Hà Nội ngập do đâu?

2 giờ trướcBài gốc

Lượng mưa vượt quá năng lực thoát nước

Trận mưa lớn kéo dài ngày 29-30/9 vừa qua đã khiến Hà Nội gần như "thất thủ", không có khả năng ứng phó. Mọi hoạt động, sinh hoạt thường nhật của người dân bị xáo trộn, giao thông tê liệt trước biển nước mênh mông, ngập lụt trên rất nhiều tuyến phố, phường, xã từ khu vực nội đô đến đại lộ Thăng Long, vành đai 2, vành đai 3. Ngay trước đó, cuối tháng 8, do ảnh hưởng của bão số 5, đường phố Hà Nội cũng chìm trong biển nước.

Nhắc lại trận lụt năm 2008, KTS Hoàng Ngọc Hùng, Trường Đại học Xây dựng đánh giá đợt ngập lụt lần này xảy ra khi mức độ đô thị hóa đã khác xa, điểm yếu của Hà Nội càng bộc lộ rõ hơn.

"Nếu năm 2008, 4 quận nội thành Hà Nội mới đô thị hóa khoảng 250km2 thì nay đã lên đến hơn 900 km2, gấp gần 4 lần. Đất nông nghiệp, hồ, ao, đầm... những nơi có khả năng tiêu hút nước mưa giảm đi, bị thay thế bằng bê tông, khiến khả năng tiêu thoát tự nhiên suy giảm rất nhiều", ông Hùng nói.

Lượng mưa vượt quá khả năng tiêu thoát gây ngập úng diện rộng ở Hà Nội ngày 30/9 vừa qua. Ảnh: Tuấn Anh

Theo chuyên gia, Hà Nội những năm qua tập trung vào mở rộng không gian đô thị, xây dựng các khu nhà cao tầng, mở đường lớn, nhưng hạ tầng thoát nước không được đầu tư đồng bộ. Vấn đề hiện nay là đã qua 100 năm, nhưng về cơ bản Hà Nội vẫn phải sử dụng hệ thống cống ngầm do người Pháp xây dựng. Lúc đó, Hà Nội chỉ khoảng 25 vạn người. Nay, khu vực đô thị lên tới vài triệu dân, lượng nước thải sinh hoạt, nước mưa đã vượt xa năng lực thiết kế. Nhất là hiện nay biến đổi khí hậu rất phức tạp.

Một trong những "lá phổi" quan trọng giúp Hà Nội điều tiết nước mưa là các hồ tự nhiên. Thế nhưng, không ít hồ điều hòa đã bị lấp đi. Không gian dự trữ nước bị xóa sổ, khiến hệ thống thoát nước vốn đã yếu càng thêm bế tắc.

PGS.TS Vũ Thanh Ca, giảng viên cao cấp Đại học Tài nguyên và Môi trường cho biết, đợt mưa ở Hà Nội ngày 30/9 vừa qua là rất lớn, vượt quá khả năng thoát nước theo thiết kế của hệ thống thoát nước. Tại một số khu vực như phường Ô Chợ Dừa, lượng mưa vượt quá 500 mm, phường Hai Bà Trưng gần 400 mm, phường Tây Mỗ trên 300 mm. Đặc biệt, lượng mưa từ 7 giờ đến 16 giờ ngày 30.9 tại phường Ô Chợ Dừa là 421mm, phường Hai Bà Trưng là 323,9mm và tại phường Yên Sở là 260mm.

Trong khi đó, theo thiết kế thì hệ thống thoát nước của thành phố Hà Nội chỉ chịu được lượng mưa với cường độ 310 mm trong 2 ngày. Như vậy, lượng mưa trong 9 giờ ngày 30/9 đã vượt nhiều lần so với năng lực thoát nước thiết kế nên ngập lụt cục bộ do nước mưa không kịp thoát xảy ra là đương nhiên.

Một nguyên nhân nữa là hệ thống cống thoát nước mưa còn có thể bị tắc nghẽn do một lượng nhất định rác thải không được thu gom. Nước tại các con sông xung quanh Hà Nội cũng dâng cao do mưa lớn ở thượng nguồn nên nước không thể tự thoát ra sông.

Chưa kể, một số khu đô thị mới được xây dựng cạnh các con đường cao tốc với cốt nền cao hơn, làm cho nước dồn ứ lại, trong khi hệ thống thoát nước lại thiếu hoặc chưa hoàn thiện nên gây ngập lụt kéo dài.

Ngay cả một số đoạn trên các con đường cao tốc này hệ thống thoát nước cũng chưa hoạt động hiệu quả nên xảy ra hiện tượng ngập lụt cục bộ. Ngoài ra, tiến độ thực hiện xây dựng hệ thống tiêu thoát nước thành phố, bao gồm cả các hồ điều hòa là quá chậm nên hiệu quả tiêu thoát nước và điều tiết chống ngập chưa cao.

"Năm 2008 Hà Nội mưa 5 ngày với lượng mưa tại Láng là 568 mm, tại nội thành trung bình 558 mm, tại Long Biên là 642 mm, tại Hà Đông là 820 mm. Như vậy, cường độ mưa năm 2008 không bằng cường độ mưa năm nay. Như đã nêu ở trên, với cường độ mưa và hệ thống thoát nước như hiện nay thì việc ngập nhanh là đương nhiên. Tuy nhiên, do lần này khu vực mưa khá hẹp và thời gian mưa ngắn hơn năm 2008 khá nhiều nên lượng nước tổng cộng đổ xuống Hà Nội ít hơn", PGS.TS Vũ Thanh Ca cho biết.

Đâu là giải pháp?

PGS.TS Vũ Thanh Ca cho rằng, trong những năm vừa qua hệ thống thoát nước của Hà Nội đã được cải thiện nhiều, nhưng vẫn còn rất nhiều vấn đề. Như đã nêu ở trên, nhiều khu đô thị mới chưa có hệ thống thoát nước hoạt động tốt nên cứ mưa là ngập.

Hiện nhiều dự án chống ngập được đầu tư nhưng được triển khai thực hiện khá chậm chạp nên tác dụng thoát nước và điều tiết chống ngập còn hạn chế. Hơn nữa, chỉ có một ít diện tích của TP.Hà Nội là có hệ thống thoát nước mưa riêng với hệ thống thoát nước thải. Điều này gây khó khăn rất lớn cho việc làm sạch các sông, hồ của Hà Nội.

Việc Hà Nội cần giải quyết trước hết là đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện các công trình chống ngập lụt cục bộ theo quy hoạch. Cần phải lưu ý rằng biến đổi khí hậu sẽ tạo ra các cơn mưa với cường độ ngày càng mạnh hơn, trong thời gian ngắn hơn và gây ngập lụt nặng hơn. Trong khi đó, việc đầu tư nâng cấp hệ thống chống ngập để tăng năng lực thoát nước lại yêu cầu một nguồn kinh phí rất lớn và thời gian dài.

Đơn cử, việc xây dựng các hồ điều hòa ngầm như một số đề xuất mới đây yêu cầu một lượng kinh phí cực lớn, rất khó đáp ứng trong điều kiện hiện nay mà trong tương lai chưa chắc hệ thống này đã đáp ứng được việc điều tiết chống ngập trong điều kiện mưa lớn do biến đổi khí hậu gia tăng.

Vì vậy, cùng với giải pháp cứng là từng bước hoàn thiện và nâng cấp hệ thống thoát nước và điều tiết chống ngập, Hà Nội cần áp dụng các giải pháp mềm với chi phí thấp để giảm thiệt hại do ngập lụt gây ra.

Ví dụ, cần xây dựng và vận hành một hệ thống cảnh báo ngập cục bộ và hỗ trợ ra quyết định giảm thiệt hại do ngập lụt. Hiện tại, công tác dự báo mưa lớn đã được thực hiện với chất lượng khá tốt và ngày càng tăng lên.

Căn cứ vào thông tin dự báo mưa lớn, hệ thống cảnh báo ngập cục bộ và hỗ trợ ra quyết định có khả năng tính toán, cảnh báo mức độ ngập lụt trên phạm vi toàn thành phố để hỗ trợ chính quyền ra các quyết định cho các trường nghỉ học hoặc thực hiện học trực tuyến; các cơ quan, xí nghiệp có thể thực hiện làm việc từ xa hoặc nghỉ làm. Với các điều kiện hiện nay, có thể nhanh chóng xây dựng và đưa vào vận hành hệ thống này vào vận hành.

Ngoài ra, cần tăng cường xây dựng các hồ điều hòa lộ thiên và công viên, sử dụng các vật liệu có khả năng thấm nước làm vỉa hè để tăng lượng nước ngấm xuống đất, tạo cảnh quan và cải thiện môi trường thành phố.

PGS.TS Vũ Thanh Ca cho rằng, Hà Nội cũng cần nhanh chóng ban hành các quy định về xây dựng hệ thống đường cống thoát nước mưa riêng rẽ với hệ thống thoát nước thải; yêu cầu tất cả các công trình xây mới và các khu đô thị mới thực hiện nghiêm túc các quy định này để góp phần làm sạch các hồ, sông, lạch trên địa bàn thành phố.

Tô Hội

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/ha-noi-ngap-do-dau-169251006104346222.htm