Trước đây, TP HCM tập trung giải quyết đối với chung cư cũ xây dựng trước năm 1975 thì hiện nay theo Luật Nhà ở 2023 và Nghị định 98/2024, chung cư cũ là các chung cư được xây dựng trước năm 1994. Vì vậy, thành phố chia 2 giai đoạn để thực hiện, trước mắt vẫn ưu tiên đối với chung cư xây dựng trước năm 1975.
Thêm ưu đãi
Thực tế, trong giai đoạn 2016 - 2020, TP HCM đã cải tạo, sửa chữa được 237/474 chung cư xây dựng trước năm 1975, đạt tỉ lệ 49,3% và cơ bản đạt chỉ tiêu đề ra. Thời gian tới, theo Sở Xây dựng, công tác di dời, phá dỡ để xây dựng mới thay thế chung cư cũ hư hỏng, nguy hiểm được đẩy nhanh tiến độ thông qua hàng loạt giải pháp.
Theo đó, bố trí ngân sách nhà nước để thực hiện nhanh, hiệu quả việc rà soát, kiểm định, đánh giá chất lượng nhà chung cư; lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch; tổ chức lập, công bố kế hoạch cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư.
Thành phố cũng tiếp tục trao quyền chủ động cho UBND quận, huyện và TP Thủ Đức thực hiện công tác cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư trên địa bàn quản lý. Quyết định 123/2025 về ủy quyền cho UBND các địa phương mới đây là một minh chứng.
Nằm ở quận 4, chung cư Vĩnh Hội là 1 trong 16 chung cư cấp D tại TP HCM. Ảnh: ÁI MY
Ngoài ra, trên cơ sở thực tiễn, TP HCM đang xây dựng nghị quyết quy định thêm cơ chế ưu đãi, hỗ trợ chủ đầu tư tham gia cải tạo, xây dựng lại chung cư. Tập trung phát huy tối đa hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động cư dân chung cư cấp D đến tạm cư, tái định cư ở những nơi được chuẩn bị nhằm bảo đảm an toàn tính mạng và tài sản của họ; khi cần thiết thì cương quyết xử lý.
Vấn đề an sinh quan trọng
Mới đây, Phó Chủ tịch UBND TP HCM Bùi Xuân Cường đã giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với UBND các quận, huyện và TP Thủ Đức xây dựng kế hoạch trong năm 2025 đối với 30 dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ, trong đó có 16 chung cư cấp D.
Sở Xây dựng được giao chủ động rà soát, thực hiện nội dung liên quan đến công tác cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ hư hỏng, xuống cấp.
Đồng thời, cập nhật kế hoạch, tiến độ cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ vào chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở thành phố. Sở này có nhiệm vụ tổng hợp, tham mưu trình UBND TP HCM họp định kỳ chuyên đề 1 lần/tháng hoặc họp đột xuất theo yêu cầu để nghe báo cáo tiến độ, kết quả thực hiện các nội dung công việc và giải quyết khó khăn phát sinh.
TS Nguyễn Hữu Nguyên, Hội Quy hoạch phát triển đô thị TP HCM, nhận xét những cơ chế ưu đãi đã có và thành phố đang xây dựng mức hỗ trợ thêm cho chủ đầu tư là những tín hiệu tốt cho xây dựng lại chung cư cấp D.
Mức hỗ trợ như vậy đã đủ chưa và sẽ tăng tính cạnh tranh của doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng lại chung cư cũ hay không thì thực tiễn sẽ chứng minh. Còn hiện tại, điều cần chú trọng là tăng chỉ tiêu quy hoạch - kiến trúc, ngoài ra, bên cạnh lợi ích của nhà đầu tư thì nên tăng nguồn cung phục vụ tái định cư tại chỗ, bởi những gia đình đông thành viên thì nhu cầu tái định cư thường cao.
Cũng theo TS Nguyễn Hữu Nguyên, ngoài rõ ràng phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, người dân cũng cần được hỗ trợ về cơ chế tốt như ưu tiên tái định cư tại chỗ, được mua trả góp, hỗ trợ lãi suất… Đây là điều kiện cần và đủ để giải quyết bài toán chung cư cũ.
"Việc xây dựng mới chung cư thì cũng có sự chênh lệch khi diện tích, tiện ích tốt hơn, vì vậy vấn đề tài chính cũng phải rõ ràng và thời gian thực hiện phải đúng lộ trình để người dân yên tâm. Thành phố phải xem giải quyết chung cư cấp D là việc cấp tốc và gần như là cứu hỏa" - chuyên gia này nói thêm.
TS Dư Phước Tân, nguyên Trưởng Phòng Nghiên cứu quản lý đô thị - Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM, nêu quan điểm xây dựng lại chung cư cấp D là vấn đề an sinh xã hội quan trọng của thành phố. Vì vậy, để giải quyết vấn đề này thì nhà nước có thể tham gia đầu tư, thu hồi vốn thông qua những cơ chế, quy định chặt chẽ. Đồng thời, người dân cam kết hoàn trả tiền đầu tư của thành phố thông qua việc mua trả góp trong khoảng thời gian nhất định.
TS Dư Phước Tân khẳng định vốn đầu tư công không mất đi vì có thể thu hồi lại và giúp người dân "an cư lạc nghiệp".
Ấn định mốc năm 2035
Vừa qua, UBND TP HCM ban hành Quyết định 785/2025 phê duyệt đề án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp. Theo đề án, trên địa bàn thành phố có 474 chung cư xây dựng trước năm 1975. Đến nay, 462 chung cư cũ xây dựng trước năm 1975 đã được kiểm định và xác định gồm 332 chung cư cấp B (chiếm 72%), 114 chung cư cấp C (25%), 16 chung cư cấp D (3%). Có 5 chung cư giải tỏa không cần kiểm định, 7 chung cư rà soát lại không kiểm định.
Đề án đặt mục tiêu đến năm 2030 hoàn thành cơ bản công tác sửa chữa, nâng cấp, gia cố đối với các nhà chung cư cấp B, cấp C được xây dựng trước năm 1975; hoàn thành công tác xây dựng mới đối với chung cư cấp D và hoàn thành cơ bản công tác sửa chữa, nâng cấp, gia cố đối với các nhà chung cư cấp B, cấp C được xây dựng từ năm 1975 đến 1994.
Đến năm 2035, hoàn thành công tác cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ được xây dựng trước năm 1975; hoàn thành cơ bản công tác cải tạo, xây dựng lại đối với các chung cư hư hỏng nặng, nguy hiểm, cấp D hoặc hết niên hạn sử dụng được xây dựng từ năm 1975 đến 1994.
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 24-3
QUỐC ANH