Đó là những lời cảnh tỉnh buộc các thành viên NATO phải gấp rút tìm kiếm các giải pháp phòng không giá rẻ.
Tuần này, trang Insider ghi nhận binh sĩ Mỹ, Ba Lan và Romania đang tập luyện với Merops, hệ thống chống drone (máy bay không người lái) do Mỹ sản xuất. Merops sử dụng một drone đánh chặn có tên Surveyor để tiêu diệt mục tiêu bằng cách lao thẳng vào nó hoặc kích nổ khi áp sát.
Tại một trường huấn luyện ở đông nam Ba Lan, các quan chức Quân đội Mỹ cho biết Merops được thiết kế để đánh chặn cả drone trinh sát lẫn drone tấn công, gồm cả các biến thể mới và nhanh hơn dùng động cơ phản lực. “Hệ thống này rất đáng tin cậy”, Trung sĩ Riley Hiner của Lục quân Mỹ, một phi công điều khiển drone đánh chặn và huấn luyện binh sĩ NATO, chia sẻ với trang Insider.
Tuy có thành tích chiến đấu ấn tượng, Merops vẫn tồn tại một số hạn chế nhất định.
Merops là gì?
Drone đánh chặn đã trở thành một trong những công cụ phòng không hàng đầu của Ukraine những tháng gần đây, giúp nước này tiêu diệt số lượng lớn drone kiểu Shahed từ Nga với chi phí thấp cho mỗi lần tác chiến.
Được phát triển bởi sáng kiến Project Eagle (Mỹ), Merops là một trong nhiều hệ thống chống drone mà Ukraine đang sử dụng.
Shahed là loại drone cảm tử do Iran thiết kế, nổi bật nhất là Shahed-136 và Shahed-131, được Nga sử dụng rộng rãi trong cuộc chiến ở Ukraine. Shahed còn được gọi là đạn tuần kích vì có thể bay lượn một thời gian trên không trước khi lao xuống mục tiêu và phát nổ. Dù tốc độ bay chậm hơn tên lửa hành trình hay tên lửa đạn đạo, nhưng các drone này rẻ hơn rất nhiều, cho phép Nga sử dụng trong các đợt oanh tạc quy mô lớn.
Nga đang sản xuất drone Geran, phiên bản của Shahed, với quy mô lớn trong nước. Những drone cảm tử này đang được sử dụng hàng loạt cùng các loại đạn dẫn đường chính xác như tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình trong nhiều cuộc tấn công ban đêm vào Ukraine.
Ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine mỗi tháng sản xuất hàng trăm drone đánh chặn. Thành công này khiến giới lãnh đạo quân sự phương Tây phải chú ý vì đang tìm kiếm các hệ thống phòng không rẻ và hiệu quả hơn để đối phó mối đe dọa drone ngày một lớn tại châu Âu.
Tình thế trở nên cấp bách vào tháng 9 khi drone Nga xâm phạm không phận Ba Lan. Các tiêm kích NATO buộc phải phóng những tên lửa không đối không đắt đỏ để bắn hạ mục tiêu có giá trị chỉ bằng một phần nhỏ.
Ba Lan và Romania, nước cũng gặp sự cố drone Nga xâm nhập vài ngày sau đó, đã quyết định mua và triển khai Merops như một phần của sáng kiến NATO nhằm bảo vệ sườn phía Đông trước các cuộc tấn công trong tương lai.
Chuẩn tướng Lục quân Mỹ Curtis King, Tư lệnh Bộ chỉ huy Phòng thủ Tên lửa và Phòng không Lục quân số 10, mô tả Merops là hệ thống “rất sát thương, rất hiệu quả và tiết kiệm về chi phí”.
Merops gồm trạm điều khiển mặt đất, drone đánh chặn Surveyor và các bệ phóng. Một tổ vận hành Merops có bốn người, gồm chỉ huy, phi công và hai kỹ thuật viên. Hệ thống này có thể được triển khai cố định hoặc cơ động, mang lại sự linh hoạt cao.
Lính Mỹ mang theo drone đánh chặn Surveyor trong một cuộc trình diễn ở Ba Lan tuần này - Ảnh: Reuters
Lính Ba Lan chuẩn bị phóng Surveyor từ thùng xe bán tải - Ảnh: Insider
Surveyor có thể được phóng từ xe bán tải hoặc trạm mặt đất, trở thành vũ khí linh hoạt - Ảnh: Insider
Surveyor có giá 15.000 USD một chiếc - Ảnh: Insider
PV trang Insider đã theo dõi Quân đội Ba Lan, Romania và Mỹ làm việc với Merops khi các binh sĩ sắp kết thúc khóa huấn luyện kéo dài hai tuần. Chuẩn tướng Curtis King cho biết hệ thống này rất dễ sử dụng, vì vậy binh sĩ có thể nhanh chóng học cách vận hành.
Lục quân Mỹ tại châu Âu và châu Phi cho biết khóa huấn luyện Merops phản ánh nỗ lực của Ba Lan và Romania nhằm nhanh chóng đưa vào sử dụng các vũ khí đã chứng minh hiệu quả trên chiến trường và củng cố “Tuyến răn đe sườn phía Đông” mới của NATO, với trọng tâm là drone giá rẻ và các lớp phòng thủ nhiều tầng.
Merops tiêu diệt được những mục tiêu nào?
Trong buổi diễn tập, binh sĩ Ba Lan đã phóng Surveyor từ thùng xe bán tải. Drone đánh chặn này cố lao thẳng vào mục tiêu là một drone giả lập Shahed. Sau vài lần thử và suýt trúng, Surveyor bung dù và hạ cánh nhẹ nhàng xuống đất.
Việc trang bị dù cho phép quân đội tái sử dụng Surveyor, giúp tiết kiệm chi phí trong quá trình huấn luyện.
Quan chức quân sự Mỹ cho biết Surveyor không mang chất nổ trong buổi diễn tập. Song trong thực chiến, Surveyor sẽ mang đầu đạn nhỏ để tiêu diệt mục tiêu bằng cách kích nổ khi tiếp cận, thay vì cần va chạm trực tiếp.
Surveyor dùng động cơ cánh quạt, có thể điều khiển từ xa hoặc hoạt động tự động, sử dụng tần số vô tuyến, tín hiệu nhiệt hoặc cảm biến radar để theo dõi mục tiêu. Nó có khả năng đạt tốc độ trên 280 km/giờ và chống chịu được tác chiến điện tử, vốn đã trở thành mối đe dọa thường trực với hoạt động của drone ở Ukraine.
Các quan chức quân sự Mỹ cho biết Surveyor được thiết kế để tiêu diệt drone tấn công một chiều bay cao, chẳng hạn Shahed, cũng như drone trinh sát. Ukraine đã sử dụng Surveyor và ghi nhận hơn 1.900 vụ đánh chặn thành công trong chiến đấu.
Các quan chức quân sự Mỹ nhấn mạnh rằng Surveyor cũng có thể bắn hạ drone dùng động cơ phản lực, vốn nhanh hơn loại cánh quạt. Nga đã triển khai các biến thể drone dùng động cơ phản lực từ đầu năm nay.
Trung sĩ Riley Hiner nói Merops có tỷ lệ thành công khoảng 95%, đặc biệt khi đánh chặn drone kiểu Shahed. “Tôi nghĩ nó cơ động, linh hoạt và rất dễ dùng”, ông nói thêm.
Hạn chế của Merops
Merops không phải là giải pháp chống drone toàn diện, được thiết kế để chống lại một loại mối đe dọa cụ thể chứ không phải tất cả.
Trung sĩ Riley Hiner cho biết hệ thống sẽ gặp khó khi đối phó drone FPV (góc nhìn thứ nhất) bay thấp do kích thước nhỏ và hình dạng khó phát hiện. Hầu hết drone FPV thường là quadcopter (bốn cánh quạt), điều khiển qua sóng vô tuyến hoặc dây cáp quang, mang lượng thuốc nổ nhỏ và có thể thực hiện các cuộc tấn công chính xác với chi phí chỉ vài trăm USD. Drone FPV đang thống trị chiến trường ở Ukraine.
Merops được tạo ra để đối phó với các loại drone cỡ lớn, như drone tấn công một chiều và drone trinh sát. Mỗi chiếc Surveyor có giá khoảng 15.000 USD, tức là rẻ hơn nhiều so với các mục tiêu mà nó được thiết kế để tiêu diệt. Chẳng hạn, những mẫu Shahed đời cũ được ước tính có giá khoảng 35.000 USD mỗi chiếc.
Việc NATO triển khai Merops giúp liên minh này sở hữu năng lực mà trước đây chưa có.
Các quan chức quân sự Mỹ hy vọng Merops cũng sẽ cung cấp cho NATO một giải pháp thay thế rẻ hơn so với việc phải sử dụng máy bay chiến đấu và tên lửa không đối không tiên tiến, vốn có thể tốn hàng trăm nghìn USD, để đối phó với drone ở Đông Âu.
“Đó là mục tiêu lớn nhất của chúng tôi. Chúng tôi phải tìm ra những giải pháp rẻ hơn, cả trong phần cảm biến lẫn phần vũ khí bắn hạ mục tiêu”, Chuẩn tướng Curtis King nói.
Sơn Vân