Người dân quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh xếp hàng tham gia sàng lọc lao tại cộng đồng. Ảnh: Thu Hương
Tỉ lệ điều trị thành công đạt 89%
Cách đây 143 năm, vào ngày 24/3/1882, tại Berlin, bác sĩ người Đức Robert Koch đã công bố việc phát hiện ra vi khuẩn lao, mở ra con đường chẩn đoán và chữa khỏi căn bệnh này. Kể từ đó, thế giới đã có nhiều bước tiến trong công tác phòng chống bệnh lao. Đặc biệt, công tác phòng chống lao trên thế giới đã bước sang một trang mới sau thành công của Hội nghị cấp cao của Liên hợp quốc về bệnh lao được tổ chức vào tháng 9/2023 với sự tham gia của các quốc gia thành viên của Liên hợp quốc thể hiện cam kết chính trị, tinh thần quyết tâm cao nhất từ trước đến nay trong cuộc chiến phòng chống lao.
Tại Việt Nam, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch - cố Bộ trưởng Bộ Y tế đầu tiên, Viện trưởng Viện Chống lao Trung ương là người đã đặt nền móng cho công tác phòng chống lao tại Việt Nam. Những năm qua, Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm đến công tác phòng chống lao được thể hiện thông qua sự cam kết mạnh mẽ trong công tác phòng chống bệnh lao với nhiều chính sách và hành động cụ thể. Đến nay, Việt Nam đã xây dựng một khung pháp lý toàn diện và vững chắc cho công tác phòng chống bệnh lao. Nền tảng quan trọng được đặt ra từ Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm số 03/2007/QH12 và được cụ thể hóa qua Nghị quyết 20-NQ/TW về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân. Đặc biệt, Quyết định số 374/QĐ-TTg ngày 17/3/2014 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia phòng chống lao đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030, tạo định hướng chiến lược dài hạn cho công tác này.
Bên cạnh đó, Chính phủ đã ban hành Công điện 25/CĐ-TTg ngày 25/4/2024 về việc tăng cường công tác phòng chống bệnh lao và Quyết định số 1208/QĐ-TTg ngày 17/10/2024 về việc kiện toàn Ủy ban quốc gia chấm dứt bệnh lao. Các văn bản chuyên môn như hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và dự phòng bệnh lao (Quyết định số 162/QĐ-BYT ngày 19/1/2024); hướng dẫn triển khai hoạt động phát hiện bệnh lao gắn với các cơ sở khám chữa bệnh (Quyết định số 2627/QĐ-BYT ngày 5/9/2024)...Trong đó, Công điện số 25/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác phòng chống lao ngày 25/3/2024 đã đẩy mạnh hoạt động phòng chống lao với những kết quả bước đầu rất tích cực trong năm qua.
Cùng với đó, công tác truyền thông cũng được đẩy mạnh để huy động sự tham gia tích cực của cộng đồng, các tổ chức dân sự xã hội, bộ, ban, ngành trong công tác phòng chống lao, giảm kỳ thị và phân biệt đối xử với người bệnh lao, tăng cường tiếp cận của người dân với các cơ sở y tế. Đặc biệt, năm 2024, Chương trình chống lao quốc gia đã đạt được kết quả tốt nhất từ trước đến nay với số bệnh nhân lao được phát hiện hơn 113.000 ca (tăng 7% so với năm 2023), tỷ lệ lao có bằng chứng vi khuẩn trên 72%, tỷ lệ điều trị thành công đạt 89% (cao hơn tỷ lệ này trên toàn cầu - mức 88%).
Đầu tư và hành động hiệu quả để chấm dứt bệnh lao
Bên cạnh kết quả đạt được trong công tác phòng chống lao, tình hình dịch tễ bệnh lao tại nước ta còn rất nặng nề. Tổ chức Y tế thế giới ước tính, Việt Nam có khoảng 182.000 bệnh nhân lao mới; 9.900 bệnh nhân lao kháng thuốc và có khoảng 11.000 người tử vong do lao hàng năm. Năm 2023, Việt Nam đứng thứ 12/30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao cao nhất thế giới và đứng thứ 10/30 quốc gia có số lượng bệnh nhân lao kháng thuốc cao nhất toàn cầu.
Tỷ lệ điều trị thành công bệnh lao của Việt Nam đạt 89%, cao hơn tỷ lệ này toàn cầu. Ảnh: Thu Hương
Hòa chung và hưởng ứng mạnh mẽ lời kêu gọi trên toàn cầu, chủ đề Ngày thế giới phòng chống lao của Việt Nam như một lời khẳng định những nỗ lực cam kết, đầu tư, hành động ở mức cao nhất trong công tác phòng chống lao tại Việt Nam. Thực tế cho thấy, mục tiêu chấm dứt bệnh lao rất cần sự ủng hộ, cam kết của lãnh đạo các cấp, các ban, ngành, đoàn thể và toàn xã hội để đảm bảo nguồn tài chính bền vững, triển khai đồng bộ các can thiệp phòng chống lao từ Trung ương đến địa phương.
Để công tác phòng chống lao đạt mục tiêu đề ra, Bệnh viện Phổi Trung ương - Chương trình chống lao quốc gia cho biết, trong năm nay sẽ đưa chương trình đào tạo về bệnh lao là một phần nội dung bắt buộc trong các trường đào tạo nhân lực y khoa để các thầy thuốc có sẵn kiến thức về bệnh lao trong quá trình hành nghề. Khi cấp giấy phép hành nghề/chứng chỉ hành nghề, cần có nội dung về kiến thức, quy trình khám phát hiện lao để các bác sĩ có đủ kiến thức thực hiện sàng lọc lao cho tất cả người dân đến khám bệnh.
Đồng thời, mở rộng, tăng cường khám phát hiện chủ động lao gắn liền với y tế cơ sở trên toàn quốc. Các cơ sở y tế phải sàng lọc lao lồng ghép trong khám chữa bệnh thường quy. Tuyến y tế cơ sở khám chữa bệnh ban đầu gắn thông tin sàng lọc lao vào sổ sức khỏe điện tử. Cùng với đó là nâng cao chất lượng mạng lưới chẩn đoán lao bằng sử dụng rộng rãi xét nghiệm Xpert. Bệnh viện Phổi Trung ương - Chương trình chống lao quốc gia cũng sẽ phối hợp với các đối tác tăng cường mở rộng sàng lọc phát hiện bệnh lao trong khu vực trại giam, khu công nghiệp/khu chế xuất và các cơ sở y tế tư nhân. Vận động chính sách để yêu cầu việc sàng lọc bệnh lao phải là một cấu phần bắt buộc của khám sức khỏe định kỳ trong các khu công nghiệp.
Một trọng tâm khác mà Bệnh viện Phổi Trung ương - Chương trình chống lao quốc gia thực hiện trong năm nay là xây dựng kế hoạch Chiến lược phòng chống lao quốc gia giai đoạn 2026-2030, đề xuất Quỹ Toàn cầu giai đoạn 2027-2030 và Chiến lược quốc gia phòng chống lao đến năm 2030, tầm nhìn 2035. Tăng cường hoạt động truyền thông, huy động xã hội để vận động nguồn ngân sách địa phương cho hoạt động phòng chống lao.
Ngọc Lan