HCDC: Dịch bệnh mới nổi có thể xuất hiện ở TP.HCM chỉ trong 24 giờ

3 giờ trướcBài gốc

Triển khai tốt y tế dự phòng tại sân bay giúp ngăn chặn dịch bệnh đổ bộ vào TP.HCM. Ảnh: Duy Hiệu.

Tại Hội nghị Khoa học Kỹ thuật thường niên lần thứ 2 của Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC) ngày 12/12, bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Hồng Tâm, Giám đốc HCDC, đưa ra cảnh báo TP.HCM có thể ghi nhận dịch bệnh mới nổi chỉ trong 24 giờ, thông qua đường hàng không và các tuyến giao thương quốc tế.

Trong báo cáo chiến lược mang tên “Kỷ nguyên mới với sự phát triển bền vững của hệ thống y tế công cộng”, bác sĩ Tâm phân tích bối cảnh thành phố đang đứng trước những thách thức phức tạp của thời kỳ hậu Covid-19 và yêu cầu xây dựng một hệ thống y tế công cộng bền vững hơn bao giờ hết.

Siêu đô thị cửa ngõ và nguy cơ dịch bệnh "cấp tốc"

Ông Nguyễn Hồng Tâm nhận định TP.HCM hiện ở điểm giao thoa giữa bài học đau thương sau đại dịch và khởi đầu giai đoạn phát triển mới của đất nước. Thành phố phải thực hiện “sứ mệnh kép”, vừa duy trì vai trò đầu tàu kinh tế và đồng thời đảm bảo an ninh y tế trước những nguy cơ toàn cầu.

Với gần 15 triệu dân và là cửa ngõ giao thương lớn nhất nước, TP.HCM chiếm khoảng 2/3 lượng người và hàng hóa thông qua sân bay, cảng biển. Điều này khiến thành phố trở thành khu vực nhạy cảm đặc biệt trước sự xuất hiện của bệnh truyền nhiễm mới nổi.

"Các dịch bệnh mới nổi hoặc tái nổi trên thế giới có thể xuất hiện tại TP.HCM chỉ trong vòng 24 tiếng theo đường bay", bác sĩ Tâm nhấn mạnh.

Bác sĩ Tâm cho rằng tốc độ lây lan và di chuyển quốc tế hiện nay khiến nguy cơ xâm nhập dịch bệnh không còn là vấn đề lý thuyết mà là kịch bản có thể xảy ra bất kỳ lúc nào. Trong bối cảnh đó, xây dựng một hệ thống y tế công cộng mạnh mẽ không còn là lựa chọn, mà là điều kiện tiên quyết để bảo đảm an ninh xã hội và duy trì đà tăng trưởng.

Sân bay Tân Sơn Nhất TP.HCM luôn trong tình trạng đông đúc mỗi ngày. Ảnh: Chí Hùng.

Để ứng phó với nguy cơ dịch bệnh có thể xâm nhập TP.HCM chỉ trong 24 giờ, bác sĩ Tâm cho rằng thành phố cần tận dụng cơ chế đặc thù mới và thực hiện đồng bộ bốn chuyển dịch chiến lược.

Trước hết, hệ thống y tế công cộng phải chuyển từ trạng thái kiểm soát thụ động sang phòng ngừa chủ động, xây dựng năng lực “phòng thủ từ sớm, từ xa” bằng mô hình giám sát, cảnh báo và dự báo dịch bệnh theo thời gian thực. Khi đó, y tế dự phòng và y tế cơ sở sẽ đóng vai trò như “lá chắn đầu tiên” của thành phố.

Song song đó, TP.HCM cần chuyển sang mô hình quản lý dựa trên dữ liệu lớn và ứng dụng trí tuệ nhân tạo; Mở rộng phạm vi thu thập thông tin sang cả các nguồn phi truyền thống như xu hướng tìm kiếm bệnh trên mạng xã hội, tình hình bán thuốc hoặc dữ liệu từ thiết bị đeo thông minh. Những tín hiệu này giúp phát hiện sớm các bất thường trong cộng đồng.

Một yêu cầu quan trọng khác là xây dựng nền tảng dữ liệu tích hợp toàn thành phố, bảo đảm thông tin được liên thông giữa HCDC, bệnh viện, y tế cơ sở và cả các ngành ngoài y tế như thú y hay môi trường. Việc kết nối này là điều kiện cần để dự báo nguy cơ lây truyền từ động vật hoặc các rủi ro sức khỏe môi trường như ô nhiễm hay bụi mịn.

Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Hồng Tâm, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC), báo cáo tại hội nghị. Ảnh: Nguyễn Thuận.

Cuối cùng, bác sĩ Tâm nhấn mạnh tầm quan trọng của trách nhiệm xã hội. Kinh nghiệm từ đại dịch Covid-19 cho thấy công tác phòng bệnh chỉ đạt hiệu quả khi nhận được sự tham gia của toàn bộ hệ thống chính trị và cộng đồng. Do đó, tư duy “chuyện của ngành y tế” cần được thay thế bằng “chuyện của toàn xã hội” để tạo ra sức mạnh tổng lực trong ứng phó với dịch bệnh.

Cơ chế tài chính mới cho y tế dự phòng

Thảo luận tại hội nghị, PGS.TS Đặng Văn Chính, Viện trưởng Viện Y tế Công cộng TP.HCM, làm rõ hơn nội hàm của y tế công cộng. Theo PGS Chính, y tế công cộng không chỉ là dự phòng mà bao gồm cả nâng cao sức khỏe và bảo vệ sức khỏe.

"Tất cả hoạt động giúp người dân sống khỏe hơn trong môi trường tốt hơn đều thuộc y tế công cộng", PGS Chính nói.

PGS.TS Đặng Văn Chính cho biết hệ thống y tế Việt Nam đang trải qua một sự dịch chuyển tư duy quan trọng. Nếu trước đây mô hình y tế chủ yếu tập trung vào người bệnh, dẫn đến chi phí điều trị tăng cao và khiến hệ thống rơi vào thế bị động mỗi khi dịch bệnh xảy ra, thì hiện nay xu hướng toàn cầu đã chuyển sang lấy người khỏe mạnh làm trung tâm.

Điều này đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ hơn cho công tác dự phòng, truyền thông nâng cao sức khỏe và các chính sách bảo vệ từ sớm.

PGS Chính đặt ra câu hỏi mang tính nền tảng: “Nguồn lực để làm điều đó đến từ đâu? Từ cá nhân hay từ nhà nước?”. Theo ông, đây chính là điểm mấu chốt, bởi y tế công cộng chỉ có thể hoạt động hiệu quả khi được bảo đảm bằng nguồn lực chính sách ổn định và lâu dài.

Hệ thống y tế dự phòng rất quan trọng với một siêu đô thị như TP.HCM. Ảnh: Duy Hiệu.

Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh ngành y tế Việt Nam đang đối mặt với quá trình tái cấu trúc sâu rộng, bao gồm sáp nhập các đơn vị, chuyển đổi trạm y tế và tình trạng thiếu hụt nhân sự kéo dài.

Theo bác sĩ Nguyễn Hồng Tâm, các nghị quyết của Bộ Chính trị đã đặt ra “mệnh lệnh chính trị” rõ ràng để tái thiết hệ thống y tế công cộng, đảm bảo đạt được 5 trụ cột bền vững là công bằng - thích ứng - nhân lực - chất lượng - tài chính.

Một dấu mốc quan trọng là Nghị quyết 72, tạo ra chuyển dịch mang tính nền tảng, chuyển từ điều trị sang phòng bệnh, lấy quản lý sức khỏe cộng đồng làm trọng tâm. Bên cạnh đó, Luật Phòng bệnh mới vừa được thông qua đã mở ra cơ chế tài chính đột phá. Y tế dự phòng và y tế cơ sở sẽ được bố trí chi thường xuyên và chi đầu tư, không còn phụ thuộc vào tự chủ.

Cơ chế này nhằm tăng sức chống chịu của hệ thống, đồng thời thu hút nhân lực trong bối cảnh nhiều đơn vị đang gặp xáo trộn.

Bác sĩ Tâm cho rằng TP.HCM đang có “cửa sổ vàng” trong 5-10 năm để xây dựng hệ sinh thái y tế công cộng thông minh, nơi dữ liệu sức khỏe từ mọi nguồn được lưu thông liền mạch, hỗ trợ dự báo, điều hành và ứng phó nhanh.

Theo bác sĩ Tâm, chỉ khi hệ thống y tế công cộng được xây dựng đúng tầm, TP.HCM mới đủ khả năng ứng phó kịp thời với các dịch bệnh có thể xuất hiện bất cứ lúc nào. Khi đó, thành phố mới đủ sức bước vào kỷ nguyên phát triển mới của một siêu đô thị đặc biệt.

Nguyễn Thuận

Nguồn Znews : https://znews.vn/hcdc-dich-benh-moi-noi-co-the-xuat-hien-o-tphcm-chi-trong-24-gio-post1610728.html