Gỡ 'điểm nghẽn' logistics để bứt phá

8 giờ trướcBài gốc

Lĩnh vực logistics ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội. Ảnh: Quang Vinh.

Từ “điểm nghẽn” chi phí đến cơ hội chiến lược

Logistics ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thời gian qua vẫn loay hoay với câu chuyện phương thức và chi phí vận chuyển hàng hóa nông sản. Tuy nhiên, khu vực này cũng có nhiều tiềm năng để phát triển, đặc biệt là về vận tải thủy. Việc đầu tư và quy hoạch logistics hiệu quả là chìa khóa để tối ưu hóa chuỗi cung ứng, giảm chi phí và nâng cao khả năng cạnh tranh của khu vực.

Các doanh nghiệp (DN) xuất khẩu ở khu vực ĐBSCL cho biết, vẫn canh cánh mối lo chi phí logistics vì nó ảnh hưởng rất lớn đến sức cạnh tranh khi chiếm đến 30% giá thành sản phẩm, gấp đôi mức trung bình thế giới (14%) và cao gấp ba so với Thái Lan (12%). Trong khi đó, khu vực ĐBSCL lại có nhiều yếu tố thuận lợi đối với ngành này khi sở hữu hệ thống sông ngòi chằng chịt, nhiều tuyến đường thủy đi thẳng ra biển...

Trao đổi với báo chí, bà Ngô Tường Vy - Tổng Giám đốc Công ty Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu, tỉnh Bến Tre cho biết: Chi phí logistics của chúng ta đối với các thị trường Mỹ và Châu Âu đang gặp rất nhiều khó khăn. Trái cây tươi xuất khẩu khó đảm bảo được giá trị khi công nghệ bảo quản của ta chưa đảm bảo. Nếu đi bằng đường hàng không thì sẽ rất khó cạnh tranh vì giá cao.

ĐBSCL hiện có khoảng 8 cảng sông, với tổng diện tích 70ha. Tuy nhiên, do hạn chế luồng lạc vào các cảng nên 80% lượng hàng hóa phải trung chuyển lên TPHCM mới có thể xuất khẩu. Bên cạnh đó, DN phải thực hiện việc lấy và trả container rỗng, tăng thêm chí phí ở mức từ 2,5 triệu - 4,5 triệu đồng/một container khô và 8 - 9 triệu đồng/một container lạnh. Như vậy, chi phí vận tải DN phải gánh cao hơn từ 10 – 40% tùy từng tuyến. Đó còn chưa kể tới tình trạng chậm trễ trong vận chuyển ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng sản phẩm.

Nói về vấn đề này, ông Nguyễn Phương Lam - Giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chi nhánh ĐBSCL (VCCI) nhấn mạnh: “Do hạn chế của hạ tầng giao thông ĐBSCL nên bài toán về logistics chưa được nhiều DN trong ngành quan tâm”.

Vận chuyển hàng hóa ở Cảng Trần Đề (Sóc Trăng).

Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cũng thừa nhận: Chuỗi dịch vụ logistics ĐBSCL chưa hoàn thiện là yếu tố thử thách người dân ĐBSCL, buộc họ phải sản xuất sản phẩm chất lượng hơn vùng khác thì mới mong có được lợi nhuận. Chi phí logistics vận chuyển và bảo quản cao khiến giá thành sản phẩm cũng cao. Như vậy lợi nhuận của DN và nông dân sẽ bị giảm. Nếu chi phí cao thì chúng ta phải có 1 sản phẩm tốt hơn thì mới cạnh tranh được. Cùng 1 sản phẩm chất lượng như nhau mà chi phí chúng ta cao thì khó mà kiếm được người mua...

Để logistics không chỉ là mắt xích hỗ trợ

Từ năm 2015, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch phát triển hệ thống trung tâm logistics quốc gia, xác định tiểu vùng kinh tế trung tâm ĐBSCL sẽ có trung tâm logistics hạng 2, quy mô tối thiểu 70ha vào năm 2030. Thế nhưng, đến giữa năm 2024, TP Cần Thơ mới phê duyệt đề cương lập quy hoạch, hiện cũng chưa có tiến triển thêm. Điều này cũng cho thấy vấn đề không nằm ở tiềm năng, mà là ở quy hoạch và quyết tâm hành động. Nếu không có trung tâm logistics đúng nghĩa, không gắn với chế biến, bảo quản và vận chuyển quốc tế thì ĐBSCL vẫn chỉ là vùng nguyên liệu chứ không phải trung tâm giá trị.

Ông Phạm Tiến Hoài - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần Hạnh Nguyên Logistics, Chủ tịch Hiệp hội DN tỉnh Hậu Giang bày tỏ, phát triển trung tâm logistics dành cho nông sản sẽ là chìa khóa mở cánh cửa cho ngành nông sản Việt Nam nói chung và khu vực ĐBSCL nói riêng bứt phá. Việc phát triển chuỗi dịch vụ logistics theo mô hình “Một điểm đến - đa dịch vụ” đảm bảo cung cấp đầy đủ các dịch vụ giúp nông sản đạt chất lượng tốt nhất từ sau thu hoạch cho tới khi được vận chuyển đến tay người tiêu dùng. Kỳ vọng giảm chi phí logistics hiện nay từ khoảng 30% xuống còn khoảng 15% cần sớm được thực hiện...

Thời gian gần đây Chính phủ tập trung đầu tư nhiều dự án giao thông trọng điểm: Cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ, Cần Thơ - Cà Mau, tuyến tránh Long Xuyên, cao tốc Bắc Nam phía đông, đặc biệt là tuyến đường sắt... Khi hệ thống hình thành, Cần Thơ có thể trở thành đầu mối logistics của toàn vùng. Bên cạnh đó, việc đầu tư vào công nghệ logistics, chuyển đổi số trong dịch vụ kho bãi, vận chuyển, đổi mới chất lượng nhân lực ngành ở vùng ĐBSCL cũng cần phải quan tâm để giải bài toán phát triển dịch vụ logistics khu vực này.

Đầu tháng 5/2025 tuyến vận tải sông - biển nội địa Mekong Express nối cảng Cái Cui (Cần Thơ) với cảng Cái Mép (Bà Rịa - Vũng Tàu) chính thức đi vào hoạt động, là mấu chốt quan trọng từng bước đưa công tác vận tải thủy vươn khơi. Ngành chức năng đã đưa ra con số thống kê, tuyến vận chuyển bằng sà lan này giúp rút ngắn quãng đường từ 367 km xuống còn 200km, rút ngắn thời gian từ 48 giờ còn 15 giờ, giảm được 70% thời gian di chuyển. Giới chuyên gia nhận định, tuyến vận tải này không chỉ giải tỏa được áp lực cho giao thông đường bộ, tuyến này còn mở ra cơ hội kết nối logistics quốc tế qua cảng nước sâu Cái Mép, đây cũng là mục tiêu cung ứng trọn gói cho chuỗi xuất nhập khẩu.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 59-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết Quốc hội về cơ chế đặc thù cho TP Cần Thơ được kỳ vọng tạo hành lang pháp lý thúc đẩy đầu tư các công trình hạ tầng trọng điểm. Khi cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ, Cần Thơ – Cà Mau, tuyến tránh Long Xuyên… hoàn thành, năng lực kết nối toàn vùng sẽ được cải thiện một cách rõ rệt, hy vọng sẽ tạo ra nhiều bứt phá từng bước giải bài toán điểm nghẽn về hạ tầng và chi phí cho ngành logistics của vùng.

Tuyến vận tải sông - biển nội địa Mekong Express nối cảng Cái Cui (Cần Thơ) với cảng Cái Mép Bà Rịa - Vũng Tàu) rứt ngắn được khoảng cách và chi phí vận tải hàng hóa.

Theo VCCI chi nhánh ĐBSCL, trong giai đoạn hiện nay, ở khu vực ĐBSCL logistics được xem là yếu tố quan trọng đối với phát triển kinh tế bởi ảnh hưởng không nhỏ đến sức cạnh tranh của DN. Chính bởi vậy, phát triển mạnh logistics sẽ là lời giải cho bài toán tăng trưởng bền vững.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, vùng ĐBSCL rất cần một tư duy và hành động đột phá trong phát triển logistics, không chỉ vận chuyển mà còn là chuỗi dịch vụ tích hợp, từ kho bãi, chế biến, đóng gói đến xuất khẩu. Đó là nền tảng để ĐBSCL hình thành mạng lưới logistics thông minh, nâng cao sức cạnh tranh nông sản, thu hút FDI và đưa hàng hóa vươn ra nhiều thị trường trên thế giới.

Nhận định về bức tranh ngành logistics, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho rằng, lĩnh vực logistics ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội. Khi lượng hàng hóa sản xuất, lưu thông, xuất nhập khẩu ngày càng tăng, vai trò của logistics ngày càng khẳng định rõ.

Tuy nhiên, để dịch vụ logistics không chỉ là mắt xích hỗ trợ, mà phải trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp thiết thực cho tăng trưởng kinh tế quốc dân, rất cần những định hướng chiến lược, chính sách đồng bộ của cơ quan quản lý nhà nước, từ đầu tư hạ tầng, nâng cao chất lượng nhân lực đến ứng dụng công nghệ mới và hoàn thiện hành lang pháp lý.

Ông Hải cho biết, Bộ Công thương đã xây dựng và đang hoàn thiện Dự thảo trình Chính phủ về Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam thời kỳ 2025 - 2035, tầm nhìn đến năm 2045 với mục tiêu phát triển ngành dịch vụ logistics Việt Nam bền vững, hiệu quả, chất lượng và có giá trị gia tăng cao, có khả năng cạnh tranh trong khu vực và thế giới, phát huy lợi thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị logistics toàn cầu. Dự thảo Chiến lược đặt mục tiêu giảm chi phí logistics xuống 12 - 15% GDP, tốc độ tăng trưởng ngành đạt 15 - 20% mỗi năm.

TS Bùi Bá Nghiêm - Chuyên viên cao cấp, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương): Logistics số và logistics xanh là 2 trụ cột chiến lược

Việt Nam cần xây dựng hệ sinh thái logistics hiện đại, gắn kết chặt chẽ với chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong đó, hai trụ cột chiến lược là logistics số và logistics xanh sẽ là đòn bẩy giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường. Chúng ta không thể nói đến thương mại điện tử, chuyển đổi số hay tăng trưởng xanh nếu logistics không theo kịp. Doanh nghiệp logistics cần chủ động chuyển mình, thay vì chỉ đóng vai trò hậu cần.

Q.Trung – M.Phương

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/go-diem-nghen-logistics-de-but-pha-10308458.html