Hệ lụy khôn lường từ việc Chính phủ Mỹ đóng cửa dài kỷ lục

5 giờ trướcBài gốc

Các nhà lập pháp lưỡng Đảng Cộng hòa và Dân chủ vẫn chưa tìm được tiếng nói chung trong vấn đề ngân sách để Chính phủ Mỹ có thể mở cửa trở lại

Chính phủ Mỹ đóng cửa dài nhất lịch sử

Kể từ sau thời điểm Quốc hội Mỹ không thông qua được ngân sách vào ngày 30-9, hàng loạt cơ quan liên bang đã buộc phải đình trệ hoạt động. Đến ngày 5-11, tình trạng đóng cửa Chính phủ liên bang chính thức bước sang ngày thứ 36, dài nhất trong lịch sử nước Mỹ. Trước đó, kỷ lục 35 ngày thuộc về đợt khủng hoảng ngân sách năm 2018-2019 trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Donald Trump.

Tâm điểm của cuộc đối đầu chính trị hiện nay là bất đồng giữa hai Đảng Cộng hòa và Dân chủ về chi tiêu cho chương trình bảo hiểm y tế. Phe Dân chủ kiên quyết chỉ đồng ý thông qua ngân sách khi có thỏa thuận gia hạn các khoản trợ cấp y tế sắp hết hạn vốn giúp hàng triệu người dân Mỹ tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Trong khi đó, Đảng Cộng hòa yêu cầu giải quyết vấn đề này sau khi ngân sách được thông qua và Chính phủ hoạt động trở lại.

Sự bế tắc tại Quốc hội khiến chính phủ rơi vào tình trạng “đóng băng chính trị”. Tính đến nay, Thượng viện đã 14 lần thất bại trong việc thông qua nghị quyết do Hạ viện ban hành. Mặc dù phe Cộng hòa chiếm 53/100 ghế, họ vẫn cần thêm 7 phiếu từ đảng Dân chủ để đạt ngưỡng 60 phiếu theo quy định. Cả hai bên đều không nhượng bộ, khiến tình hình ngày càng tồi tệ hơn.

Trong bối cảnh đó, Tổng thống Donald Trump nhiều lần tìm cách gây sức ép với phe Dân chủ, thậm chí đe dọa sa thải hàng loạt nhân viên liên bang để buộc đối phương nhượng bộ. Tuy nhiên, động thái này không những không đem lại kết quả mà còn khiến mức độ phản đối đối với chính quyền tăng cao.

Theo cuộc thăm dò do Reuters/Ipsos thực hiện, có tới một nửa người dân Mỹ cho rằng Đảng Cộng hòa phải chịu trách nhiệm chính cho tình trạng này, cao hơn tỷ lệ 43% dành cho phe Dân chủ. Khảo sát cho thấy, 45% người Mỹ trưởng thành cho rằng Tổng thống Donald Trump và các nghị sĩ Đảng Cộng hòa chịu trách nhiệm chính cho cuộc khủng hoảng ngân sách. Tỷ lệ này vượt xa con số 33% đổ lỗi cho Đảng Dân chủ.

Đáng chú ý nhất là thái độ của nhóm cử tri độc lập, nhân tố quyết định trong mọi cuộc bầu cử quốc gia. Trong nhóm này, 46% quy trách nhiệm cho Đảng Cộng hòa, trong khi chỉ 23% đổ lỗi cho Đảng Dân chủ, tức là tỷ lệ gần như 2-1. Ngay cả trong nội bộ Đảng Cộng hòa, tỷ lệ bất mãn với cách Tổng thống điều hành chính phủ cũng đang tăng lên, từ 15% hồi tháng 4 lên 23% hiện nay, trong khi mức độ không hài lòng của cử tri độc lập đã vọt từ 60% lên 72%.

Trước những bế tắc hiện nay, Tổng thống Donald Trump đã kêu gọi bãi bỏ quy định cần tối thiểu 60 phiếu tại Thượng viện để thông qua ngân sách liên bang. Tuy nhiên, kêu gọi này của ông đang vấp phải nhiều chỉ trích trong nước. Một số thượng nghị sĩ Dân chủ ôn hòa đã bỏ phiếu về phía phe Cộng hòa nhằm mở cửa lại chính phủ với lý do những tác động tức thời lớn hơn lợi ích lâu dài của đấu tranh chính trị. Tuy nhiên, nhiều nghị sĩ Dân chủ khác cho rằng việc kiên định lập trường là cần thiết để bảo vệ quyền chi ngân sách của Quốc hội trước ảnh hưởng của Chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Các chuyên gia cho rằng, cuộc khủng hoảng lần này phản ánh mức độ phân cực sâu sắc trong nội bộ nước Mỹ. “Đây không chỉ là một tranh chấp ngân sách, mà là sự đổ vỡ lòng tin giữa hai đảng về cách điều hành đất nước” - Trung tâm Chính sách Lưỡng đảng (Bipartisan Policy Center) nhận định.

Hàng không là một trong những lĩnh vực chịu tác động tiêu cực nhất từ việc Chính phủ Mỹ bị đóng cửa một phần

Chưa nhìn thấy ánh sáng cuối đường hầm

Chính phủ Mỹ đã đóng cửa kéo dài, gây ra những tác động sâu rộng, khi các nhân viên liên bang phải làm việc không lương, viện trợ lương thực bị đe dọa và hàng triệu người dân bị mắc kẹt giữa cuộc tranh cãi chưa có hồi kết về chi tiêu giữa hai chính đảng. Tình trạng chính phủ bị đóng cửa kéo dài đã làm tê liệt hàng loạt hoạt động công vụ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hàng triệu người dân.

Theo ước tính, có ít nhất 1,4 triệu nhân viên liên bang Mỹ đang phải nghỉ việc tạm thời hoặc làm việc không lương. Trong đó, hơn 700.000 người vẫn phải duy trì công việc bắt buộc, như kiểm soát viên không lưu, nhân viên an ninh sân bay, cảnh sát liên bang và quân nhân.

Ngành hàng không Mỹ chịu tác động nặng nề nhất. Việc hàng nghìn kiểm soát viên không lưu làm việc không lương khiến nhiều người bỏ ca, dẫn đến tình trạng hủy và hoãn chuyến hàng loạt. Theo Cơ quan Hàng không Liên bang (FAA), từ cuối tháng 10 đến đầu tháng 11 đã có hơn 16.000 chuyến bay bị chậm và hơn 2.000 chuyến bị hủy. FAA buộc phải giảm lưu lượng hàng không để bảo đảm an toàn.

Không chỉ giao thông, các chương trình phúc lợi xã hội cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Chương trình Hỗ trợ Dinh dưỡng Bổ sung (SNAP), vốn giúp 42 triệu người thu nhập thấp mua thực phẩm, đã cạn ngân sách từ đầu tháng 11. Chính quyền buộc phải sử dụng quỹ dự phòng để chi trả tạm thời, song nguồn tiền này chỉ đủ cho khoảng một nửa nhu cầu trong tháng. Trong khi đó, chương trình WIC hỗ trợ phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ, cùng các chương trình Head Start cho trẻ em nghèo, đã bắt đầu ngừng hoạt động tại nhiều bang.

Hệ quả kinh tế cũng ngày càng rõ rệt. Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) cảnh báo mỗi tuần chính phủ đóng cửa khiến nước Mỹ thiệt hại từ 7-11 tỷ USD, làm chậm đà tăng trưởng và khiến niềm tin tiêu dùng sụt giảm mạnh. Các hiệp hội doanh nghiệp khắp nước Mỹ đồng loạt gửi thư kêu gọi Quốc hội sớm hành động, cảnh báo việc đóng cửa đã “làm tê liệt quy trình phê duyệt sản phẩm, trì hoãn đầu tư và đe dọa chuỗi cung ứng”.

Cục Điều tra Liên bang (FBI) cho biết, nhiều cuộc điều tra ma túy và buôn vũ khí bị đình trệ do thiếu kinh phí chi trả cho người cung cấp thông tin, làm dấy lên lo ngại về an ninh quốc gia. Việc thu thập dữ liệu kinh tế, thống kê lao động và báo cáo tài chính công cũng bị gián đoạn, khiến các nhà đầu tư không có căn cứ để đánh giá tình hình.

Ngay cả những lĩnh vực không trực tiếp phụ thuộc vào ngân sách liên bang cũng chịu ảnh hưởng dây chuyền. Thị trường chứng khoán Mỹ biến động mạnh do tâm lý lo ngại kéo dài bế tắc, đồng USD giảm giá nhẹ so với rổ tiền tệ chính. Các ngân hàng thương mại ghi nhận sự gia tăng nhu cầu vay ngắn hạn của người lao động liên bang nhằm chi trả chi phí sinh hoạt, trong khi nhiều nhà hàng, cửa hàng nhỏ quanh các khu vực công sở liên bang phải tạm đóng cửa do thiếu khách hàng.

Đằng sau những hệ lụy kinh tế và xã hội là một vấn đề nghiêm trọng hơn, đó là khủng hoảng niềm tin trong thể chế chính trị Mỹ. Việc các đảng phái không thể đạt được thỏa thuận ngân sách cơ bản đã phơi bày sự chia rẽ sâu sắc, biến chính quyền liên bang thành “con tin” của cuộc đối đầu đảng phái.

Các nhà quan sát nhận định, đây là hệ quả của quá trình phân cực kéo dài, khi cả hai đảng đều đặt ưu tiên chính trị lên trên lợi ích quốc gia. Trong khi phe Cộng hòa muốn chứng tỏ sự cứng rắn trước kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ, thì Đảng Dân chủ lại quyết tâm không để Tổng thống Donald Trump giành thắng lợi chính trị. Cả hai bên đều không muốn “xuống thang”, khiến hàng triệu người dân trở thành nạn nhân của những toan tính chính trị.

Điều đáng lo ngại là hiện nay vẫn chưa thấy “ánh sáng cuối đường hầm”. Các cuộc thương lượng giữa hai đảng hầu như không đạt tiến triển. Một số nghị sĩ ôn hòa của cả hai bên đã đề xuất khuôn khổ thỏa hiệp về chi tiêu y tế, song chưa nhận được sự ủng hộ từ lãnh đạo cấp cao. Giới phân tích cho rằng ngay cả khi đạt được thỏa thuận tạm thời, nguy cơ tái diễn khủng hoảng vẫn còn cao do nền tảng bất đồng sâu sắc chưa được giải quyết.

Hoàng Hà

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/he-luy-khon-luong-tu-viec-chinh-phu-my-dong-cua-dai-ky-luc-post629008.antd