Hội nghị “Cập nhật mới về quy định pháp luật lĩnh vực tài chính: Những tác động đối với nhà đầu tư” do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Tp.HCM (ITPC) phối hợp cùng Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) tổ chức ngày 31/7 tại Tp.HCM đã làm rõ những thay đổi pháp lý quan trọng, ảnh hưởng đến doanh nghiệp và định hình tiền đề pháp lý cho sự vận hành của Trung tâm Tài chính Quốc tế tại Việt Nam.
Tiệm cận pháp lý để giảm tranh chấp, tạo môi trường đầu tư
Phát biểu khai mạc hội nghị, Tiến sĩ Trần Du Lịch, Phó Chủ tịch VIAC nhấn mạnh, tầm quan trọng của việc doanh nghiệp cần được tiếp cận thông tin pháp lý kịp thời và chính xác trong bối cảnh nhiều quy định mới liên tục được ban hành.
“Muốn giảm tranh chấp thì doanh nghiệp phải hiểu luật. VIAC tuy là tổ chức giải quyết tranh chấp, nhưng chúng tôi muốn cùng ITPC giúp doanh nghiệp tiếp cận các thay đổi pháp lý ngay từ đầu”, Tiến sĩ Trần Du Lịch nói.
Tiến sĩ Trần Du Lịch, Phó Chủ tịch VIAC phát biểu tại hội nghị.
Theo Tiến sĩ Trần Du Lịch, cải cách thể chế đang là một trong những bước đi đột phá của Đảng và Chính phủ nhằm xử lý “điểm nghẽn của các điểm nghẽn”. Trong đó, lĩnh vực tài chính là nơi chứng kiến những thay đổi pháp luật mạnh mẽ nhất, với tác động sâu rộng đến cả thị trường chứng khoán, bất động sản lẫn các kênh đầu tư tư nhân.
Một trong những vấn đề lớn nhất hiện nay theo Tiến sĩ Trần Du Lịch là thị trường vốn Việt Nam vẫn chưa tạo được kênh huy động trực tiếp cho vốn trung và dài hạn.
Hầu hết doanh nghiệp vẫn đang phụ thuộc vào kênh tín dụng ngân hàng, vốn chỉ phù hợp với nhu cầu vốn ngắn hạn. “Muốn phát triển bền vững, phải xây dựng thị trường chứng khoán trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả”, ông nhấn mạnh.
Dưới góc nhìn pháp lý chuyên sâu, Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Trung Nam, Phó Giám đốc Trung tâm Hòa giải Việt Nam (VMC), Trọng tài viên VIAC, đề xuất Việt Nam cần xây dựng cơ chế giải quyết tranh chấp phù hợp cho Trung tâm Tài chính Quốc tế, có thể là một tòa án tài chính chuyên biệt hoặc cơ chế trọng tài độc lập.
Theo ông Nguyễn Trung Nam, nếu Việt Nam muốn thu hút dòng vốn lớn và đảm bảo chuẩn mực quốc tế, hệ thống pháp lý phải tiệm cận với mô hình Common Law (hay còn gọi là Thông luật, là một hệ thống pháp luật bắt nguồn từ Anh và được áp dụng ở nhiều quốc gia như Hoa Kỳ, Canada, Úc, và Ấn Độ. Khác với Civil Law (Dân luật), Common Law phát triển chủ yếu dựa trên các án lệ (phán quyết của tòa án) hơn là các văn bản pháp luật - PV), đặc biệt trong xử lý tranh chấp tài chính - ngân hàng - đầu tư.
Tiến sĩ Lê Vũ Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Luật, ĐHQG Tp.HCM, Trọng tài viên VIAC phát biểu tại hội nghị.
Tại hội nghị, các báo cáo viên đến từ EY Law Vietnam và VIAC đã tập trung phân tích 2 luật mới vừa được Quốc hội thông qua: Luật số 48/2024/QH15 (Luật Sửa đổi các luật về thuế) và Luật số 56/2024/QH15 (Luật Sửa đổi các luật liên quan đến chứng khoán, kinh doanh bất động sản…).
2 luật này không chỉ điều chỉnh kỹ thuật về thuế GTGT, hoàn thuế, thương mại điện tử, mà còn làm rõ hơn quy định về công bố thông tin, quản trị doanh nghiệp, các điều kiện chào bán và niêm yết chứng khoán.
Những thay đổi này được đánh giá là bước chuẩn bị cho môi trường đầu tư cạnh tranh hơn và tiệm cận thông lệ quốc tế, đặc biệt khi Việt Nam đang đẩy mạnh xây dựng Trung tâm Tài chính Quốc tế.
Tp.HCM đặt mục tiêu trở thành Trung tâm Tài chính Quốc tế
Bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc ITPC cho biết, Tp.HCM đang đi đầu trong nỗ lực phát triển tài chính hiện đại, logistics và công nghệ cao sau khi mở rộng địa giới hành chính.
“Một hành lang pháp lý rõ ràng, ổn định sẽ là chìa khóa để hiện thực hóa mục tiêu đưa Tp.HCM trở thành Trung tâm Tài chính Quốc tế trong thời gian tới”, bà Vân nói.
Bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc ITPC phát biểu tại hội nghị.
Cùng với Đà Nẵng, Tp.HCM sẽ là nơi đầu tiên triển khai Nghị quyết 222 vừa được Quốc hội thông qua về thành lập Trung tâm Tài chính Quốc tế Việt Nam. Nghị quyết này đề cập đến việc thành lập các sàn giao dịch hàng hóa phái sinh, tín chỉ carbon (là chứng nhận quyền phát thải khí CO2 hoặc khí nhà kính khác quy đổi sang CO2 - PV), sản phẩm tài chính xanh và công nghệ tài chính.
Đáng chú ý, Điều 30 của Nghị quyết đề cập cụ thể đến các hình thức giải quyết tranh chấp phù hợp với môi trường tài chính hiện đại. Đây là cơ hội để VIAC phát triển thành một trung tâm trọng tài chuyên trách, đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư quốc tế.
Nghị quyết 222 cũng dành riêng một chương cho cơ chế đặc thù trong quản lý tài chính, nhằm nới lỏng dần các rào cản về chuyển đổi đồng nội tệ, tự do hóa tài khoản vốn, thu hút các nhà đầu tư chiến lược. Các chính sách tài khóa và tiền tệ trong trung tâm này được kỳ vọng sẽ có tính linh hoạt cao hơn so với mặt bằng chung.
Các diễn giả cho rằng, để đón đầu làn sóng dịch chuyển vốn và định vị Việt Nam như một “bến đỗ mới” trong chuỗi tài chính khu vực, thì khung pháp lý phải là bệ đỡ, không phải rào cản. Đây cũng là lý do việc cập nhật pháp luật cần được thực hiện thường xuyên và hiệu quả, không chỉ để tuân thủ mà còn để tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.
Phạm Thị Mỹ Hậu