Với 458/459 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Luật vừa được thông qua quy định chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính là cấp chính quyền địa phương gồm có Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND).
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật trước khi Quốc hội thông qua. Ảnh: Phạm Thắng
Chính quyền địa phương ở nông thôn gồm chính quyền địa phương ở tỉnh, huyện, xã. Chính quyền địa phương ở đô thị gồm chính quyền địa phương ở thành phố trực thuộc trung ương, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, phường, thị trấn. Chính quyền địa phương tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó.
Trước đó, tại phiên thảo luận, một số ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị tiếp tục tổng kết, đánh giá một cách toàn diện việc tổ chức mô hình chính quyền đô thị ở một số địa phương, trên cơ sở đó đề xuất mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp.
Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin tiếp thu ý kiến nêu trên và sẽ phối hợp với Chính phủ tổng kết việc thực hiện mô hình chính quyền đô thị tại các địa phương trong thời gian qua để có cơ sở đề xuất mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp và thực hiện một cách tổng thể, đồng bộ, thống nhất trên phạm vi cả nước theo đúng yêu cầu tại các nghị quyết, kết luận của Đảng về cải cách, sắp xếp tổ chức bộ máy trong thời gian qua.
Với việc thông qua dự án luật, Quốc hội đã đồng ý với đề xuất của Chính phủ là giữ nguyên HĐND cấp quận, phường trên cả nước, trừ trường hợp những nơi được Quốc hội ban hành nghị quyết cho thực hiện chính quyền đô thị.
Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) đã quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương các cấp. Theo đó, việc phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương phải bảo đảm nhiều nguyên tắc như bảo đảm không trùng lặp, chồng chéo về nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cơ quan Nhà nước ở Trung ương và địa phương, giữa chính quyền địa phương các cấp và giữa các cơ quan, tổ chức thuộc chính quyền địa phương.
Với quy định về phân quyền tại Điều 12, Luật nêu rõ chính quyền địa phương tự chủ trong việc ra quyết định, tổ chức thi hành và tự chịu trách nhiệm trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền; được phân cấp, ủy quyền thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền theo quy định, trừ trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội quy định không được phân cấp, ủy quyền.
Về phân cấp, UBND cấp tỉnh, cấp huyện được phân cấp cho cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp mình hoặc UBND, chủ tịch UBND cấp dưới. Cơ quan phân cấp chịu trách nhiệm về tính hợp pháp của việc phân cấp và bảo đảm các điều kiện cần thiết để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn phân cấp, đồng thời có trách nhiệm theo dõi, hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đã phân cấp.
UBND cấp tỉnh được đề xuất với Chính phủ, Thủ tướng, bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ phân cấp hoặc đề xuất với Chính phủ đề nghị Quốc hội phân quyền cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở địa phương thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp với khả năng và điều kiện thực tiễn của địa phương.
Trong ủy quyền, UBND được ủy quyền cho chủ tịch UBND cấp mình hoặc UBND, chủ tịch UBND cấp dưới. Chủ tịch UBND được ủy quyền cho cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác, đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND cùng cấp hoặc chủ tịch UBND cấp dưới.
Có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị cần thể chế hóa quan điểm chỉ đạo về "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm"; bổ sung vào dự thảo Luật yêu cầu đẩy mạnh chuyển đổi số trong tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương để tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, phù hợp với với xu hướng hiện nay.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu các ý kiến nêu trên và đã chỉnh lý quy định của dự thảo luật bảo đảm bám sát quan điểm chỉ đạo của Đảng về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa trung ương và địa phương, giữa các cấp chính quyền địa phương, phát huy tính chủ động, sáng tạo của địa phương, bảo đảm phương châm "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm"; "cấp nào giải quyết hiệu quả hơn thì giao nhiệm vụ, thẩm quyền cho cấp đó" cũng như yêu cầu đẩy mạnh chuyển đổi số.
Văn Duẩn - Minh Chiến