Quang cảnh diễn đàn sáng 7-11 tại Hà Nội
Phát biểu tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành nhấn mạnh, trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên, chuyển dịch sang năng lượng sạch là xu thế tất yếu và trách nhiệm chung của mỗi quốc gia.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành chủ trì diễn đàn
Theo ông Trương Mạnh Tuấn, Phó Trưởng phòng Quản lý chất lượng môi trường - Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), ô nhiễm không khí hiện là vấn đề nghiêm trọng, tập trung chủ yếu tại hai vùng kinh tế trọng điểm: khu vực Hà Nội và các tỉnh lân cận, cùng TPHCM và vùng phụ cận.
Kết quả quan trắc cho thấy tình trạng ô nhiễm bụi, đặc biệt là bụi mịn PM2.5, thường gia tăng theo chu kỳ từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau, chủ yếu tại những khu vực có mật độ giao thông lớn và tập trung nhiều cơ sở sản xuất. Các nguồn phát thải chính đến từ hoạt động giao thông, công nghiệp, xây dựng, đốt rác mở và sinh hoạt dân cư.
Trước thực tế này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng dự thảo lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải đối với xe mô tô và xe gắn máy. Lộ trình chính thức sẽ được điều chỉnh phù hợp để người dân và địa phương có thời gian chuẩn bị.
Riêng Hà Nội và TPHCM sẽ thực hiện sớm hơn (từ ngày 1-7-2027); các đô thị lớn như Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Huế sẽ áp dụng từ ngày 1-7-2028, các địa phương khác từ 1-7-2030.
Các đại biểu đại diện các đơn vị tham dự diễn đàn
Còn ông Lê Văn Đạt, Phó Giám đốc Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng (Bộ Xây dựng), nêu ý kiến, việc phát triển giao thông xanh và giảm ô nhiễm không khí cần sự phối hợp đồng bộ từ nhiều giải pháp về cơ chế đầu tư, tài chính, kiểm soát phương tiện cá nhân và hỗ trợ người dân. Ông đề xuất linh hoạt mô hình PPP (BOT, BOO, BLT, hợp đồng dịch vụ) trong phát triển đường sắt đô thị, xe buýt, đồng thời khuyến khích đầu tư tuyến buýt đường thủy sử dụng năng lượng xanh.
Ông Lê Văn Đạt, Phó Giám đốc Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng, phát biểu
Ông Lê Văn Đạt cũng cho rằng Nhà nước cần có cơ chế chia sẻ rủi ro doanh thu với doanh nghiệp vận hành phù hợp với đặc thù từng địa phương. Về chính sách tài chính, ông kiến nghị giảm 50% thuế thu nhập doanh nghiệp trong 5 năm đầu cho các đơn vị đầu tư trạm sạc điện xe buýt; hỗ trợ lãi suất vay cho dự án hạ tầng và phương tiện sử dụng năng lượng sạch; đồng thời ưu tiên ngân sách cho vận tải hành khách công cộng.
Bên cạnh đó, ông đề xuất miễn, giảm thuế cho doanh nghiệp cung cấp dịch vụ cho thuê xe điện, xe đạp, xe máy điện, đặc biệt tại khu phát thải thấp, mở rộng xe buýt cỡ nhỏ, ứng dụng công nghệ thông tin để tối ưu hóa mạng lưới tuyến, nâng cao chất lượng phục vụ.
Đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho biết, Thủ đô đang đối mặt với áp lực môi trường do đô thị hóa nhanh, song đây cũng là cơ hội để chuyển đổi xanh, hướng tới trung hòa carbon vào năm 2050.
Hà Nội đã ban hành kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí đến năm 2030, định hướng 2035, đặt mục tiêu 75-80% số ngày trong năm có chất lượng không khí ở mức tốt hoặc trung bình.
Theo kế hoạch, Hà Nội sẽ phân vùng phát thải thấp, hạn chế giao thông cơ giới, cấm xe tải diesel hạng nặng, ưu tiên ô tô đạt tiêu chuẩn khí thải mức 4 và xe máy đạt mức 2, hình thành hành lang pháp lý vững chắc cho chuyển đổi xanh.
Cùng với Hà Nội, các địa phương như Đà Nẵng và TPHCM cũng đang thiết lập khu vực hạn chế phương tiện cá nhân trong giờ cao điểm, thử nghiệm điện mặt trời mái nhà cho khu dân cư, tòa nhà và hệ thống chiếu sáng công cộng.
Tàu điện Cát Linh - Hà Đông (Hà Nội). Ảnh minh họa
Thứ trưởng Lê Công Thành cho biết, Việt Nam đã thể hiện cam kết mạnh mẽ qua Luật Bảo vệ môi trường 2020, chiến lược và kế hoạch bảo vệ môi trường đến năm 2030, tầm nhìn 2050, cùng các kế hoạch hành động giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozon.
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, phát triển năng lượng xanh không chỉ giúp giảm phát thải, đảm bảo an ninh năng lượng, mà còn mở ra hướng đi bền vững cho các đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng, Hải Phòng.
Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường nêu 3 trụ cột quan trọng để xây dựng “thành phố sạch”: kiểm soát khí thải từ giao thông, phát triển hạ tầng năng lượng tái tạo và tích hợp tiêu chuẩn môi trường trong quy hoạch đô thị.
PHÚC VĂN