Hệ thống cảnh báo ngập lụt, khoanh vùng phạm vi

21 giờ trướcBài gốc

Hiện một hệ thống cảnh báo ngập lụt theo thời gian thực có thể khoanh vùng dự báo phạm vi, mức độ và thời gian xảy ra ngập úng, cùng những nguy cơ rủi ro… đang được Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn (KTTV) quốc gia thử nghiệm.

Ngày càng diễn biến phức tạp

Về tình trạng ngập lụt tại những đô thị đông dân cư, giới chuyên gia môi trường chỉ rõ, ngập lụt tại các đô thị như TPHCM, Hà Nội hay những tỉnh thành có mật độ dân cư đông, tốc độ đô thị hóa diễn ra nhanh, thì ngày càng có những diễn biến phức tạp. Tình trạng ngập không chỉ xảy ra trong mùa mưa mà còn kéo dài đến mùa khô, khiến cho việc đi lại và sinh hoạt của người dân trở nên cực kỳ khó khăn. Vấn đề không chỉ do khánh quan, ảnh hưởng của môi trường khí hậu mà còn do chủ quan từ việc đô thị hóa nhanh chóng, việc xây dựng không theo quy hoạch và tình trạng lấn chiếm, san lấp hệ thống sông, ngòi, kênh, rạch…

Tình trạng ngập úng tại Thủ đô Hà Nội. Ảnh: M.Q

Theo PGS.TS Phùng Chí Sỹ - Phó Chủ tịch Hội Thiên nhiên và Bảo vệ môi trường Việt Nam cho rằng, việc quy hoạch đô thị, gồm các công trình như đường sá, nhà cửa, bê tông hóa không kèm theo các tính toán ngăn ngập nước thì việc chống ngập luôn chạy theo các dự án trên. Và không khéo, ngập chỉ chạy từ điểm này sang điểm khác.

Vẫn theo PGS.TS Phùng Chí Sỹ, có những cái chúng ta đang đi đúng hướng nhưng có những cái chúng ta làm không theo quy hoạch. Ví như TPHCM, đất không có nền nên không phải muốn nâng bao nhiêu thì nâng dẫn đến việc là chúng ta thấy chỗ nào ngập thì đắp cao lên dẫn đến việc nước dồn về chỗ trũng, chỗ này cao thì nước chảy đi chỗ khác.

Còn tại Hà Nội, giới chuyên gia chỉ ra một nguyên nhân cơ bản, hệ thống thoát nước hiện nay của Hà Nội đang yếu nhất đấy là rất thiếu các hồ điều hòa để phân chia nước, giảm áp lực cho hệ thống đường ống. Bên cạnh đó, mật độ các miệng cống hút nước từ mặt đường xuống cống ngầm còn chưa cao. Đại diện Công ty TNHH một thành viên Thoát nước Hà Nội, những điểm ngập úng thường có cốt nền trũng, xa nguồn xả nên chỉ chịu được lượng mưa có cường độ vừa. Khi mưa lớn, nước chảy theo mặt đường dồn về nhanh gây ra úng ngập cục bộ.

Cảnh báo theo thời gian thực

Trước hiện trạng trên, giới chuyên gia môi trường cho rằng, cách tiếp cận toàn diện từ dự báo sớm, quản lý rủi ro đến quy hoạch đồng bộ sẽ tạo nền tảng cho đô thị Việt Nam đứng vững trước những thách thức của thời tiết cực đoan trong tương lai. Đồng quan điểm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia (Cục KTTV - Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Hoàng Văn Đại cho biết, đến nay hệ thống dự báo KTTV quốc gia đã xây dựng bản đồ ngập lụt cho các lưu vực sông chính tại Việt Nam. Một số đài KTTV tỉnh, thành phố cũng đã chủ động xây dựng bản đồ ngập do lũ sông, triều cường cho địa bàn dự báo với những kịch bản cụ thể.

Còn riêng với ngập lụt đô thị, việc xây dựng các kịch bản ngập lụt đòi hỏi 2 yếu tố quan trọng nhất là quan trắc mưa theo thời gian thực và bản đồ ngập lụt. Và thời gian qua, Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia đã thử nghiệm cảnh báo ngập cho nội thành Hà Nội mỗi khi có mưa lớn với sự hỗ trợ từ Vương quốc Bỉ. Công nghệ Flood4Cast được áp dụng có khả năng kết hợp dữ liệu quan trắc mưa theo thời gian thực, cảnh báo rủi ro ngập và độ sâu ngập trong vài giờ tới, khoanh vùng dự báo phạm vi, mức độ, cũng như thời gian có thể xảy ra ngập úng.

Dự kiến tới năm 2027, quá trình thử nghiệm sẽ được hoàn thiện. Đây là cơ sở xác định các kịch bản mô phỏng tình huống ngập lụt giả định tương ứng với các mức độ mưa lớn, tình trạng quá tải hệ thống thoát nước, hay sự dâng cao bất thường của mực nước sông, triều cường. Qua đó, chuyển đổi thông tin dự báo thành các quyết định ứng phó cụ thể, đúng lúc và hiệu quả. Từ đó cơ quan chức năng có thể chủ động lập phương án sơ tán dân cư ở khu vực có nguy cơ ngập sâu, bảo vệ cơ sở hạ tầng và cảnh báo sớm cho người dân, doanh nghiệp để giảm thiểu thiệt hại tài sản, giảm thời gian gián đoạn hoạt động sản xuất kinh doanh.

Trong khi đó, nhìn từ công tác quy hoạch xây dựng đô thị, PGS.TS Nguyễn Hồng Tiến - nguyên Cục trưởng Cục Quản lý hạ tầng (Bộ Xây dựng) cho rằng, bản đồ dự báo ngập phải dự báo được khu vực ngập úng trong trung và dài hạn nhằm phục vụ quy hoạch lại hệ thống hạ tầng kỹ thuật, giao thông, thoát nước để thích ứng với xu thế khí hậu thay đổi. Để làm được điều này, cần dựa vào kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng, kết hợp chuỗi dữ liệu quan trắc lịch sử trong 5-10 năm hoặc lâu hơn. Vấn đề hiện nay, theo các chuyên gia, dữ liệu đầu vào cũng như dữ liệu quy hoạch cần được khai thác từ địa phương để tăng độ chính xác, chi tiết và giúp nâng cao chất lượng bản đồ ngập, cũng như kịch bản ứng phó ngập. Việc chủ động cung cấp thông tin, cũng như tích hợp kịch bản biến đổi khí hậu vào quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và hạ tầng đô thị sẽ giúp địa phương nhìn nhận đầy đủ hơn các rủi ro.

Nam Anh

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/he-thong-canh-bao-ngap-lut-khoanh-vung-pham-vi-10311648.html