Hạ tầng trạm sạc: Ưu tiên hàng đầu của các nước thúc đẩy chuyển đổi sang xe điện

3 giờ trướcBài gốc

Cuộc chuyển đổi sang giao thông xanh đang tạo nên một bước ngoặt lớn trong ngành vận tải toàn cầu. Xe điện ngày càng phổ biến, công nghệ pin liên tục cải tiến và các mô hình sản xuất mới xuất hiện liên tục.

Nhưng phía sau những thay đổi mạnh mẽ ấy, yếu tố đóng vai trò quyết định lại không nằm ở bản thân chiếc xe, mà ở hạ tầng sạc - nền tảng giúp xe điện thực sự đi vào đời sống.

Nhiều thị trường từ châu Âu, châu Á đến Mỹ và Australia đều nhận ra rằng, muốn đưa xe điện từ xu hướng thành chủ lưu, trước hết phải xây dựng mạng lưới trạm sạc dày đặc, tin cậy và dễ tiếp cận. Không có trạm sạc, xe điện sẽ chỉ là một sản phẩm công nghệ đắt đỏ với vô vàn hạn chế. Nhưng khi hạ tầng đi trước một bước, phương tiện điện lập tức trở thành giải pháp giao thông tất yếu trong tương lai gần.

Thực tế tại các quốc gia đang dẫn đầu cho thấy, dù mỗi nơi có chiến lược khác nhau, đích đến vẫn là khiến việc sạc xe trở nên đơn giản như đổ xăng, từ đó xóa bỏ các rào cản tâm lý khiến người dùng ngần ngại chuyển đổi.

Nỗi lo "phạm vi hoạt động"

Các nhà hoạch định chính sách tại nhiều nước đều thống nhất rằng ưu tiên đầu tiên trong cuộc đua xe điện là giải quyết “nỗi lo phạm vi hoạt động” (range anxiety), nỗi lo xe hết pin giữa đường và khó tìm thấy trạm sạc. Đây vẫn là rào cản lớn nhất với những người còn do dự giữa việc tiếp tục dùng xe xăng hay chuyển sang xe điện.

Một trạm sạc tại khu mua sắm Barkly Square, Melbourne, Australia. (Ảnh: The Driven)

Tại Mỹ, một trong những thị trường xe điện sôi động và đa dạng nhất, cuộc đua mở rộng trạm sạc đang được đẩy nhanh chưa từng thấy. Theo AP, riêng năm 2025 đã có hơn 12.000 cổng sạc nhanh mới được lắp đặt dọc các tuyến cao tốc. Hệ thống này giúp rút ngắn đáng kể thời gian sạc, đồng thời mở ra mạng lưới kết nối xuyên bang thuận lợi hơn cho người dùng.

Tuy nhiên, khảo sát của AP-NORC cho thấy vẫn còn tới 4/10 người trưởng thành coi phạm vi hoạt động và thời gian sạc là lý do chính khiến họ không mua xe điện. Điều này phản ánh một thực tế: phát triển hạ tầng không chỉ là câu chuyện số lượng trạm sạc, mà còn là cuộc đua nhằm tạo dựng sự an tâm.

Nhiều chuyên gia cho rằng trong giai đoạn đầu, hạ tầng thậm chí cần phát triển vượt nhu cầu thực tế, tạo cảm nhận rằng “ở đâu cũng có trạm sạc”. Khi cảm giác an toàn này được củng cố, thị trường mới có thể mở rộng nhanh chóng.

Chính sách tạo lực đẩy

Nhận thức được vai trò của hạ tầng sạc, nhiều chính phủ đã đưa việc phát triển hệ thống này vào trọng tâm chiến lược quốc gia. Anh là một trong những thị trường ưu tiên điều này sớm và bài bản.

Theo Future Transport News, mạng lưới trạm sạc tại Anh tăng 23% chỉ trong năm 2025, nâng tổng số điểm sạc lên hơn 86.000. Trong đó, hơn 17.000 điểm là sạc nhanh và siêu nhanh – những hạng mục giúp giảm thời gian chờ đợi, giải quyết trực tiếp những lo ngại phổ biến của người dùng.

Tốc độ phát triển trạm sạc trong bán kính 16 km quanh các cao tốc ở Mỹ. (Ảnh: Phòng thí nghiệm Năng lượng Tái tạo Quốc gia. Đồ họa: M.K. Wildeman)

Sự tăng trưởng ấn tượng này được thúc đẩy bởi các chính sách đồng bộ:

Hỗ trợ tài chính: Bên cạnh trợ cấp lên đến 3.750 bảng Anh cho người mua xe điện, chính phủ Anh còn đầu tư mạnh vào các chương trình xây dựng và mở rộng trạm sạc.

Gỡ bỏ rào cản pháp lý: Đây là bước đi quan trọng để mở khóa nhu cầu sạc tại nhà. Chính phủ đơn giản hóa thủ tục giúp người thuê nhà và cư dân chung cư có thể lắp đặt bộ sạc dễ dàng hơn, hạn chế tình trạng thiếu điểm sạc trong khu dân cư, vốn là vấn đề lớn tại nhiều thành phố châu Âu.

Bằng cách tập trung giải quyết những điểm nghẽn khó nhất, Anh chứng minh rằng phát triển hạ tầng không chỉ là dựng trạm sạc công cộng quy mô lớn, mà còn là tạo điều kiện để từng hộ gia đình tiếp cận các giải pháp sạc thuận tiện nhất.

Hạ tầng sạc len vào đời sống

Ở những thị trường đã bước qua giai đoạn nền tảng, ưu tiên lớn tiếp theo là tích hợp hạ tầng sạc vào đời sống thường nhật. Mục tiêu là biến trạm sạc thành tiện ích quen thuộc, thay vì một công trình riêng biệt.

Australia là ví dụ điển hình. Theo The Driven, nhiều chuỗi siêu thị lớn như Woolworths hay Coles đã triển khai mô hình bãi xe kiêm trạm sạc, thậm chí kết hợp cả mái che năng lượng mặt trời để tăng hiệu quả. Cách làm này tạo ra trải nghiệm “vừa mua sắm vừa sạc xe” rất thuận tiện.

Mô hình này mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai phía: Với người tiêu dùng, thời gian mua sắm trung bình 40 - 60 phút trùng khớp với thời gian sạc nhanh đến 80% pin. Với doanh nghiệp, các điểm sạc trở thành yếu tố thu hút khách hàng, tăng thời gian lưu lại và thúc đẩy mức tiêu thụ.

Cách tiếp cận này cho thấy hạ tầng sạc khi được thiết kế phù hợp có thể hòa vào đời sống, trở thành một phần của hệ sinh hoạt hàng ngày thay vì tạo ra sự gián đoạn.

Chiến lược “hạ tầng đi trước” và lợi thế chi phí đặc biệt ở Việt Nam

Hòa chung xu hướng toàn cầu, Việt Nam xác định hạ tầng là yếu tố tiên phong để phát triển thị trường xe điện. Tuy nhiên, chiến lược tại Việt Nam có sự khác biệt mang tính đột phá.

Hạ tầng sạc tại Việt Nam đang “ngày một vững mạnh”. VinFast giữ vai trò dẫn dắt với chiến lược “infrastructure-first” – đưa hạ tầng đi trước sản phẩm. Đến cuối năm 2023, mạng lưới trạm sạc đã phủ 125 tuyến quốc lộ, tỉnh lộ và hiện diện tại 34 tỉnh, thành phố. Nhờ đó, Việt Nam trở thành quốc gia có quy mô hạ tầng sạc lớn nhất Đông Nam Á.

Một trạm sạc của Vinfast.

Minh chứng rõ ràng nhất là câu chuyện tại Tam Đảo (Vĩnh Phúc), nơi du khách ghi nhận trạm sạc xuất hiện nhiều hơn cả cây xăng truyền thống. Khi hạ tầng trở nên dày đặc và dễ tiếp cận như vậy, “nỗi lo phạm vi” gần như được xóa bỏ, tạo tiền đề để người dùng tự tin chuyển sang xe điện.

Mặt khác, khác biệt của thị trường xe điện Việt Nam nằm ở chiến lược chi phí. Nhiều chương trình hỗ trợ từ nhà sản xuất, đặc biệt là chính sách miễn phí sạc tại trạm sạc công cộng cho khách mua xe mới, kéo dài nhiều năm (đến giữa 2027 đối với một số chương trình). Điều này tạo ra lợi thế cạnh tranh hiếm thấy trên thế giới.

Trong bối cảnh giá nhiên liệu liên tục biến động, việc người dùng được hưởng lợi ích “nhiên liệu 0 đồng” trong những năm đầu sử dụng giúp xe điện trở thành lựa chọn tối ưu về chi phí, chứ không chỉ là lựa chọn vì môi trường. Đây là một trong những chính sách tác động mạnh nhất đến quyết định mua xe tại Việt Nam thời gian qua.

Bằng việc đồng thời gỡ bỏ hai rào cản lớn nhất là phạm vi hoạt động và chi phí, thị trường Việt Nam đang xây dựng nền tảng vững chắc cho sự bùng nổ xe điện trong những năm tới.

Huy Quang

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/ha-tang-tram-sac-uu-tien-hang-dau-cua-cac-nuoc-thuc-day-chuyen-doi-sang-xe-dien-ar987431.html