Bộ Xây dựng đang dự thảo Luật Xây dựng. Một trong những điểm mới tại dự thảo đang lấy ý kiến lần này được nhiều người quan tâm là Bộ đề xuất sửa đổi quy định về cấp giấy phép xây dựng.
Bộ Xây dựng đề xuất giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép, dự kiến tối đa là bảy ngày thay vì 15-20 ngày như quy định hiện nay. Ảnh: NGUYỄN CHÂU
Giảm thời gian cấp phép xây dựng
Tại dự thảo, Bộ Xây dựng đề xuất thực hiện nguyên tắc từ giai đoạn chuẩn bị đến thời điểm khởi công xây dựng, cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng chỉ kiểm soát một lần đối với mỗi dự án, công trình xây dựng, có nghĩa là mỗi công trình, dự án chỉ phải thực hiện một thủ tục hành chính.
Cụ thể, công trình thuộc đối tượng thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng thì không phải cấp giấy phép xây dựng (công trình thuộc dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án đầu tư kinh doanh quy mô lớn hoặc có công trình có ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng).
Đối với những công trình còn lại, cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng sẽ thực hiện quản lý thông qua thủ tục cấp giấy phép xây dựng.
Ngoài ra, tại dự thảo Bộ Xây dựng còn đề xuất đơn giản hóa tối đa về điều kiện, trình tự, thủ tục cấp phép xây dựng theo hướng như sau:
Tất cả các đối tượng công trình này đủ điều kiện để thực hiện thủ tục trực tuyến toàn trình;
Đơn giản hóa về hồ sơ và điều kiện phải phù hợp với quy hoạch và mục đích sử dụng đất;
Nâng cao trách nhiệm của tư vấn thiết kế về đảm bảo an toàn công trình, cơ quan cấp phép chỉ thực hiện kiểm tra kết quả thực hiện của tư vấn.
Song song đó là sẽ giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép, dự kiến tối đa là bảy ngày, thay vì 15-20 ngày như quy định hiện nay (thẩm định, phê duyệt thiết kế, cấp phép).
Đơn vị tư vấn thiết kế sẽ có trách nhiệm đảm bảo an toàn của công trình. Cơ quan cấp phép chỉ kiểm tra việc thực hiện.
Cần xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ và liên thông
Đề xuất rút ngắn thời gian cấp phép xây dựng không quá bảy ngày được nhiều chuyên gia, doanh nghiệp ủng hộ.
Tuy nhiên để thực hiện được các chuyên gia cho rằng cần xây dựng cơ sở dữ liệu từ đó làm cơ sở để cơ quan cấp phép tra cứu nhanh chóng.
Kiến trúc sư Huỳnh Bảo Toàn, Tổng Giám đốc Công ty CP Zentado đánh giá, đề xuất việc cấp phép xây dựng không quá bảy ngày thay vì 15-20 ngày như trước đây là một bước tiến bộ trong thủ tục cải cách hành chính, cần thực hiện ngay.
"Các công trình được cấp phép nhanh xây dựng nhanh sẽ tiết kiệm thời gian công sức của người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, thời gian đầu để thực hiện có hiệu quả là khá khó vì trong thời gian ngắn cơ quan cấp phép cần có dữ liệu chuẩn để tra cứu.
Chính vì vậy, cơ quan quản lý cần cần xây dựng cơ sở dữ liệu chuẩn xác từ đó làm cơ sở để cơ quan cấp phép tra cứu nhanh chóng. Chúng ta sẽ không làm được nội dung này nếu không có cơ sở dữ liệu đồng bộ và liên thông"- kiến trúc sư Huỳnh Bảo Toàn nhận định.
ThS Trần Văn Trí, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần đầu tư địa ốc Khang Việt cũng cho rằng đề xuất của Bộ Xây dựng là có cơ sở pháp lý và thực tiễn để thực hiện.
Theo ông Trí, hiện nay các cơ quan ban ngành đã số hóa các văn bản hành chính trong các lĩnh vực quản lý hành chính nói chung và lĩnh vực xây dựng nói riêng. Do đó, trong lĩnh vực cấp phép xây dựng, Bộ Xây dựng cần cụ thể hóa trong Luật Xây dựng sửa đổi, và cần có văn bản hướng dẫn thống nhất đến các địa phương xây dựng hệ thống dữ liệu thông tin về hồ sơ cấp phép xây dựng như thành phần hồ sơ xin phép xây dựng, bản vẽ mẫu cấp phép...
Cạnh đó, Bộ Xây dựng cần ban hành bộ biểu mẫu hồ sơ cấp phép xây dựng dùng chung cho toàn quốc như thành phần hồ sơ xin phép xây dựng, bản vẽ xin phép xây dựng chỉ thể hiện số tầng, chiều cao, khoảng lùi công trình xây dựng .... Bản vẽ xin phép xây dựng không quy định chi tiết bên trong công trình xin phép xây dựng để tránh trường hợp mỗi địa phương, mỗi phường xã có yêu cầu khác nhau làm khó người dân.
Bên cạnh đó, các sở ngành, phường xã cần thiết phải liên thông, số hóa dữ liệu thông tin dùng chung trong công tác quản lý đất đai, cấp phép xây dựng, hoàn công, cấp giấy chứng nhận sở hữu công trình để cơ quan hành chính có thể cấp phép xây dựng trên môi trường mạng mà không cần người dân phải đến trực tiếp, tiếp xúc với các bộ xử lý hồ sơ xin phép xây dựng....
"Cần tăng cường tính minh bạch, theo đó giữ các quy định về trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền về cấp phép xây dựng, đồng thời chi tiết về việc phải kịp thời công khai các hồ sơ cấp phép xây dựng trên cổng thông tin điện tử, bao gồm cả văn bản, yêu cầu về việc điều chỉnh hoặc từ chối hồ sơ để mọi người dân có điều kiện theo dõi, đối chiếu và phản ánh, kiến nghị cũng như giám sát"- ThS Trần Văn Trí nói.
Xây dựng một hệ sinh thái pháp lý chặt chẽ
Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM đánh giá, để giải pháp rút ngắn thời gian cấp phép xây dựng một cách đột ngột từ 15-20 ngày xuống còn bảy ngày, thực sự khả thi thì cần có một hệ sinh thái pháp lý chặt chẽ đi kèm như sau:
Đó là cần có quy định chặt chẽ hơn về điều kiện năng lực của các đơn vị tư vấn. Đồng thời, phải có cơ chế giám sát và chế tài nghiêm khắc, ví dụ như thu hồi chứng chỉ hành nghề, cấm hoạt động vĩnh viễn đối với các đơn vị tư vấn vi phạm nghiêm trọng, gây hậu quả.
Bắt buộc về bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp, đây là công cụ tài chính quan trọng để đảm bảo việc bồi thường thiệt hại nếu có sự cố xảy ra do lỗi thiết kế.
Bên cạnh đó cần nâng cao đạo đức hành nghề, cần có những chương trình đào tạo, chuẩn hóa để nâng cao cả năng lực chuyên môn và đạo đức cho đội ngũ kiến trúc sư, kỹ sư.
Để đề xuất không chỉ dừng lại ở mức lý thuyết mà có thể áp dụng thành công, cần phải có một lộ trình triển khai với các bước đi đồng bộ và chắc chắn.
Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về xây dựng: Phải có một hệ thống dùng chung, tích hợp đầy đủ và công khai dữ liệu về quy hoạch, quy chuẩn, tiêu chuẩn, chỉ giới xây dựng... để cơ quan nhà nước, đơn vị tư vấn và người dân có thể truy cập, tra cứu một cách nhanh chóng, chính xác.
Bên cạnh đó là đầu tư vào công nghệ và con người, cần xây dựng một phần mềm xử lý hồ sơ trực tuyến thông minh, có khả năng tự động rà soát, phát hiện các lỗi cơ bản. Song song đó là đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ thẩm định để thích ứng với quy trình mới.
Ngoài ra cần triển khai thí điểm có lộ trình: thay vì áp dụng đại trà ngay, nên chọn một vài địa phương có đủ điều kiện về hạ tầng và nhân lực để triển khai thí điểm đối với một số loại công trình cụ thể (ví dụ: nhà ở riêng lẻ). Từ đó rút kinh nghiệm, hoàn thiện quy trình trước khi nhân rộng.
Thiết lập cơ chế “một cửa liên thông”: Phải có sự phối hợp điện tử, song song giữa các cơ quan Xây dựng, TN&MT, Cảnh sát phòng cháy chữa cháy để các thủ tục liên quan được giải quyết đồng thời, tránh tình trạng đùn đẩy, kéo dài thời gian giải quyết hồ sơ không đáng có.
NGUYỄN CHÂU