Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trình bày nỗi lo ngại về tham vọng hạt nhân của Iran tại Liên Hợp Quốc năm 2012. (Ảnh: AP)
Kể từ khi hứng cuộc tấn công dữ dội ngày 7/10/2023, Israel đã đánh bại Hamas và khiến phong trào Hezbollah phải khuất phục, làm tê liệt mạng lưới lực lượng đại diện của Iran trong khu vực.
Trong vòng 2 tuần qua, Israel đã giáng những đòn nghiêm trọng vào kẻ thù không đội trời chung là Iran, một quốc gia có diện tích gấp 75 lần Israel và dân số gấp 9 lần, đạt được mục tiêu kéo Mỹ tham gia trực tiếp vào cuộc chiến.
Chiến dịch không kích của Israel loại bỏ một số chỉ huy quân sự hàng đầu và các nhà khoa học hạt nhân của Iran, loại bỏ một phần lớn kho tên lửa của Tehran và, với sự giúp đỡ của Mỹ, đã tàn phá các cơ sở hạt nhân của Tehran. Trong cuộc chiến kéo dài 12 ngày - kết thúc bằng lệnh ngừng bắn do Mỹ làm trung gian - Israel đã kiểm soát hoàn toàn không phận Iran.
Những sự kiện này cho thấy sức mạnh quân sự và tình báo của Israel là vô song ở Trung Đông. Quốc gia 10 triệu dân ngày càng quyết đoán, tạo lập các vị trí quân sự bên ngoài biên giới của họ ở Syria và Li-băng theo học thuyết phòng thủ mới mà họ cho là cần thiết để ngăn chặn một cuộc tấn công giống như sự kiện 7/10/2023.
Tuy nhiên, những bước đi đó có thể khiến Israel vấp phải phản ứng dữ dội từ các quốc gia trong khu vực, bị nhiều đối tác trên thế giới quay lưng vì cuộc chiến ở Dải Gaza; và nguy cơ Iran đang nín nhịn chờ thời cơ trước khi trả đũa thực sự.
Theo ông Michele Flournoy, cựu thứ trưởng quốc phòng Mỹ và hiện là đối tác quản lý của WestExec Advisors, cho rằng việc Israel hạ gục Hamas và Hezbollah đã "làm thay đổi cán cân quyền lực trong khu vực”. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng việc Israel “coi thường thương vong dân thường ở Dải Gaza đã làm tổn hại đáng kể danh tiếng và sự ủng hộ của quốc tế”.
Việc Israel giành chiến thắng liên tiếp về quân sự đã làm hồi sinh vận mệnh chính trị của Thủ tướng Benjamin Netanyahu, trong giai đoạn ông đang bị xét xử vì tội tham nhũng và đối mặt với sức ép của dư luận trong nước sau cuộc tấn công của Hamas.
Tuần này, ông nói rằng cuộc chiến với Iran sẽ được nghiên cứu tại các học viện quân sự và Israel đã "đưa mình lên hàng đầu trong số các cường quốc trên thế giới".
Hầu hết các nhà phân tích đều thừa nhận những thành tựu của Israel về thu thập thông tin tình báo.
"Israel đã chứng tỏ họ là một cường quốc quân sự khu vực. Israel có phải là một cường quốc thế giới không? Tôi không thích nói theo cách như vậy. Quân đội Israel được tổ chức để tự vệ", Amos Gilead, một vị tướng Israel đã nghỉ hưu đang làm việc tại Đại học Reichman ở Tel Aviv, cho biết.
Người chiến thắng đơn độc
Ngày càng có sự đồng thuận quốc tế rằng chiến dịch quân sự của Israel ở Dải Gaza phải dừng lại. Kể từ ngày 7/10/2023, quân đội Israel đã giết chết hàng chục nghìn người Palestine và gây ra nạn đói. Điều này đánh thức những người trẻ tuổi trên khắp thế giới Ả-rập và thế giới hướng đến sự nghiệp của người Palestine.
Hình ảnh trẻ em thiệt mạng, bị thương và thiếu đói ở Dải Gaza gây ra các cuộc biểu tình trên khắp thế giới, khiến cả những đồng minh truyền thống như Anh, Pháp và Canada cũng phản đối. Kể cả ở Mỹ - quốc gia ủng hộ trung thành nhất của Israel – dư luận đã bắt đầu thay đổi.
Một cuộc khảo sát của Gallup thực hiện vào tháng 3 cho thấy chỉ có 46% người Mỹ ủng hộ Israel - mức thấp nhất trong 25 năm.
Các chính sách của Israel có thể thúc đẩy các lực lượng cực đoan trên khắp khu vực, tạo ra kẻ thù trong tương lai, cũng như khiến việc bình thường hóa quan hệ với Ả-rập Xê-út và các quốc gia Ả-rập khác trở nên khó khăn hơn.
Cuộc xung đột trên nhiều mặt trận trong 20 tháng qua đã gây căng thẳng cho nền kinh tế Israel, làm giảm đầu tư và gây thiếu hụt lao động khi có quá nhiều quân dự bị được triệu tập. Theo số liệu của Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm, chi tiêu quân sự của Israel tăng 65% lên 47 tỷ USD trong năm 2024, chỉ đứng sau Ả-rập Xê-út ở Trung Đông.
Để chi trả, khoản vay và thâm hụt tài chính của Israel đã tăng vọt. Ngày 25/6, Thống đốc ngân hàng trung ương Amir Yaron cho rằng Israel cần "đánh giá lại các ưu tiên" của nước này liên quan đến chi tiêu dân sự và quốc phòng.
Dù hứng nhiều đòn đau, Iran vẫn giữ được nhiều năng lực phản công, đồng thời duy trì hợp tác với các lực lượng ủy nhiệm ở Iraq và Houthi ở Yemen.
Vẫn còn nhiều câu hỏi về mức độ thiệt hại của chương trình hạt nhân Iran, nghĩa là vẫn còn khả năng Tehran có thể sẽ quyết định chế tạo vũ khí hạt nhân.
"Iran cũng có tiếng nói. Họ sẽ trả đũa vào một thời điểm nào đó", cựu Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Kurt Campbell nhận định trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg.
Bình Giang
Theo Bloomberg