Hệ lụy làm bạn với AI

9 giờ trướcBài gốc

Sự bùng nổ của những “người bạn ảo”

Replika là chatbot AI có thể đóng vai bạn thân, người yêu hoặc bạn tâm giao. Nhiều người dùng chia sẻ rằng họ “phải lòng” chatbot, coi đó là mối quan hệ quan trọng trong cuộc sống.
Tại Trung Quốc, nhiều thanh niên trẻ say sưa trò chuyện, tán tỉnh và thậm chí tổ chức “lễ cưới ảo” với AI. Cho rằng AI “dịu dàng, hiểu chuyện hơn”. Một cô gái 28 tuổi ở Thượng Hải, sau khi kết thúc một mối tình 6 năm, bắt đầu trò chuyện với một người tình ảo có tên là Will. Cô vô cùng ngạc nhiên về độ chân thực của những cuộc trò chuyện giữa họ và nhanh chóng chấp nhận bỏ ra 60 USD để nâng cấp cho anh chàng người yêu ảo của mình. Họ đã viết thơ cho nhau, tưởng tượng sẽ cùng nhau đến một bãi biển, bị lạc trong rừng. Thân thiết đến mức cô gái cho rằng có lẽ sẽ gắn bó với người tình AI mãi mãi, và cô không thể tưởng tượng được cuộc sống mà không có “người yêu chatbot”.

Replika được giới thiệu là người bạn AI đồng hành.

Tại Mỹ, các tờ New York Times, Washington Post cũng đăng những bài viết về việc ứng dụng Snapchat tích hợp AI giúp trẻ em, thanh thiếu niên có thể “tâm sự” bất cứ lúc nào. Một số chuyên gia giáo dục cảnh báo rằng điều này khiến giới trẻ dễ bỏ qua cha mẹ, thầy cô - những người cần có vai trò hướng dẫn trong việc định hình cảm xúc và đạo đức.

Những hệ lụy

Các trường hợp trên cho thấy dù AI có thể tạo cảm giác được lắng nghe, thấu hiểu, nhưng nó không có đạo đức, trách nhiệm hay sự đồng cảm thực sự. Khi con người giao phó cảm xúc cho AI mà không có ranh giới rõ ràng, hậu quả là tổn thương tinh thần, ảo tưởng tình cảm và suy giảm kết nối xã hội.

Người trẻ quá thân thiết với bạn AI hơn người thật dễ trở nên mất định hướng giá trị sống, gia tăng nguy cơ lệ thuộc AI trong giai đoạn hình thành nhân cách.

Một số người dành nhiều giờ để trò chuyện với AI, tâm sự những điều thầm kín mà họ ngại chia sẻ với người thật. Khi AI đáp lại bằng sự đồng cảm “lý tưởng hóa”, sẽ dễ hình thành sự lệ thuộc cảm xúc, khiến họ thu hẹp tương tác xã hội thực tế. Dần dần, sự cô lập và mất kết nối với thế giới thật trở nên rõ rệt.

Các ứng dụng AI thường thu thập lượng lớn dữ liệu cá nhân để tối ưu phản hồi. Khi người dùng chia sẻ những câu chuyện đời tư, suy nghĩ sâu kín, dữ liệu này có thể bị lưu trữ, khai thác cho mục đích thương mại hoặc thậm chí bị rò rỉ, gây tổn hại đến quyền riêng tư.

Hình avatar của một chatbot trên ứng dụng Replika.

Nguy hại hơn, thay vì hẹn hò, tâm sự hay giải quyết mâu thuẫn với bạn bè, người thân, một số người chọn “trốn” vào AI - nơi không có phán xét, không có xung đột. Dù mang lại cảm giác dễ chịu tức thời, điều này lâu dài sẽ khiến các mối quan hệ thật bị xói mòn, thiếu đầu tư và dễ rạn nứt.

Nhiều người cảm nhận AI có thể học cách an ủi, khen ngợi và thể hiện “tình yêu”, nhưng thực chất, đó chỉ là phản xạ dựa trên lập trình. Việc quá tin vào cảm xúc từ AI có thể dẫn đến ảo tưởng, khiến một số người ngộ nhận về tình yêu, lòng trung thành hay sự quan tâm mà AI “thể hiện”, làm lu mờ nhu cầu xây dựng kết nối người với người chân thực.

Chính vì vậy, việc làm bạn với AI có thể là trải nghiệm mới mẻ, thú vị, nhưng không thể thay thế cho mối quan hệ thực sự giữa con người. Thay vì xa rời thực tế cuộc sống để đắm chìm trên không gian mạng, cần tăng cường tiếp xúc xã hội và học cách sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ, chứ không phải như người bạn đời, bạn thân hay chốn ẩn náu cảm xúc. Công nghệ càng phát triển, con người càng cần tỉnh táo để giữ gìn bản sắc và cảm xúc thật của chính mình.

Minh An

Nguồn Tuyên Quang : http://baotuyenquang.com.vn/nghien-cuu---trao-doi/202508/he-luy-lam-ban-voi-ai-68c183a/