Giữ mạch nguồn thờ Mẫu - Hành trình nối lại sợ dây truyền thừa

4 giờ trướcBài gốc

Thực hành tín ngưỡng tại Phủ Suối Linh Từ

Giữa linh thiêng và đời thường

Trong không gian khói hương của Phủ Suối Linh Từ, những tiếng hát chầu văn vang lên nhịp nhàng cùng tiếng phách, tiếng trống, hòa quyện trong ánh sáng lung linh của nến và hoa. Nhưng đằng sau vẻ đẹp thiêng ấy, nhiều người hành đạo không khỏi trăn trở: liệu đạo Mẫu vốn là tín ngưỡng bản địa của người Việt có đang dần bị thương mại hóa và sai lệch khỏi cội nguồn?

Nghệ nhân ưu tú Hoàng Lương Nguyên - Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Lịch sử và Bảo tồn Di sản Văn hóa Quốc gia, người có hơn 35 năm gắn bó với việc truyền dạy và nghiên cứu nghi lễ đạo Mẫu chia sẻ: “Hiện nay, trong đạo Mẫu đang tồn tại một ranh giới rất mong manh giữa việc hoằng dương di sản và rơi vào mê tín, dị đoan. Nhiều thanh đồng, nghệ nhân trẻ còn thiếu kiến thức, hành lễ lệch chuẩn, khiến bản chất tín ngưỡng bị hiểu sai”.

Cô cho rằng nguyên nhân đến từ sự thay đổi của thời cuộc và sự thiếu hụt trong truyền dạy. “Nhiều người hành lễ mà chưa hiểu rõ ý nghĩa từng giá Mẫu, từng điệu văn. Việc này khiến cái thiêng bị phai nhạt. Cần có các chương trình truyền dạy, diễn xướng, tọa đàm để giúp người thực hành hiểu đúng, làm đúng. Chỉ có thế, đạo Mẫu mới được giữ nguyên tinh thần nhân văn vốn có”, nghệ nhân Ưu tú Hoàng Lương Nguyên nói.

Nhưng giữa những trăn trở, nghệ nhân Ưu tú Hoàng Lương Nguyên vẫn giữ niềm tin: “Ngày nay vẫn còn nhiều đồng thầy, thủ nhang giữ được nét cổ mộc xưa. Chỉ cần có sự kết nối, được tạo điều kiện, ngọn lửa đạo Mẫu sẽ không bao giờ tắt.”

Là người thực hành nghi lễ lâu năm, thanh đồng Trần Quỳnh Linh - Thủ nhang Viện Phúc Bảo Điện, cho rằng gốc rễ của mọi vấn đề nằm ở việc hiểu đúng bản chất của đạo Mẫu. “Đạo Mẫu là tín ngưỡng dân gian của người Việt, hướng đến những giá trị nhân văn, truyền thống, gắn bó với đời sống của dân tộc. Trước khi tôn vinh vẻ đẹp của đạo, chúng ta cần hiểu rõ và hiểu đúng bản chất của nó”, cô Linh chia sẻ.

Cô cũng thẳng thắn nhìn nhận những biểu hiện biến tướng đang tồn tại, trong dòng chảy của xã hội hiện đại, đạo Mẫu đang đối mặt với nhiều thách thức. Với cô, việc bảo tồn đạo Mẫu không chỉ là trách nhiệm của những người hành lễ, mà còn là nhiệm vụ chung của cộng đồng và cơ quan quản lý văn hóa. “Cần tăng cường công tác giáo dục, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ nguồn gốc và giá trị nhân văn của đạo Mẫu. Đồng thời, Nhà nước và các cơ quan văn hóa phải định hướng, quản lý chặt chẽ, để tránh các hoạt động phản cảm làm sai lệch hình ảnh của tín ngưỡng truyền thống”, cô nói.

Đến với chương trình Giao lưu thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tại Phủ Suối Linh Từ, thanh đồng Đặng Thị Minh Hương - Thủ nhang Phúc Tâm Tự mang theo nhiều tâm tư. Với cô, mỗi buổi hầu đồng, mỗi nghi thức là một lần tự soi lại cái tâm của người hành đạo. “Người giữ đạo phải giữ bằng cái tâm. Khi hành lễ, cái quan trọng không phải là hình thức, mà là lòng thành, là sự hiểu biết và kính trọng với các giá trị thiêng liêng của đạo Mẫu”.

Là người có nhiều năm thực hành nghi lễ, cô chứng kiến không ít biến đổi. “Ngày xưa các cụ hành lễ giản dị, mộc mạc nhưng đầy thành kính. Nay, nhiều nơi lại quá chú trọng hình thức, phục trang, nghi thức cầu kỳ mà quên đi cái gốc. Giữ đạo không chỉ là gìn giữ nghi lễ, mà còn là giữ lấy sự trong sáng, nhân văn trong tâm mình”.

Nghệ nhân ưu tú Hoàng Lương Nguyên trong một giá hầu

Tại Phủ Suối Linh Từ, nơi linh khí tụ hội, hàng trăm thầy, cô đồng, nghệ nhân và thủ nhang từ nhiều vùng miền đã cùng nhau hành lễ, chia sẻ kinh nghiệm, trao đổi về nghi thức, âm nhạc và cách giữ đạo.

Không còn khoảng cách tuổi tác hay địa vị, tất cả đều cùng hướng về một mục tiêu: làm sao để đạo Mẫu tiếp tục được giữ đúng, giữ đẹp và sống bền trong lòng cộng đồng.

Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Lương Nguyên cho biết, tự hào khi sự kiện được tổ chức với quy mô và sự quan tâm lớn của địa phương: “Chính quyền phường Bỉm Sơn, các phòng ban văn hóa đã đồng hành rất sát sao. Đây là tín hiệu đáng mừng, chứng tỏ Nhà nước và nhân dân cùng nhìn nhận đạo Mẫu không chỉ là tín ngưỡng, mà là di sản văn hóa cần được bảo tồn”.

Lễ khai mạc Giao lưu Thực hành Tín ngưỡng Thờ Mẫu tại Phủ Suối Linh Từ - Thanh Hóa 2025

Giữ mạch nguồn - giữ lấy hồn Việt

Đạo Mẫu không chỉ là nghi lễ, mà là một phần hồn của văn hóa dân gian Việt Nam - nơi con người tôn vinh mẹ thiên nhiên, lòng bao dung, nhân ái và đạo nghĩa. Mỗi điệu chầu, mỗi lời hát văn là một câu chuyện về con người Việt biết kính trên, nhường dưới, biết ơn và giữ đạo.

Giữa nhịp sống hiện đại, khi nhiều giá trị truyền thống dễ bị lãng quên, những người như cô Minh Hương, cô Quỳnh Linh, hay nghệ nhân Ưu tú Hoàng Lương Nguyên vẫn âm thầm giữ lấy phần thiêng ấy bằng lòng thành, bằng tri thức và bằng cả đức tin. “Giữ mạch nguồn thờ Mẫu là giữ lấy hồn dân tộc. Khi còn người hiểu đạo, hành đúng và giữ tâm sáng, đạo Mẫu sẽ không bao giờ mất”, cô Trần Quỳnh Linh khẳng định.

Khói hương dần tan, ánh nến lung linh trên bàn thờ Mẫu cũng tắt đi, nhưng niềm tin và tinh thần gìn giữ di sản vẫn còn sáng rực trong lòng những người giữ đạo. Bởi với họ, giữ đạo không chỉ là giữ lễ, mà là giữ lấy lòng người - giữ lấy hồn Việt.

Anh Thy

Nguồn VHPT : https://vanhoavaphattrien.vn/giu-mach-nguon-tho-mau-hanh-trinh-noi-lai-so-day-truyen-thua-a30752.html