Góp ý sửa đổi Điều 111, 112, 114 Hiến pháp 2013

một ngày trướcBài gốc

BPO - Hiến pháp của mỗi quốc gia được ra đời trong một hoàn cảnh lịch sử riêng biệt và phù hợp điều kiện chính trị cũng như mối tương quan quyền lực ở nước đó. Hiện nay, đất nước ta đã có nhiều thay đổi trong bối cảnh tình hình quốc tế có những biến đổi to lớn, sâu sắc và phức tạp, nên việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 phù hợp yêu cầu tình hình mới là vô cùng cần thiết và cấp bách. Hơn nữa, sửa đổi Hiến pháp còn là để thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, tạo cơ sở pháp lý thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Tuy nhiên, việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp cần phát huy cao độ trách nhiệm và trí tuệ của toàn dân. Xuất phát từ quan điểm đó, trong phạm vi bài viết này, tôi xin góp ý sửa đổi Điều 111, 112, 114 Hiến pháp 2013.

Tại khoản 2 Điều 111 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND được tổ chức phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do luật định”. Theo từ điển tiếng Việt, từ “cấp” ở đầu câu nêu trên có nghĩa là loại, hạng trong một hệ thống được sắp xếp theo trình độ cao thấp hoặc trên xuống dưới… Với cụm từ “chính quyền địa phương”, theo nghĩa rộng thì cụm từ này được hiểu là hệ thống các cơ quan nhà nước ở địa phương, gồm cơ quan đại diện - cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, cơ quan hành pháp và cơ quan tư pháp của địa phương đó. Theo nghĩa hẹp, chính quyền địa phương được hiểu gồm cơ quan đại diện (cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương) và cơ quan hành pháp của địa phương đó. Còn theo cú pháp tiếng Việt, khi dùng cụm từ “chính quyền địa phương” là để chỉ hoặc phân biệt rõ không phải chính quyền ở Trung ương. Vì thế, từ “cấp” ở đầu khoản 2 Điều 111 là không cần thiết và nếu bỏ cũng không ảnh hưởng đến ngữ nghĩa của câu văn này.

Cũng tại khoản 2 Điều 111 còn có cụm từ “phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo”. Xét về góc độ pháp lý, thì cụm từ “nông thôn, đô thị, hải đảo” không phải là một cấp chính quyền hay một đơn vị hành chính. Vì nông thôn là nơi sinh sống của cộng đồng dân cư và chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Còn đô thị là nơi tập trung dân cư sinh sống có mật độ cao và chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực phi nông nghiệp; là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa hoặc chuyên ngành, có vai trò thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia hoặc một vùng lãnh thổ. Và hải đảo là khoảng đất lớn nhô cao giữa mặt biển hoặc đại dương. Hơn nữa, xét về ngữ nghĩa thì cụm từ “nông thôn, đô thị, hải đảo” hoàn toàn không đồng nhất và cũng không đồng nghĩa với cụm từ “chính quyền địa phương”. Vì vậy, tôi đề nghị thêm vào cụm từ “ở đơn vị hành chính”.

Cũng tại khoản 2 này, tôi đề nghị bỏ cụm từ “do luật định” và thay vào đó bằng cụm từ “do Quốc hội quy định”. Bởi vì theo quy định của Hiến pháp, ở nước ta, tất cả quyền lực thuộc về nhân dân. Nhân dân là chủ thể của quyền lực nhà nước. Quốc hội do nhân dân bầu ra, là cơ quan nhà nước cao nhất thực hiện quyền lực của nhân dân. Hơn nữa, Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền lập hiến và lập pháp. Do đó, việc sử dụng cụm từ “do luật định” ở đây không rõ nghĩa và thiếu tính cụ thể so với quy định rõ là “Quốc hội quy định”.

Như vậy, sau khi đã sửa đổi, bổ sung, khoản 2 Điều 111 sẽ được viết lại như sau: “Chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND được tổ chức ở đơn vị hành chính phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định”.

Tại khoản 2 Điều 112 Hiến pháp 2013 quy định: “Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương được xác định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương và của mỗi cấp chính quyền địa phương”. Ở điều khoản này, tôi hoàn toàn nhất trí với ban soạn thảo dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 2013 về việc bỏ cụm từ “mỗi cấp chính quyền địa phương” và thay vào đó bằng cụm từ “chính quyền địa phương từng cấp”. Lý do là vì xét về cú pháp tiếng Việt thì cụm từ “chính quyền địa phương từng cấp” mang ý nghĩa cụ thể, rõ ràng hơn so với cụm từ “mỗi cấp chính quyền địa phương”. Hơn nữa, theo dự thảo Hiến pháp sửa đổi thì chính quyền địa phương tới đây sẽ chỉ còn 2 cấp là tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và xã, phường hoặc đặc khu, nên dùng từ “từng” phù hơn hơn từ “mỗi”. Do đó, khoản 2 Điều 112 sẽ được viết lại là: Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương được xác định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương và của chính quyền địa phương từng cấp.

Về Điều 114 Hiến pháp 2013, tại khoản 1 có nội dung như sau: UBND ở cấp chính quyền địa phương do HĐND cùng cấp bầu là cơ quan chấp hành của HĐND, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước HĐND và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên. Ở khoản này, tôi đề nghị bỏ cụm từ “ở cấp chính quyền địa phương”. Lý do là vì theo quy định nêu trên thì UBND do HĐND cùng cấp bầu ra và là cơ quan chấp hành của HĐND, đồng thời cũng là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương… Như vậy, UBND chỉ có ở cấp chính quyền địa phương, nên cụm từ “ở cấp chính quyền địa phương” là thừa. Vì vậy, tôi đề nghị bỏ cụm từ nêu trên và khoản 1 Điều 114 được viết lại như sau: “UBND do HĐND cùng cấp bầu là cơ quan chấp hành của HĐND, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước HĐND và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên”.

Trên đây là ý kiến chủ quan của cá nhân tôi, rất mong bạn đọc, nhất là các chuyên gia trong lĩnh vực tư vấn, xây dựng pháp luật góp ý thêm.

Luật gia Diệp Viên

Nguồn Bình Phước : https://baobinhphuoc.com.vn/news/15/173382/gop-y-sua-doi-dieu-111-112-114-hien-phap-2013