầu đánh giá định kỳ 6 tháng/lần, đồng thời phối hợp đào tạo nhân lực với 3 khóa nâng cao giai đoạn 2025-2026, bao gồm quản trị HTX, marketing số và kỹ năng du lịch cộng đồng. Hệ thống cảm biến IoT giám sát môi trường nuôi nghêu đang được thí điểm, giúp kiểm soát độ mặn, pH và ôxy hòa tan, hạn chế rủi ro dịch bệnh.

Liên minh HTX Việt Nam là “cầu nối” để người dân bám biển, vươn xa

Không chỉ là cơ quan chỉ đạo, Liên minh HTX Việt Nam còn đóng vai trò “kiến tạo” mô hình, giám sát và thúc đẩy liên kết giữa người dân - HTX - doanh nghiệp. Chủ tịch Cao Xuân Thu Vân khẳng định: “Giảm nghèo bền vững chỉ thực sự hiệu quả khi người dân được tổ chức lại sản xuất thông qua hợp tác xã. HTX giúp người dân có tiếng nói chung, có thương hiệu, có kênh tiêu thụ và có khả năng chống chịu rủi ro thị trường.”

Trong giai đoạn 2021 - 2025, Cà Mau là một trong những địa phương được Trung ương lựa chọn triển khai mạnh Chương trình Mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững, với trọng tâm là “truyền thông giảm nghèo đa chiều” và “hỗ trợ phát triển sinh kế gắn với lợi thế địa phương”. Hơn 4 năm qua, hàng chục mô hình nông nghiệp thông minh, nuôi trồng kết hợp, du lịch cộng đồng… đã hình thành, giúp hàng nghìn hộ dân chuyển từ “nhận hỗ trợ” sang “chủ động sản xuất, kinh doanh”.

Theo báo cáo mới nhất của UBND tỉnh Cà Mau, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh đã giảm từ 8,21% năm 2021 xuống còn 1,63% năm 2024, tương đương mức giảm bình quân 1,64%/năm. Đây là mức giảm ấn tượng, vượt mục tiêu chung của cả nước trong Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Sự thành công của Cà Mau trong chương trình giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 là kết quả của nhiều yếu tố cộng hưởng. Đó là chính sách đúng, tổ chức thực hiện đồng bộ, sự tham gia của người dân và doanh nghiệp, cùng với vai trò dẫn dắt của Liên minh HTX Việt Nam trong việc đổi mới cách làm, từ sản xuất nhỏ lẻ, manh mún sang mô hình công nghệ cao, gắn với chuỗi giá trị và thị trường tiêu thụ ổn định.

Khi người nông dân không còn phụ thuộc vào khai thác tự nhiên mà biết tận dụng công nghệ, khi HTX không chỉ là nơi tập hợp nông dân mà là doanh nghiệp tập thể có sức cạnh tranh, và khi chính quyền không chỉ hỗ trợ vốn mà tạo cơ chế mở cho sáng tạo, thì giảm nghèo không còn là “cuộc vận động” mà là một chiến lược phát triển kinh tế địa phương.

Trong tương lai, những mô hình như HTX cua Nam Bộ hay HTX nghêu sinh thái Đất Mũi sẽ là nền tảng để nhân rộng trên toàn khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, nơi chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu nhưng cũng giàu tiềm năng nhất về kinh tế biển và nông nghiệp công nghệ cao.

Cà Mau đang viết lại câu chuyện giảm nghèo của chính mình, không phải bằng những khoản hỗ trợ tạm thời, mà bằng đổi mới, sáng tạo và hợp tác. Từ mô hình cua công nghệ cao đến nuôi nghêu kết hợp du lịch sinh thái, từ chuyển giao công nghệ đến liên kết thị trường, mỗi bước đi đều cho thấy một triết lý rõ ràng, giảm nghèo bền vững là khi người dân làm chủ tương lai của mình.

Như lời Chủ tịch Cao Xuân Thu Vân khẳng định: “Khi người nông dân được trao cơ hội, được tổ chức, được tiếp cận công nghệ và thị trường, họ không chỉ thoát nghèo, họ sẽ trở thành lực lượng tiên phong kiến tạo nền kinh tế xanh của đất nước.”

Cà Mau, mảnh đất “rừng vàng, biển bạc” đang dần hiện thực hóa giấc mơ ấy. Và trong hành trình ấy, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam đang đóng vai trò là người dẫn đường bền bỉ, đưa kinh tế tập thể trở thành động lực quan trọng của sự thịnh vượng bao trùm và phát triển bền vững nơi cuối trời Tổ quốc.

Hồng Hương

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/kinh-doanh-xanh/giam-ngheo-o-ca-mau-tu-con-cua-cong-nghe-cao-den-sinh-ke-xanh-dat-mui-1110160.html