Xã Yên Bình, tỉnh Thái Nguyên được thành lập trên cơ sở hợp nhất 3 xã: Bình Văn, Yên Cư và Yên Hân (trước thuộc huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn). Sau hợp nhất, đồng chí Trần Hà Nam, cán bộ huyện Chợ Mới, được điều chuyển giữ chức Chủ tịch UBND xã Yên Bình. Trụ sở làm việc mới cách nhà 30km, do khối lượng công việc bộn bề, nhiều hôm đồng chí Nam phải ở lại cơ quan xử lý đến khuya, ít có thời gian về nhà.
Chia sẻ về thực tế này, đồng chí Trần Hà Nam cho biết: “Sau hợp nhất và bỏ chính quyền cấp huyện, nhiều nhiệm vụ được phân cấp về cho xã như: Cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, giải quyết tranh chấp, quản lý nhà ở, an toàn lao động, môi trường, xét duyệt chương trình giáo dục, an sinh xã hội... Hầu hết thủ tục hành chính trước đây người dân phải lên huyện thì nay được giải quyết trực tiếp tại xã, khiến khối lượng công việc tăng lên đáng kể. Bên cạnh đó, việc sắp xếp bộ máy, phân công lại nhiệm vụ ít nhiều gây xáo trộn trong đội ngũ cán bộ. Một số người phải thay đổi vị trí công tác, phải làm quen với địa bàn mới, công việc mới, nhiều khi còn phải làm quen với sự khác biệt về văn hóa, phong tục tập quán giữa các địa phương...”.
Cán bộ Trung tâm Phục vụ Hành chính công xã Bạch Đằng, tỉnh Cao Bằng giải quyết công việc phục vụ người dân.
Không chỉ riêng đồng chí Nam, đây là thực tế của hầu hết các xã, phường hiện nay. Nhiệm vụ nhiều, tuy nhiên lượng biên chế được tạm giao cho các phòng chuyên môn cấp xã gồm 1 trưởng phòng và 1 phó trưởng phòng; riêng Trung tâm Phục vụ hành chính công có 1 giám đốc do Phó chủ tịch UBND xã kiêm nhiệm, 1 phó giám đốc và 5 công chức. Với cơ cấu này, trung bình mỗi công chức phải phụ trách từ 4 đến 9 nhiệm vụ cụ thể, trong mỗi nhiệm vụ có nhiều nội dung công việc rất chi tiết với khối lượng lớn. Do vậy, nhiều cán bộ thường xuyên rơi vào tình trạng quá tải, từ đó dẫn đến hạn chế trong công tác quản lý, điều hành và tham mưu, khó có thể bảo đảm chất lượng và tiến độ công việc.
Tình trạng quá tải công việc do ký chứng thực sao y cũng đang trở thành vấn đề phổ biến tại nhiều xã, phường. Một phó chủ tịch UBND phường ở Hà Nội chia sẻ, mỗi ngày đồng chí phải ký tới hơn 300 bộ hồ sơ chứng thực, trong khi phần lớn thời gian và nhân lực lẽ ra cần tập trung cho các nhiệm vụ quản lý, điều hành khác. Hiện nay, khoảng 2/3 lượng hồ sơ thủ tục tại các bộ phận “một cửa” xã, phường là chứng thực sao y, khiến áp lực công việc dồn nặng lên đội ngũ cán bộ, đặc biệt là các phó chủ tịch UBND cấp cơ sở. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do nhu cầu sao y, chứng thực của người dân còn rất lớn, trong khi cơ chế ủy quyền ký chứng thực cho công chức hoặc chuyên viên chưa được quy định rõ ràng.
Ghi nhận ý kiến của người dân về mức độ hài lòng khi đến giải quyết công việc tại các Trung tâm Phục vụ hành chính công đã cho thấy những hiệu quả của mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Để có sự hài lòng đó, đội ngũ cán bộ, công chức xã phải tận tâm, tận lực hoàn thành khối lượng công việc nặng hơn nhiều lần trước đây. Để giảm tải cho cán bộ, công chức xã, một loạt tỉnh, thành phố đã điều động cán bộ, công chức cấp tỉnh về xã, phường hỗ trợ. Cụ thể, Lâm Đồng vừa biệt phái 730 cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh về cấp xã trong 3 tháng để nâng cao hiệu quả hoạt động chính quyền địa phương hai cấp. Tỉnh Thanh Hóa cũng điều động 176 công chức thuộc UBND các xã, phường có số lượng công chức dôi dư đến công tác tại UBND các xã còn thiếu công chức...
Bộ Nội vụ cho biết sẽ sớm tham mưu Chính phủ ban hành nghị định về xác định vị trí việc làm, làm cơ sở cho việc vừa sắp xếp, vừa sàng lọc, vừa cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, nhất là ở cấp xã. Bên cạnh nguồn lực về con người, nguồn lực về tài chính là một vấn đề quan trọng không thể thiếu. Nhiều người cho rằng dù được bảo lưu các chế độ lương, phụ cấp sau khi sắp xếp; thống nhất chế độ công chức từ cấp xã đến Trung ương nhưng thu nhập của cán bộ, công chức cấp xã hiện vẫn chưa tương xứng với mức độ hoàn thành công việc đặt ra. Do đó, cần có chính sách tiền lương phù hợp để kịp thời động viên, giữ chân cán bộ, công chức, viên chức cấp xã.
Về giải pháp để giảm tải cho công chức xã, phường, đồng chí Trần Hà Nam chia sẻ: “Theo tôi, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cho đội ngũ cán bộ xã, phường. Cán bộ cơ sở cần được trang bị không chỉ về chuyên môn đa lĩnh vực mà còn cả kỹ năng quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin, kỹ năng tiếp dân, xử lý tình huống. Việc tăng cường biên chế có chọn lọc, bố trí thêm nhân lực cho các bộ phận “nóng” như đất đai, môi trường, chứng thực cũng là yêu cầu bức thiết để tránh tình trạng quá tải kéo dài. Ngoài ra, cần có cơ chế giảm bớt thủ tục hành chính trùng lặp, đẩy mạnh cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ cao, kết nối liên thông dữ liệu giữa các ngành để hạn chế tình trạng người dân phải nộp nhiều loại giấy tờ giống nhau. Song song với đó, việc giám sát, đánh giá định kỳ khối lượng công việc cũng rất quan trọng để kịp thời điều chỉnh, bổ sung nguồn lực hoặc thay đổi cách làm phù hợp”.
Bài và ảnh: HỒNG TRANG