Góc nhìn pháp lý từ vụ nghệ sĩ hát những bài 'lệch chuẩn văn hóa'

3 giờ trướcBài gốc

Mới đây Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM đã có công văn đề nghị định hướng, chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hóa. Theo đó, một số ca sĩ trẻ đã có những sáng tác, biểu diễn và lan tỏa trên mạng xã hội những ca khúc thể hiện ngôn ngữ âm nhạc cẩu thả, phản cảm, dung tục, dùng ngôn ngữ tiếng Việt không trong sáng.

Thậm chí, một số trường hợp biến âm nhạc thành nơi đả kích lẫn nhau, thiếu văn minh và không tôn trọng khán giả hay cổ xúy sử dụng chất cấm, lối sống buông thả, tệ nạn xã hội.

Hiểu thế nào là lệch chuẩn văn hóa?

Hieuthuhai, Pháo, Bray, Jack là những ca sĩ bị nhắc tên trong công văn của Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy vì có ca khúc lệch chuẩn. Ảnh FBNV.

Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM về vấn đề này, Luật sư Mai Thanh Bình, Đoàn Luật sư TP.HCM cho biết hiện nay pháp luật chưa quy định cụ thể thế nào là phản cảm, dung tục, lệch chuẩn văn hóa. Tuy nhiên, các khái niệm này được nêu ra trong Từ điển Tiếng Việt, theo đó, phản cảm, dung tục là phản ứng gây cho người xem cảm thấy phản cảm cảm, thô thiển, thiếu tinh tế...

Còn lệch chuẩn văn hóa có thể được hiểu là việc thực hiện không đúng, thực hiện sai lệch với sự văn minh tiêu chuẩn.

"Từ những định nghĩa này, có thể thấy phản cảm, dung tục, lệch chuẩn văn hóa là một phạm vi rất rộng, chưa được lượng hóa cụ thể nên khi áp dụng còn gây ra nhiều tranh cãi. Tôi cho rằng việc điều chỉnh, thay đổi, bổ sung các quy định, khái niệm một cách cụ thể, rõ ràng hơn là một điểm cần lưu ý đối với các nhà làm luật, để có thể dễ dàng áp dụng hơn, tránh gây tranh cãi"- Luật sư Mai Thanh Bình cho biết.

Tại khoản 8 Điều 5, Quyết định số 3196 năm 2021 (Quy tắc ứng xử của người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật) quy định người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật không được sáng tác, lưu hành, phổ biến, biểu diễn những tác phẩm có nội dung không phù hợp với giá trị đạo đức, văn hóa và truyền thống của dân tộc, gây tác động tiêu cực đến tư tưởng, thẩm mỹ của công chúng.

Tại khoản 2, 3 Điều 8 quyết định này cũng nêu rõ, người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật không sử dụng từ ngữ gây mâu thuẫn, xung đột, phân biệt vùng, miền, giới tính, tính ngưỡng, tôn giáo; không sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh phản cảm, trái thuần phong mỹ tục...

Còn tại khoản 4 Điều 3 Nghị định 144/2020 cũng nghiêm cấm sử dụng trang phục, từ ngữ, âm thanh, hình ảnh, động tác, phương tiện biểu đạt, hình thức biểu diễn hành vi trái với thuần phong, mỹ tục của dân tộc, tác động tiêu cực đến đạo đức, sức khỏe cộng đồng và tâm lý xã hội.

Theo đó những ca sĩ trẻ có những ca khúc thể hiện ngôn ngữ âm nhạc cẩu thả, phản cảm, dung tục, dùng ngôn ngữ tiếng Việt không trong sáng, đả kích lẫn nhau, thiếu văn minh và không tôn trọng khán giả hay cổ súy sử dụng chất cấm, lối sống buông thả, tệ nạn xã hội là hành vi vi phạm quy tắc ứng xử của người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật nêu.

Người thực hiện hành vi biểu diễn không phù hợp với văn hóa truyền thống, trái với thuần phong, mỹ tục có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt từ 25-30 triệu đồng theo điểm b, khoản 5, Điều 11 Nghị định 38/2021. Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị đình chỉ hoạt động biểu diễn từ 6 tháng đến 12 tháng và buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp.

Cần cấm sóng 1 năm nếu tái phạm

Liên quan đến vấn đề quy trình thẩm định, cấp phép hoặc kiểm duyệt nội dung ca khúc trước khi phát hành. Luật sư Bình cho biết theo quy định tại Nghị định 144/2020, người tổ chức hoặc nghệ sĩ phải tự chịu trách nhiệm về nội dung tác phẩm, biểu diễn của mình, những nội dung này không được vi phạm những điều cấm.

Đối với việc tổ chức biểu diễn nghệ thuật của đơn vị sự nghiệp công lập có chức năng biểu diễn nghệ thuật; hội chuyên ngành về nghệ thuật biểu diễn; tổ chức, cá nhân đăng ký kinh doanh hoạt động biểu diễn nghệ thuật thì cần xin văn bản chấp thuận tổ chức biểu diễn nghệ thuật của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Với những các ca khúc đưa lên mạng xã hội hoặc biểu diễn tự phát, không thuộc các đối tượng nêu trên thì không cần xin cấp phép đối với từng bài riêng lẻ, nhưng vẫn có thể bị cơ quan quản lý (Bộ TT&TT, Bộ VH-TT&DL) có quyền kiểm tra, và yêu cầu gỡ bỏ, hoặc dừng biểu diễn nếu vi phạm.

Trước thực trạng hiện nay nhiều nghệ sĩ có những bài hát lệch chuẩn văn hóa, Luật sư Bình khuyến nghị cần xây dựng hệ thống “tự kiểm duyệt” có kiểm soát, yêu cầu các nền tảng phát hành nhạc (YouTube, Spotify, TikTok...) đăng ký đại diện tại Việt Nam và chịu trách nhiệm kiểm soát nội dung do người dùng phát hành. Cơ quan nhà nước xây dựng bộ tiêu chí công khai về nội dung cấm, nội dung hạn chế.

Ngoài ra, cũng cần siết chặt hơn với nghệ sĩ và đơn vị biểu diễn. Có thể là bổ sung điều kiện cấp phép biểu diễn đối với nghệ sĩ vi phạm nhiều lần, ví dụ như yêu cầu phải cam kết tuân thủ nội dung, hoặc bị tạm đình chỉ biểu diễn 3–6 tháng. Cần có quy định buộc nghệ sĩ chịu trách nhiệm liên đới nếu phát hành nội dung trái phép (dù do công ty hoặc bên thứ ba).

Tiếp đến là tăng chế tài xử phạt để có tính răn đe, cụ thể là nâng mức xử phạt hành chính tối đa lên đến 100-200 triệu đồng đối với đơn vị, cá nhân phát hành nội dung phản cảm gây ảnh hưởng xã hội lớn; tăng thời gian đình chỉ biểu diễn lên 12 tháng trong trường hợp vi phạm lặp lại. Bổ sung trách nhiệm hình sự trong các trường hợp cổ xúy sử dụng chất cấm, mại dâm, tội phạm... thông qua âm nhạc.

HỮU ĐĂNG

Nguồn PLO : https://plo.vn/goc-nhin-phap-ly-tu-vu-nghe-si-hat-nhung-bai-lech-chuan-van-hoa-post877833.html