Giao nhiều quyền hạn cho cấp tỉnh trong khai thác khoáng sản

6 giờ trướcBài gốc

Sáng 4/11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản.

GIAO NHIỀU QUYỀN CHO CẤP TỈNH

Trình bày báo cáo thẩm tra, bà Nguyễn Thanh Hải, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật ĐC&KS nhằm kịp thời thể chế hóa các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chỉ đạo của cấp có thẩm quyền; đáp ứng yêu cầu cấp thiết trong quản lý nhà nước và tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong thực tiễn thi hành Luật ĐC&KS, đặc biệt là các vấn đề về cơ chế cấp phép, khai thác, sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, vật liệu san lấp phục vụ xây dựng các loại dự án, công trình quan trọng...luật hóa một số quy định về phân quyền, phân cấp đáp ứng yêu cầu thực hiện chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, sắp xếp đơn vị hành chính, gắn với phân cấp, phân quyền tối đa cho chính quyền địa phương 2 cấp.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, một số ý kiến cho rằng, Luật ĐC&KS số 54/2024/QH15 mới được ban hành và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2025 (riêng quy định về khoáng sản nhóm IV làm vật liệu san lấp có hiệu lực thi hành sớm hơn từ ngày 15/1/2025), trong khi đó Nghị quyết số 206/2025/QH15 ngày 24/9/2025 của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật đã giao Chính phủ được ban hành nghị quyết quy phạm pháp luật để điều chỉnh một số quy định của luật, nghị quyết do Chính phủ trình (trong thời gian luật, nghị quyết của Quốc hội chưa được sửa đổi, bổ sung, thay thế); trên cơ sở đó Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 66.4/2025/NQ-CP ngày 21/9/2025 của Chính phủ về việc ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm tháo gỡ khó khăn trong triển khai Luật ĐC&KS năm 2024 (được thực hiện đến hết ngày 28/02/2027). Vì vậy, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ những khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện Nghị quyết số 66.4/2025/NQ-CP; cân nhắc chưa nên luật hóa tại thời điểm này đối với các nội dung đã được quy định trong Nghị quyết số 66.4/2025/NQCP ngày 21/9/2025 của Chính phủ.

Dự thảo Luật quy định giấy phép khai thác khoáng sản được cấp trực tiếp cho tổ chức, cá nhân được lựa chọn là nhà thầu thi công, chủ đầu tư các dự án. Trường hợp nhà thầu thi công, nhà đầu tư không đề nghị cấp giấy phép khai thác, giấy phép khai thác được cấp cho tổ chức, cá nhân khác đáp ứng điều kiện quy định tại Điều 53 của Luật này và khoáng sản khai thác được chỉ để cung cấp vật liệu phục vụ cho các công trình, dự án, nhiệm vụ quy định nêu trên.

Về việc phân quyền, phân cấp Ủy ban KH,CN&MT cho rằng, dự thảo Luật phân quyền cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện một số nhiệm vụ trước đây thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, như: phê duyệt khu vực cấm, tạm cấm hoạt động khoáng sản trên địa bàn; chấp thuận khai thác khoáng sản nhóm II, nhóm III, nhóm IV tại các khu vực cấm hoặc tạm cấm; cấp, điều chỉnh, gia hạn, thu hồi giấy phép thăm dò và khai thác khoáng sản nhóm II; chấp thuận chuyển nhượng quyền thăm dò, khai thác khoáng sản; phê duyệt đề án đóng cửa mỏ; thực hiện thẩm quyền của Hội đồng đánh giá trữ lượng khoáng sản quốc gia trong việc công nhận kết quả thăm dò, thăm dò bổ sung đối với khoáng sản nhóm II.

Ủy ban KH,CN&MT nhất trí với quy định giao Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện các nhiệm vụ này để giúp tăng tính linh hoạt, kịp thời trong quản lý, khai thác sử dụng hiệu quả nguồn lực tài nguyên khoáng sản phù hợp với điều kiện từng địa phương, thúc đẩy quá trình cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực khoáng sản theo hướng rút ngắn thời gian, giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Tuy vậy, một số ý kiến đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo báo cáo Chính phủ để rà soát các quy định về phân quyền, phân cấp ở các luật, pháp luật khác có liên quan đến lĩnh vực ĐC&KS (như pháp luật về đầu tư; bảo vệ môi trường; tài nguyên, môi trường biển, hải đảo) để tránh việc có sự giao thoa, đan xen giữa thẩm quyền của các Bộ với chính quyền địa phương trong triển khai thực hiện, có thể làm kéo dài thời gian giải quyết các vấn đề phát sinh đã thực hiện phân quyền, phân cấp cho chính quyền địa phương.

Về việc bảo đảm bình đẳng giới, chính sách dân tộc: Dự thảo Luật không có quy định ảnh hưởng đến việc bảo đảm bình đẳng giới, chính sách dân tộc. Tuy vậy, có ý kiến đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cần có dự báo tác động tiêu cực đối với đối tượng chịu sự tác động trực tiếp liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản tại khu vực miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số để bổ sung các quy định cho phù hợp.

TRÁNH HỆ LỤY TỪ CHÍNH SÁCH THÁO GỠ 'ĐIỂM NGHẼN'

Bà Nguyễn Thanh Hải, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết, một số ý kiến cho rằng, quy định như dự thảo Luật áp dụng trong tình trạng khẩn cấp là cần thiết. Tuy nhiên, đề nghị cân nhắc quy định “Trường hợp gia hạn, cấp lại, điều chỉnh giấy phép thăm dò khoáng sản, giấy phép khai thác khoáng sản thì thời hạn của giấy phép không phụ thuộc vào thời kỳ của quy hoạch khoáng sản, quy hoạch tỉnh đã được phê duyệt” có thể sẽ tác động nhất định đến quy hoạch tỉnh và tổng thể quy hoạch quốc gia đã được phê duyệt.

Ngoài ra, các hoạt động khai thác tài nguyên cần tính tới vấn đề tác động môi trường xung quanh cũng như hoàn thổ môi trường, bảo đảm sản xuất, đời sống của những người dân bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường do hoạt động khai thác khoáng sản gây ra.

Bên cạnh đó, quy định tại điểm b khoản 2 Điều 1 chưa xác định rõ cơ quan có thẩm quyền công bố “tình trạng khẩn cấp” và chưa quy định cơ chế kiểm soát khối lượng, phạm vi khai thác cũng như nghĩa vụ phục hồi môi trường. Do vậy, cần nghiên cứu quy định chặt chẽ để tránh bị lợi dụng khai thác không qua đấu giá, trái quy hoạch, gây thất thoát tài nguyên và ô nhiễm môi trường.

Ủy ban KH,CN&MT đề nghị cần bổ sung điều kiện rõ ràng, chỉ áp dụng khi có quyết định tình trạng khẩn cấp của Thủ tướng Chính phủ hoặc cơ quan có thẩm quyền, đồng thời kèm theo quy định nghĩa vụ báo cáo và phục hồi môi trường sau khi kết thúc hoạt động.

Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị cân nhắc thận trọng, đánh giá tác động tiêu cực của chính sách quy định tại khoản 15 Điều 1 dự thảo Luật, vì việc tháo gỡ “điểm nghẽn” để giải quyết triệt để tình trạng khó khăn, khan hiếm về khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, vật liệu san lấp phục vụ xây dựng các dự án, công trình đã được Chính phủ ban hành cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc tại Nghị quyết số 66.4/2025/NQ-CP của Chính phủ, phù hợp với bối cảnh tình hình bùng nổ nhu cầu vật liệu san lấp ở thời điểm nhất định. Chính sách này nếu kéo dài, cần đánh giá kỹ lưỡng để không gây hệ lụy do việc khai thác tài nguyên không theo quy hoạch, thiếu cơ chế kiểm soát, tác động tiêu cực đến cảnh quan môi trường.

Một số ý kiến đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định về công cụ kiểm soát, cơ chế hậu kiểm khi cắt giảm thủ tục hành chính đối với việc thăm dò, khai thác khoáng sản nhóm III, nhóm IV để tránh tình trạng việc thực hiện tràn lan, mất kiểm soát, lạm dụng chính sách thông thoáng của quy định pháp luật để trục lợi, gây thất thoát, lãng phí tài nguyên khoáng sản.

Ủy ban KH,CN&MT đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, cân nhắc phương án thiết kế một Chương riêng để quy định về các loại khoáng sản chiến lược quan trọng, trong đó có quy định về nguyên tắc quản lý các loại khoáng sản chiến lược quan trọng nói chung và một số quy định về quản lý đất hiếm để bảo đảm tính phổ quát, ổn định lâu dài của Luật.

Trường hợp điều chỉnh theo hướng bổ sung thành một Chương riêng để quy định về các loại khoáng sản chiến lược quan trọng thì cần báo cáo, xin ý kiến cấp có thẩm quyền, gồm mục quy định về khoáng sản là đất hiếm; mục quy định về các khoáng sản chiến lược khác (tích hợp quy định tại Điều 65 và các điều liên quan của Luật ĐC&KS vào mục quy định về khoáng sản chiến lược khác)...

NHIỀU BĂN KHOĂN VỀ ĐẤT HIẾM

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu tiếp thu, giải trình các ý kiến sau đây:

- Có ý kiến băn khoăn về thời hạn giấy phép thăm dò, giấy phép khai thác đất hiếm, thời gian giữ quyền ưu tiên nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép khai thác đất hiếm có cần quy định gì khác biệt so với khoáng sản nhóm I hay không; có khống chế số lượng giấy phép thăm dò, khai thác đất hiếm cấp cho một tổ chức, cá nhân, nhất là tổ chức, cá nhân nước ngoài hay không?

- Có ý kiến đề nghị cần quy định cụ thể hơn về một số nội dung cơ bản có tính nguyên tắc, thời kỳ lập Chiến lược quốc gia về đất hiếm.

- Có ý kiến cho rằng trước khi cấp phép thăm dò, khai thác đất hiếm tại khu vực nhạy cảm liên quan đến quốc phòng, an ninh, cơ quan cấp phép cần có ý kiến bằng văn bản của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an...

Thiên Tuấn

Nguồn Tri Thức & Cuộc Sống : https://kienthuc.net.vn/giao-nhieu-quyen-han-cho-cap-tinh-trong-khai-thac-khoang-san-post1582331.html