Hà Nội với lộ trình 'khai tử' đồ nhựa dùng một lần, quyết tâm vì một Thủ đô xanh

6 giờ trướcBài gốc

Hơn 1.400 tấn chất thải nhựa mỗi ngày

Thực trạng ô nhiễm nhựa tại Hà Nội đã đến mức báo động, đòi hỏi những hành động quyết liệt. Theo số liệu từ UBND TP Hà Nội, mỗi ngày Thành phố phát sinh hơn 1.400 tấn chất thải nhựa. Điều đáng lo ngại hơn là trong con số khổng lồ đó, có tới hơn 60% là chất thải nhựa sử dụng một lần và túi ni-lông khó phân hủy, những sản phẩm có vòng đời cực ngắn nhưng lại tồn tại hàng trăm năm trong môi trường. Một báo cáo của Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường thực hiện năm 2021 đã vẽ nên một bức tranh đáng suy ngẫm về thói quen tiêu dùng tại các chuỗi siêu thị. Chỉ tính riêng 48 siêu thị được khảo sát, số lượng túi ni-lông được phát ra miễn phí mỗi ngày lên tới 104.000 túi, tương đương khoảng 38 triệu túi mỗi năm. Phần lớn lượng túi này, sau một lần sử dụng duy nhất, đã bị thải bỏ ra các bãi chôn lấp, tạo nên gánh nặng khổng lồ cho hệ thống xử lý chất thải và gây ra những tác động tiêu cực lâu dài đến môi trường.

Chất thải nhựa khi thất thoát ra môi trường sẽ gây tác động xấu đến hệ sinh thái đất, nước, không khí...

Chất thải nhựa khi thất thoát ra môi trường sẽ gây tác động xấu đến hệ sinh thái đất, nước, không khí và các trầm tích ở thủy vực, sau đó có thể xâm nhập vào chuỗi thực phẩm và ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến sức khỏe con người. Trước nguy cơ đó, Nghị quyết vừa được thông qua được xem là một giải pháp căn cơ, một bước đi quan trọng được người dân và giới chuyên gia đánh giá cao, kỳ vọng sẽ tạo ra những chuyển biến thực chất trong cuộc chiến chống lại "cơn lũ" rác thải nhựa.

Những quy định mang tính đột phá

Điểm nổi bật và được đánh giá cao của Nghị quyết chính là việc đưa ra một lộ trình giảm nhựa chi tiết, rõ ràng theo từng giai đoạn với các mục tiêu cụ thể, áp dụng cho từng nhóm đối tượng từ nhà sản xuất, nhà phân phối đến người tiêu dùng. Các quy định không chỉ mang tính khuyến khích mà còn có tính bắt buộc, tạo ra một khung pháp lý vững chắc để thực thi.

Đối với các doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu, Nghị quyết đặt ra những yêu cầu cụ thể và tiến bộ. Theo đó, các doanh nghiệp sản xuất có sử dụng nhựa PE, PP trong các loại bao bì phổ biến phải có trách nhiệm tăng dần tỷ lệ nhựa tái chế trong sản phẩm của mình. Cụ thể, kể từ ngày 01/01/2028, các doanh nghiệp này phải sử dụng tối thiểu 20% nhựa tái chế trong các bao bì theo quy định, và tỷ lệ này sẽ phải được nâng lên mức tối thiểu 30% kể từ ngày 01/01/2030. Đây là một quy định quan trọng, không chỉ giúp giảm lượng nhựa nguyên sinh được sản xuất mà còn thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp tái chế. Song song đó, Thành phố sẽ từng bước giảm dần việc sản xuất và nhập khẩu các sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và các sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa.

Một trong những cột mốc quan trọng nhất của lộ trình này là ngày 01/01/2031. Kể từ thời điểm này, Thành phố sẽ dừng hoàn toàn việc sản xuất và nhập khẩu các sản phẩm nhựa sử dụng một lần (trừ những sản phẩm được chứng nhận nhãn sinh thái Việt Nam), bao bì nhựa khó phân hủy sinh học như túi ni-lông và hộp nhựa xốp dùng để đóng gói, chứa đựng thực phẩm cùng các sản phẩm chứa vi nhựa. Quy định này chỉ có ngoại lệ đối với trường hợp sản xuất để xuất khẩu hoặc sản xuất, nhập khẩu bao bì khó phân hủy để đóng gói các sản phẩm, hàng hóa bán ra thị trường.

Đối với hệ thống phân phối và bán lẻ, các quy định cũng được siết chặt một cách quyết liệt. Kể từ ngày 01/01/2027, các chợ và cửa hàng tiện lợi sẽ không được phép cung cấp miễn phí túi ni-lông khó phân hủy cho khách hàng. Một năm sau đó, các địa điểm này sẽ phải chấm dứt hoàn toàn việc lưu hành và sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần và bao bì nhựa khó phân hủy sinh học, bao gồm cả túi ni-lông và hộp xốp. Quy định này được kỳ vọng sẽ làm thay đổi căn bản thói quen mua sắm của người dân, khuyến khích việc sử dụng các loại túi tái sử dụng và các giải pháp thay thế thân thiện với môi trường. Ngay cả các đơn vị bán hàng trực tuyến cũng có trách nhiệm phải giảm thiểu việc sử dụng bao bì nhựa và vật liệu chống sốc bằng nhựa, hoặc phải thiết lập cơ chế thu hồi để không làm thất thoát chúng ra môi trường.

Ngành dịch vụ lưu trú và du lịch cũng không nằm ngoài cuộc. Với một lộ trình áp dụng sớm hơn, kể từ ngày 01/01/2026, các khách sạn và khu du lịch trên địa bàn Thành phố sẽ không được phép lưu hành và sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần quen thuộc như bàn chải đánh răng, dao cạo râu, tăm bông, mũ tắm và các loại bao bì nhựa chứa đựng kem đánh răng, sữa tắm, dầu gội cỡ nhỏ.

Không chỉ áp dụng với khu vực sản xuất kinh doanh, Nghị quyết còn thể hiện vai trò tiên phong của khối cơ quan nhà nước. Các đơn vị, cơ quan, tổ chức, đoàn thể trực thuộc chính quyền Thành phố được yêu cầu không sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần và bao bì nhựa khó phân hủy sinh học. Quy định này cho thấy sự gương mẫu, đi đầu của hệ thống chính trị trong việc thay đổi nhận thức và hành động.

Cần sự chung tay của toàn xã hội

Để một nghị quyết mang tính cách mạng như vậy đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả, sự vào cuộc của riêng chính quyền là chưa đủ. Nó đòi hỏi phải có các giải pháp đồng bộ và quan trọng hơn cả là sự chung tay, đồng lòng của toàn xã hội, từ các chuyên gia, doanh nghiệp cho đến mỗi người dân.

Nhìn nhận về vấn đề này, các chuyên gia đã đưa ra nhiều ý kiến đóng góp sâu sắc. PGS.TS Lưu Đức Hải, Chủ tịch Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam, cho rằng bên cạnh chủ trương siết chặt quản lý rác thải nhựa theo từng năm, Thành phố cần sớm có chính sách áp dụng mức thuế cao đối với việc sản xuất và tiêu thụ túi ni-lông khó phân hủy. Việc này sẽ trực tiếp làm tăng chi phí sử dụng loại sản phẩm này, từ đó làm giảm động lực tiêu dùng của người dân và doanh nghiệp. Cùng với đó, ông nhấn mạnh sự cần thiết của việc ban hành các quy định rõ ràng về tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng và độ an toàn cho các sản phẩm thay thế như túi sinh học, hộp giấy, túi vải, nhằm tạo niềm tin cho người tiêu dùng và định hướng thị trường phát triển lành mạnh.

Từ góc độ pháp lý, luật gia Lê Quang Vững đánh giá cao việc Hà Nội có thể tận dụng các quy định trong Luật Thủ đô 2024 để kiểm soát ô nhiễm nhựa hiệu quả hơn. Luật Thủ đô nhấn mạnh trách nhiệm của chính quyền trong việc xây dựng các chương trình phân loại rác tại nguồn và áp dụng các công nghệ tiên tiến trong xử lý chất thải. Đây chính là nền tảng pháp lý quan trọng để triển khai các chính sách của Nghị quyết một cách đồng bộ.

Quá trình giảm thiểu rác thải nhựa cũng đòi hỏi những giải pháp bền vững và chủ động từ chính cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Đối với doanh nghiệp, việc chuyển đổi sang sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường là một thách thức nhưng cũng là cơ hội. Để hỗ trợ doanh nghiệp, các chuyên gia cho rằng Việt Nam nên sớm công nhận các chứng chỉ quốc tế uy tín dành cho sản phẩm sinh học, ví dụ như chứng chỉ compostable (có khả năng phân hủy thành phân hữu cơ) của châu Âu hoặc Mỹ. Việc công nhận này sẽ giúp các doanh nghiệp trong nước thuận lợi hơn trong quá trình sản xuất, tiếp cận thị trường và tiếp thị sản phẩm, đồng thời thể hiện một tầm nhìn chiến lược, cân bằng giữa bài toán phát triển kinh tế và kiểm soát ô nhiễm.

Sẵn sàng thay đổi thói quen vì một Thủ đô xanh

Việc ban hành một Nghị quyết với lộ trình chi tiết và các quy định mang tính bước ngoặt chắc chắn sẽ tác động trực tiếp đến thói quen sinh hoạt hằng ngày của hàng triệu người dân Thủ đô. Đứng trước những thay đổi này, dư luận đã có nhiều phản hồi, trong đó phần lớn thể hiện sự đồng tình, ủng hộ và kỳ vọng vào một sự thay đổi thực chất cho môi trường sống.

Nhiều người dân bắt đầu mang theo túi vải khi đi mua sắm

Chị Thu Hằng, một nhân viên văn phòng tại phường Kim Liên chia sẻ: "Biết rằng từ năm 2027, các siêu thị, khu chợ sẽ không cung cấp túi ni-lông miễn phí nữa, gia đình tôi đã bắt đầu tập thói quen luôn mang theo túi vải khi đi mua sắm. Ban đầu có thể quên, nhưng dần dần sẽ thành phản xạ. Tôi nghĩ đây là việc nên làm từ lâu rồi, vì một môi trường trong lành hơn cho chính con cái chúng ta".

Tương tự, quy định cấm các khách sạn, khu du lịch sử dụng đồ nhựa một lần như bàn chải, dao cạo râu từ năm 2026 cũng nhận được sự hoan nghênh. Anh Minh Tuấn, một người thường xuyên đi công tác, cho biết: "Việc các khách sạn không còn cung cấp những vật dụng đó cũng là hợp lý. Hầu hết mọi người đều có thể tự chuẩn bị đồ dùng cá nhân. Điều này vừa giúp giảm rác thải, vừa đảm bảo vệ sinh. Đó là một thay đổi nhỏ nhưng ý nghĩa, thể hiện sự văn minh của ngành du lịch Thủ đô".

Bên cạnh sự ủng hộ, người dân cũng bày tỏ mong muốn rằng cùng với các lệnh cấm, thành phố và các doanh nghiệp cần sớm đưa ra các giải pháp thay thế khả thi, tiện lợi với giá cả hợp lý. Cần có các quy định rõ ràng về tiêu chuẩn chất lượng cho các sản phẩm thay thế như túi sinh học, hộp giấy để người tiêu dùng yên tâm sử dụng. Đồng thời, cần tăng cường truyền thông để mọi người hiểu rõ hơn về lộ trình và cùng nhau thực hiện.

Đức Thuận

Nguồn TBNH : https://thoibaonganhang.vn/ha-noi-voi-lo-trinh-khai-tu-do-nhua-dung-mot-lan-quyet-tam-vi-mot-thu-do-xanh-168358.html