Giao thông công cộng thuần điện: Nỗ lực xây dựng đô thị giảm thiểu khói bụi của Hà Nội

3 giờ trướcBài gốc

Mô hình giao thông xanh khép kín

Thành phố Hà Nội đang đối diện với bài toán lớn trong việc đảm bảo chất lượng không khí. Theo thống kê của Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, từ 50-70% lượng bụi mịn trong không khí của thành phố bắt nguồn từ phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Đây là nguyên nhân chính khiến không khí Hà Nội nhiều lần bị cảnh báo ở ngưỡng nguy hại, ảnh hưởng trực tiếp tới môi trường sống cũng như sức khỏe cộng đồng.

Trong bối cảnh đó, mô hình giao thông công cộng thuần điện không chỉ là một lựa chọn mang tính chiến lược, mà đã trở thành yêu cầu cấp bách để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng đô thị văn minh, hiện đại, phát triển bền vững. Bằng cách chuyển đổi toàn diện từ phương tiện sử dụng xăng dầu sang điện - từ xe buýt, taxi, xe đạp công cộng cho tới metro, Hà Nội đang từng bước định hình một hệ thống giao thông xanh toàn diện, khép kín và hiệu quả.

Mô hình giao thông công cộng thuần điện được kỳ vọng sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho giao thông thành phố. Ảnh minh họa.

Cùng với kế hoạch thay thế 100% phương tiện xe buýt từ xe xăng sang xe sử dụng điện, năng lượng xanh, lãnh đạo thành phố cũng dự kiến sẽ thí điểm hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm tại một số khu vực đông đúc là điểm nóng về ô nhiễm không khí. Cùng với đó, thúc đẩy phát triển taxi điện, mini buýt điện, xe đạp công cộng và xe máy điện, xây dựng nền móng cho một hệ sinh thái giao thông thân thiện với môi trường.

Theo ông Đào Việt Long - Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội, tính đến tháng 7/2025, Hà Nội đã vận hành 16 tuyến buýt điện với tổng cộng 248 xe, chiếm gần 13% số xe buýt trợ giá, vượt kế hoạch đề ra. Ở lĩnh vực taxi và xe hợp đồng dưới 9 chỗ, tỷ lệ xe điện lần lượt đạt 47,4% và 46,5%. Đáng chú ý, 23 hãng taxi đang hoạt động tại Hà Nội đã cam kết sẽ chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện vào năm 2030, một cam kết mang tính biểu tượng cho quyết tâm xanh hóa giao thông đô thị.

Không chỉ các doanh nghiệp, người dân cũng đã và đang dần thay đổi thói quen di chuyển. Ngày càng nhiều người chủ động lựa chọn phương tiện điện hoặc sử dụng buýt điện, metro cho các hành trình hàng ngày. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy nhận thức cộng đồng về môi trường và văn hóa giao thông đang dần thay đổi theo hướng bền vững hơn.

Tuy nhiên, để những chính sách này phát huy hiệu quả lâu dài, giới chuyên gia cho rằng Hà Nội cần xây dựng một mô hình giao thông xanh khép kín, tích hợp và đồng bộ từ hạ tầng đến dịch vụ.

Theo chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thủy, điểm then chốt là khả năng kết nối “từ cửa đến cửa” - nơi người dân có thể dễ dàng di chuyển toàn hành trình bằng các phương tiện điện: Metro, buýt điện, taxi điện, xe đạp công cộng mà không cần phụ thuộc vào phương tiện chạy xăng dầu. Trung tâm của mô hình này chính là hệ thống metro. Mỗi tuyến metro có thể vận chuyển hàng vạn hành khách mỗi ngày, giúp giảm đáng kể lượng xe cá nhân. Tuy nhiên, nếu thiếu các mạch tuyến hỗ trợ như buýt trung chuyển, taxi điện hay xe đạp công cộng kết nối đầu - cuối hành trình, thì mục tiêu giảm phát thải sẽ khó có thể đạt hiệu quả như kỳ vọng.

Bên cạnh đó, yếu tố thuận tiện và khả năng tiếp cận giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát huy hiệu quả của hệ thống giao thông công cộng. Khi mạng lưới phương tiện công cộng thiếu tính kết nối, khó tiếp cận hoặc đòi hỏi thao tác phức tạp, người dân có xu hướng quay lại sử dụng phương tiện cá nhân. Do đó, mô hình giao thông xanh cần được xây dựng theo hướng phổ quát, phù hợp với nhu cầu của nhiều nhóm đối tượng khác nhau, từ người cao tuổi, người ít tiếp cận công nghệ cho đến những người mới chuyển đến sinh sống tại đô thị.

Đồng thời, việc xây dựng hệ thống thanh toán điện tử đơn giản, cung cấp thông tin hành trình rõ ràng, bố trí các điểm dừng thuận tiện, dễ nhận biết cũng là những điều kiện cần thiết để đảm bảo tính hiệu quả, toàn diện và thân thiện với người sử dụng.

Định hình tương lai giao thông không khói cho Hà Nội

Mỗi chiếc xe buýt điện lăn bánh trên đường phố Hà Nội không chỉ đơn thuần là một phương tiện vận tải, mà còn là tuyên ngôn “sống xanh” giữa lòng đô thị đang ngột ngạt bởi ô nhiễm. Ảnh minh họa.

Không chỉ dừng lại ở việc đổi mới phương tiện, tầm nhìn của thành phố Hà Nội còn được thể hiện rõ trong chiến lược quy hoạch dài hạn. Theo kế hoạch, đến năm 2045, thành phố sẽ có 15 tuyến metro với tổng chiều dài 616,9km, ưu tiên hoàn thiện các tuyến vành đai và các trục kết nối với đô thị vệ tinh phía Bắc, phía Tây. Hệ thống được thiết kế với mật độ nhà ga hợp lý, giúp người dân dễ dàng tiếp cận bằng phương tiện phi cơ giới hoặc đi bộ.

Một điểm nhấn đáng chú ý là dự án tuyến monorail chạy ven sông Hồng không chỉ giúp mở rộng khả năng kết nối giao thông xanh, mà còn góp phần gia tăng giá trị cảnh quan đô thị, thúc đẩy du lịch và tạo thêm không gian công cộng cho người dân khu phố cổ. Bên cạnh đó, Hà Nội cũng đang chuẩn bị các điều kiện cần thiết để tham gia tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đóng vai trò là điểm kết nối chiến lược trong hành lang phát triển kinh tế - xã hội của cả nước.

Để tăng hiệu quả vận hành, Hà Nội hướng tới xây dựng mạng lưới giao thông tích hợp đa phương tiện, gồm buýt điện, metro, taxi điện, buýt mini, xe đạp công cộng, tất cả được kết nối thông minh trên một nền tảng số duy nhất. Thông tin về lịch trình, tuyến đường, phương thức thanh toán sẽ được tích hợp đồng bộ, giúp người dân chủ động lên kế hoạch di chuyển, chuyển tuyến thuận lợi và tiết kiệm thời gian.

Ở cấp độ không gian đô thị, Hà Nội đang vận dụng mạnh mẽ mô hình Transit-Oriented Development (TOD) - phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng. Theo đó, các khu dân cư sẽ được quy hoạch tập trung quanh trạm metro, các tuyến buýt điện, với bán kính đi bộ tối ưu, nhằm giảm dần nhu cầu sử dụng xe cá nhân, mở rộng không gian công cộng và giảm áp lực lên hạ tầng đô thị hiện hữu.

Dẫu vậy, hành trình xây dựng một hệ thống giao thông không khói vẫn còn nhiều thử thách. Từ nguồn vốn đầu tư, điểm nghẽn trong quy hoạch, hạn chế về tích hợp dữ liệu đến năng lực quản lý công nghệ… đều là những vấn đề cần tháo gỡ. Để làm được điều đó, thành phố cần một hành lang pháp lý linh hoạt, gắn với Luật Thủ đô (sửa đổi), phân cấp quản lý rõ ràng, cơ chế hợp tác công - tư linh hoạt và chính sách đột phá trong thu hút nguồn lực xã hội hóa.

Giao thông công cộng thuần điện không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là biểu tượng cho bước chuyển tư duy phát triển đô thị hiện đại. Nếu được triển khai đúng hướng và đồng thuận từ nhiều phía, mô hình này hoàn toàn có thể đưa Hà Nội trở thành hình mẫu giao thông xanh. Điều quan trọng là thành công của hành trình ấy cần sự quyết tâm của chính quyền, sự sáng tạo, đóng góp tích cực của các doanh nghiệp và sự đồng hành của toàn thể người dân Thủ đô.

Vũ Đậu

Nguồn Công Lý : https://congly.vn/giao-thong-cong-cong-thuan-dien-no-luc-xay-dung-do-thi-giam-thieu-khoi-bui-cua-ha-noi-495970.html