Hé lộ bí mật: Bạch tuộc có tới ba trái tim và máu xanh kỳ lạ

3 giờ trướcBài gốc

Ba thợ lặn đang nhìn một con bạch tuộc khổng lồ Thái Bình Dương ( Enteroctopus dofleini ) ở Biển Nhật Bản.(Nguồn ảnh: Getty)

Kirt Onthank, nhà sinh vật học chuyên nghiên cứu bạch tuộc tại Đại học Walla Walla (Washington, Mỹ), chia sẻ với Live Science rằng: “Hóa ra bạch tuộc có ba trái tim. Điều tương tự cũng đúng với họ hàng gần của chúng như mực ống và mực nang”.

Trong đó, trái tim lớn nhất - gọi là tim toàn thân - nằm ở giữa cơ thể, chịu trách nhiệm bơm máu giàu oxy đi khắp cơ thể nhưng không đến mang. “Đây là trái tim lớn nhất và có nhiều cơ bắp nhất trong ba trái tim”, Onthank giải thích. Hai trái tim còn lại gắn trực tiếp với mỗi mang, vì vậy được gọi là tim mang. “Những trái tim này nhỏ hơn và không đặc biệt khỏe, nhưng nhiệm vụ chính là bơm máu nghèo oxy qua mang”, ông nói.

Vậy tại sao bạch tuộc cần tới ba trái tim? Theo Onthank, nguyên nhân tương tự như việc con người có tim bốn ngăn - đó là cách giải quyết vấn đề huyết áp thấp. Nếu máu không đủ áp lực, nó sẽ khó lưu thông đến não và các cơ quan quan trọng. “Cuối cùng, ba trái tim đó đang thực hiện cùng một nhiệm vụ như trái tim bốn ngăn của bạn”, Onthank nhấn mạnh.

So sánh thú vị, con người sử dụng hai buồng tim bên phải để bơm máu nghèo oxy vào phổi. Khi rời phổi, máu giàu oxy có áp suất thấp nên cần được đưa trở lại tim, qua hai buồng bên trái, để tăng áp lực và phân phối đi khắp cơ thể. Bạch tuộc thì chọn cách khác: thêm một trái tim sau mang để tạo áp lực cho máu giàu oxy, bảo đảm quá trình vận chuyển hiệu quả.

Điều bất ngờ là nghiên cứu năm 1962 cho thấy hệ tim mạch của bạch tuộc khổng lồ Thái Bình Dương (Enteroctopus dofleini) có thể ngừng hoạt động hoàn toàn khi chúng nghỉ ngơi. Lúc này, tim mang sẽ đảm nhận toàn bộ công việc. Ngoài ra, khi bơi, tim của bạch tuộc cũng dừng đập trong vài phút - một hiện tượng đến nay chưa ai lý giải chính xác. “Tôi nghĩ lời giải thích hợp lý nhất là việc bơi lội tạo áp lực lớn lên tim, vì vậy dừng lại một lúc sẽ an toàn hơn là cố gắng chống chịu”, Onthank cho biết.

Trong hệ tuần hoàn của con người, tim bơm máu nghèo oxy từ tĩnh mạch vào phổi, nơi máu hấp thụ oxy. Sau đó, máu trở về tim, được tái tạo áp suất và được đưa đến các bộ phận còn lại của cơ thể. (Nguồn ảnh: Getty)

Không chỉ vậy, cách di chuyển của bạch tuộc cũng khá đặc biệt. Chúng bơi bằng cách phun nước ra khỏi cơ thể. “Nó giống như việc bơm đầy một quả bóng bay rồi thả ra để nó bay vòng quanh vậy”, Onthank mô tả. Điều này gây áp lực lớn lên hệ tuần hoàn, khiến tim phải “tạm ngừng hoạt động” trong chốc lát. Do đó, bạch tuộc thường ưa thích bò hơn là bơi. “Thật ra, bơi đối với bạch tuộc khá rắc rối. Vì nó không chỉ làm tim ngừng đập mà còn rối loạn nhịp thở, nên chúng thường hạn chế bơi lội”, ông nói thêm.

Máu xanh giàu đồng - lợi thế sinh tồn dưới biển

Một khác biệt nổi bật nữa của bạch tuộc so với con người là máu màu xanh lam. Nguyên nhân là chúng sử dụng hemocyanin, một loại protein gốc đồng, thay cho hemoglobin gốc sắt của loài người để vận chuyển oxy.

Hemocyanin kém hiệu quả hơn hemoglobin trong điều kiện nhiệt độ phòng, khiến nhiều người lầm tưởng đó là lý do bạch tuộc cần tới ba quả tim. Tuy nhiên, trong môi trường thiếu oxy và nhiệt độ thấp của đại dương, hemocyanin lại vượt trội hơn, giúp bạch tuộc hấp thụ và vận chuyển oxy hiệu quả. “Tóm lại, ở biển, hemocyanin của bạch tuộc ít nhất cũng là một sắc tố vận chuyển oxy tương đương, nếu không muốn nói là tốt hơn, so với hemoglobin”, Onthank phân tích.

Thậm chí, hemocyanin của bạch tuộc còn có tính hợp tác cao: một khi đã gắn với một phân tử oxy, nó dễ dàng bám thêm vào các phân tử khác, nâng cao hiệu suất vận chuyển oxy. Tuy nhiên, chính cơ chế này cũng khiến bạch tuộc khó thích nghi với môi trường đất liền. “Giờ đây, nếu chúng ta nghĩ về việc liệu bạch tuộc có thể chinh phục đất liền hay không, thì hemocyanin có thể sẽ kìm hãm chúng”, Onthank nói.

Bảo Ngọc (Theo Live Science)

Nguồn Doanh Nghiệp : https://doanhnghiepvn.vn/kham-pha/he-lo-bi-mat-bach-tuoc-co-toi-ba-trai-tim-va-mau-xanh-ky-la/20250831083354850