Dân ca Quan họ Bắc Ninh, di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại được UNESCO ghi danh năm 2009, đã trải qua 15 năm bảo tồn và phát huy giá trị.
Những nỗ lực bảo tồn và sức sống mãnh liệt của di sản
Ngay sau khi được UNESCO ghi danh, tỉnh Bắc Ninh đã triển khai nhiều chính sách, đề án, dự án, kế hoạch nhằm bảo tồn và phát huy giá trị Dân ca Quan họ. Nổi bật trong số đó là Dự án "Bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa phi vật thể Dân ca Quan họ Bắc Ninh" giai đoạn 2010-2011, Đề án "Bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa phi vật thể Dân ca Quan họ Bắc Ninh và Ca trù" giai đoạn 2013-2020, Kế hoạch tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh - Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại đến năm 2022…
Cùng với việc xây dựng và hoàn thiện cơ chế chính sách, tỉnh Bắc Ninh cũng chú trọng đầu tư nguồn lực để bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Các hoạt động tu bổ, tôn tạo di tích, đầu tư trang thiết bị, xây dựng thiết chế văn hóa được triển khai đồng bộ, góp phần tạo môi trường thuận lợi cho việc bảo tồn và phát triển Quan họ.
Bên cạnh đó, công tác truyền dạy Quan họ cũng được quan tâm đặc biệt. Các lớp dạy hát Quan họ được tổ chức thường xuyên tại các làng Quan họ, trường học, trung tâm văn hóa, thu hút đông đảo người dân tham gia, đặc biệt là thế hệ trẻ. Nhờ đó, Quan họ không chỉ được lưu truyền mà còn phát triển mạnh mẽ trong cộng đồng.
Lan tỏa giá trị di sản
Không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn và truyền dạy, Bắc Ninh còn tích cực quảng bá, giới thiệu Dân ca Quan họ đến với công chúng trong nước và quốc tế. Nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật đặc sắc được tổ chức thường niên như: “Tuần văn hóa Quan họ”, các cuộc thi hát Quan họ, liên hoan dân ca... đã thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách và giới truyền thông.
Đặc biệt, Chương trình kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại được tổ chức vào 20h00 ngày 23/11/2024 tại Hội trường A, Trung tâm Văn hóa Kinh Bắc, thành phố Bắc Ninh sẽ là sự kiện quan trọng, đánh dấu chặng đường 15 năm bảo tồn và phát huy di sản. Chương trình góp phần khẳng định vị thế của Dân ca Quan họ trong kho tàng di sản văn hóa Việt Nam, đồng thời quảng bá hình ảnh đất nước, con người Bắc Ninh đến với bạn bè quốc tế.
Sau 15 năm triển khai thực hiện, công tác bảo tồn và phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Toàn tỉnh hiện có 44 làng Quan họ gốc, 150 làng Quan họ thực hành, hơn 400 câu lạc bộ Quan họ và 11 nhà chứa Quan họ - thiết chế đặc thù để gìn giữ, truyền dạy văn hóa Quan họ.
Quan họ được bảo tồn và phát huy tốt trong các môi trường gia đình, nhà trường, cộng đồng và các thiết chế văn hóa chuyên nghiệp. Nhiều nghệ nhân Quan họ được tôn vinh, phong tặng danh hiệu, góp phần khích lệ, động viên những người tâm huyết với di sản. 15 năm qua, Dân ca Quan họ Bắc Ninh không chỉ được bảo tồn nguyên vẹn mà còn phát triển mạnh mẽ, lan tỏa đến nhiều địa phương trong và ngoài nước; khẳng định sức sống mãnh liệt của di sản trong đời sống đương đại, góp phần làm giàu thêm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.
Nguyên Khánh