Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng dự Lễ trao Huân chương Bắc đẩu Bội tinh bậc Sỹ quan cho Giáo sư Jean Trần Thanh Vân và Giáo sư Lê Kim Ngọc. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Chiều 3/10 tại Hà Nội, Đại sứ quán Pháp tổ chức lễ trao Huân chương Bắc đẩu Bội tinh bậc Sỹ quan, huân chương cao quý nhất của nước Pháp cho Giáo sư-Tiến sỹ vật lý Jean Trần Thanh Vân và Giáo sư-Tiến sỹ sinh học Lê Kim Ngọc.
Họ là hai nhà khoa học lỗi lạc người Pháp gốc Việt, đồng thời cũng là những nhà nghiên cứu cấp cao của Cơ quan nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp (CNRS).
Phát biểu tại buổi lễ, Đại sứ Pháp Olivier Brochet cho biết đây là sự kiện vô cùng đặc biệt bởi Huân chương Bắc đẩu Bội tinh bậc Sỹ quan là huân chương cao quý nhất của nước Pháp, và đây cũng là dịp hiếm hoi một cặp vợ chồng cùng nhận vinh dự này.
Đại sứ nhấn mạnh Tổng thống Cộng hòa Pháp đã có quyết định đặc biệt này bởi lẽ sự nghiệp khoa học của hai vị Giáo sư vô cùng phong phú và xuất sắc. Họ cũng là những công dân biết dấn thân trên một hành trình xuất chúng, gặt hái được nhiều quả ngọt.
Đại sứ Pháp Olivier Brochet phát biểu tại buổi lễ. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Với những lời chia sẻ khiêm tốn và sâu sắc tại buổi lễ, Giáo sư Trần Thanh Vân cho biết vinh dự nhận huy chương không chỉ dành riêng cho ông bà, mà còn cho gia đình, các đồng nghiệp, các nhà khoa học trẻ luôn cộng tác với ông bà trên hành trình kết nối khoa học.
Đặc biệt, nói về hai đất nước Việt Nam và Pháp, ông cho biết: "Nước Pháp là nơi nuôi dưỡng chúng tôi từ khi còn trẻ, biến mơ ước thành hiện thực. Việt Nam là nơi chúng tôi luôn hướng về. Chúng tôi mong muốn đóng góp khoa học cho Việt Nam để Việt Nam vững bước trên trường quốc tế."
Dấu ấn đậm nét nhất trong sự nghiệp của Giáo sư Trần Thanh Vân và Giáo sư Lê Kim Ngọc bắt đầu từ năm 1993 với sự ra đời của Hội nghị khoa học quốc tế "Gặp gỡ Việt Nam" (Rencontres du Vietnam). Sáng kiến này đã trở thành một thương hiệu khoa học uy tín, được tổ chức thường niên, quy tụ hàng trăm nhà khoa học danh tiếng thế giới, bao gồm nhiều nhà khoa học đoạt giải Nobel và Huy chương Fields, đến Việt Nam để thảo luận về các lĩnh vực đa dạng: từ vật lý hạt, vật lý thiên văn, toán học cho đến các ngành khoa học phát triển bền vững như hải dương học, sinh học và y tế.
Với tầm nhìn xa, hai giáo sư đã quyết định tái đầu tư toàn bộ nguồn thu từ các kỳ hội nghị để xây dựng nên Trung tâm Quốc tế về Khoa học và Giáo dục Liên ngành (ICISE) tại Quy Nhơn, tỉnh Bình Định, khánh thành vào năm 2013. ICISE không chỉ là một công trình kiến trúc đẹp bên bờ biển, mà đã nhanh chóng trở thành một "thung lũng Silicon" về khoa học của Việt Nam và khu vực.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và phu nhân gặp gỡ Giáo sư Trần Thanh Vân và Giáo sư Lê Kim Ngọc trong chuyến thăm Việt Nam tháng 5/2025. (Ảnh: Đại sứ quán Pháp)
Ngoài những đóng góp cho khoa học, cả hai giáo sư, Jean Trần Thanh Vân và Lê Kim Ngọc, còn được biết đến với tấm lòng nhân ái. Từ năm 1970, họ đã thành lập Hiệp hội "Aide à l'enfance du Vietnam" (Giúp đỡ trẻ em Việt Nam) để giúp đỡ trẻ em có hoàn cảnh khó khăn.
Giáo sư Jean Trần Thanh Vân sinh năm 1936 tại Đồng Hới, Quảng Bình, ông sang Pháp du học từ năm 1953. Ông nhận bằng Tiến sỹ khoa học vật lý tại Đại học Paris năm 1963. Ông là một nhà vật lý lý thuyết nổi tiếng thế giới trong lĩnh vực vật lý hạt cơ bản. Trước khi sáng lập "Gặp gỡ Việt Nam", ông đã là người sáng lập hai hội nghị vật lý danh tiếng là "Gặp gỡ Moriond" (1966) và "Gặp gỡ Blois" (1989) tại Pháp, những mô hình đã truyền cảm hứng để ông mang khoa học đỉnh cao về Việt Nam.
Giáo sư Lê Kim Ngọc, phu nhân của Giáo sư Trần Thanh Vân cũng là một nhà khoa học tài năng trong lĩnh vực sinh học phân tử tại Đại học Paris-Sud (nay là Đại học Paris-Saclay). Bà luôn là người đồng hành, sát cánh cùng chồng trong mọi dự án khoa học và thiện nguyện. Bà đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức, điều hành các hội nghị "Gặp gỡ Việt Nam" và quản lý hoạt động của các hội từ thiện, góp phần to lớn vào sự thành công chung của những nỗ lực không mệt mỏi vì quê hương./.
(Vietnam+)