Nghiên cứu mới được thực hiện bởi các nhà khoa học Đại học Concordia (Canada) tiết lộ rằng mỗi năm người uống nước đóng chai có thể vô tình hấp thụ hàng chục nghìn hạt vi nhựa. Đáng chú ý là con số này cho thấy kết quả cao hơn gần 40 lần so với người dùng nước máy.
Các nhà khoa học từ Đại học Columbia (Mỹ) và nhiều tổ chức nghiên cứu quốc tế khác cũng tiến hành tổng hợp dữ liệu từ hơn 140 công trình trong vòng một thập kỷ, nhằm ước tính lượng vi nhựa mà con người tiếp xúc qua thực phẩm, không khí và nguồn nước.
Nước đóng chai chỉ nên được coi là giải pháp tình thế, không thể xem như một thói quen sinh hoạt hàng ngày.
Kết quả cho thấy nước đóng chai là một trong những nguồn phơi nhiễm lớn nhất. Chỉ riêng việc uống loại nước này có thể khiến một người trưởng thành tiếp nhận từ 50.000 đến 90.000 hạt vi nhựa mỗi năm. Ngược lại, người chỉ dùng nước máy hấp thụ ít hơn đáng kể.
Điều khiến giới khoa học lo lắng là kích thước cực nhỏ của các hạt này. Một số có kích thước chỉ vài micromet, đủ nhỏ để đi qua hàng rào sinh học, thậm chí có thể lưu lại trong máu, gan hoặc não. Các nghiên cứu gần đây cũng phát hiện dấu vết vi nhựa trong nhau thai và mô người, cho thấy khả năng "xâm nhập" của chúng không chỉ dừng lại ở hệ tiêu hóa.
Nguồn gốc của lượng vi nhựa khổng lồ này phần lớn đến từ chính bao bì nhựa của chai nước. Trong quá trình sản xuất, đóng nắp, vận chuyển hay lưu trữ, nhựa có thể bị bào mòn và giải phóng các hạt siêu nhỏ vào chất lỏng bên trong. Ngoài ra, vi nhựa từ môi trường xung quanh - không khí, bụi hay các vật dụng tiếp xúc - cũng có thể góp phần làm tăng mức ô nhiễm.
Các chuyên gia cảnh báo rằng dù chưa có bằng chứng trực tiếp về mức độ độc hại của vi nhựa đối với sức khỏe con người, việc tích tụ lâu dài là điều không thể xem nhẹ. Một số nghiên cứu trên động vật cho thấy vi nhựa có thể gây viêm, làm tổn thương tế bào và can thiệp vào hoạt động nội tiết. “Chúng ta chưa thể thấy ngay hậu quả, nhưng điều chắc chắn là con người đang trở thành một phần của vòng tuần hoàn nhựa mà chính mình tạo ra”, nhóm tác giả nhấn mạnh.
Để giảm phơi nhiễm, các nhà nghiên cứu khuyến nghị nên ưu tiên nước lọc tại nhà bằng thiết bị có màng lọc micro hoặc nano, đồng thời hạn chế sử dụng chai nhựa dùng một lần. Một số hãng sản xuất đã bắt đầu thử nghiệm bao bì thân thiện môi trường hơn, song việc thay đổi thói quen tiêu dùng vẫn là yếu tố quyết định.
Phát hiện mới này không chỉ là lời cảnh báo về sức khỏe, mà còn là lời nhắc về hệ lụy môi trường của "kỷ nguyên nhựa". Những hạt nhựa li ti đang dần hòa vào không khí, đất, nước và cuối cùng, quay trở lại cơ thể con người qua chính những gì chúng ta tin là sạch nhất.
Bên cạnh việc nâng cao nhận thức cộng đồng, các kỹ sư môi trường đang tập trung vào các giải pháp công nghệ để loại bỏ vi nhựa khỏi nước thải và nước uống.
Các công nghệ đáng chú ý hiện nay gồm: công nghệ Lọc Màng (Membrane Filtration). Đây được coi là một trong những phương pháp hiệu quả nhất. Các hệ thống màng siêu lọc (UF) và màng nano (NF) với kích thước lỗ lọc cực nhỏ (từ 0,001µm) có khả năng giữ lại gần như toàn bộ các hạt vi nhựa và nano nhựa trong nước thải và nước cấp.
Bên cạnh đó, công nghệ Oxy hóa Nâng cao (AOPs) sử dụng các chất oxy hóa mạnh như Ozone (O₃) hoặc Hydroxyl radicals (gốc hydroxyl) có thể dùng để phá vỡ cấu trúc hóa học phức tạp của vi nhựa, biến chúng thành các thành phần nhỏ hơn, ít độc hại hơn.
Công nghệ Sinh học (Biofiltration) sử dụng các vi sinh vật đặc biệt có khả năng phân hủy hoặc chuyển hóa một số loại polymer thành nước và CO₂.
Quỳnh Lâm