Hiệp đấu mới và sự kỳ vọng của các phe 'cổ động viên'

21 giờ trướcBài gốc

“Quân bài tẩy” trong tay Kiev

Xung đột ở Ukraine chưa phải cuộc chiến kéo dài nhất, nhưng là cuộc chiến quy mô nhất và khác biệt nhất từng được ghi nhận sau Thế chiến II. Đây cũng là cuộc chiến có thể biến những chiếc xe tăng, thiết giáp, thậm chí chiến đấu cơ đắt tiền trở thành thứ yếu trong thực chiến khi sự xuất hiện của các phương tiện bay không người lái (UAV) thể hiện khả năng tác chiến vượt trội về độ chính xác, khả năng cơ động và chi phí rẻ.

Hơn 1.200 ngày giao tranh, hàng ngàn UAV được hai bên sử dụng cho nhiệm vụ như trinh sát, tấn công, rải mìn hay tiếp tế. Khi nguồn cung vũ khí đắt tiền từ phương Tây không đáp ứng nhu cầu chiến trường, UAV là yếu tố then chốt giúp lực lượng Ukraine lấp đầy khoảng trống hỏa lực và kìm tốc độ tiến công của Nga dọc chiến tuyến dài 1.000 km. Theo dữ liệu của Viện Nghiên cứu dịch vụ Hoàng gia (RUSI) tại Anh, đầu năm 2025, UAV đã gây ra 60-70% thiệt hại cho trang bị quân sự Nga trong xung đột.

Những chiếc UAV của Nga bị Ukraine bắn rơi. Ảnh: Guardian.

Những ngày qua, UAV Ukraine chứng minh hiệu quả không chỉ trên chiến trường. Trong chiến dịch “Mạng nhện” ngày 1/6, Ukraine sử dụng 117 UAV ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), mang thuốc nổ tấn công các căn cứ không quân chiến lược nằm sâu trong lãnh thổ Nga. Những chiếc UAV đó được tình báo Ukraine tuồn lậu vào lãnh thổ Nga, sau đó lắp lên thùng xe tải để di chuyển đến gần các căn cứ rồi mới phát động tấn công từ xa.

Khác với UAV tầm xa phóng từ lãnh thổ Ukraine thường bị Nga đánh chặn trên đường bay, UAV trong vụ việc ngày 1/6 xuất kích gần mục tiêu (4-7 km), bay ở độ cao thấp, nên các khẩu đội phòng không tại 2 căn cứ Belaya (bang Irkutsk) và Olenya (Murmansk) không phản ứng kịp, khiến nhiều phi cơ bị đánh trúng.

Dựa trên các dữ liệu nguồn mở và hình ảnh vệ tinh, ít nhất 5 oanh tạc cơ Tu-95MS, 4 chiếc Tu-22M3 và 1 vận tải cơ An-12 bị phá hủy, 3 chiếc Tu-95MS bị hư hại. Theo các chuyên gia, chiến dịch cho thấy Ukraine có khả năng sử dụng UAV hiệu quả đến mức “khiến các tướng tá quân đội toàn cầu mất ngủ nhiều đêm”. “Ukraine ngày 1/6 viết lại quy tắc chiến tranh. Các chỉ huy Nga chắc hẳn bị sốc như người Mỹ vào năm 1941”, chuyên gia Max Boot của tờ Washington Post viết, nhắc đến trận Trân Châu Cảng.

Bên cạnh UAV, Ukraine còn những vũ khí thô sơ, rẻ tiền nhưng rất lợi hại khác là xuồng không người lái (USV). Trong đó, mẫu USV Magura V5 có khả năng tác chiến theo bầy, tự động bám bắt mục tiêu, liên lạc vệ tinh đa kênh, gắn module chiến đấu tích hợp súng máy và trang bị camera ảnh nhiệt. Nó mang được tối đa 320 kg thuốc nổ và hoạt động liên tục trong 48 giờ, ám ảnh tàu bè Nga ở Biển Đen. Mẫu Magura V7 cải tiến thậm chí có thể tích hợp giá phóng tên lửa đối không AIM-9, R-73.

Đầu tháng 5/2025 Ukraine tuyên bố USV nước này đã bắn hạ tiêm kích Su-30 của Moscow đang bay. Ukraine cũng đang phát triển các mẫu thiết bị lặn không người lái có khả năng mang lượng lớn thuốc nổ. Ngày 3/6, Ukraine tuyên bố tấn công cầu Crimea bằng hơn 1 tấn thuốc nổ, dường như với sự hỗ trợ của thiết bị lặn không người lái. Dù chưa gây hư hại nghiêm trọng, nó cho thấy Kiev đủ táo bạo và từng bước cải tiến vũ khí để tiến hành tấn công, gây thiệt hại cho những mục tiêu quan trọng của Nga nếu xung đột tiếp diễn.

Về vũ khí truyền thống, khi số lượng các lô hàng viện trợ cho Ukraine từ phương Tây giảm, Thủ tướng Đức cho biết, các nước châu Âu và Mỹ đã ủng hộ Kiev bằng cách “cởi trói” với những loại tên lửa tầm xa đã chuyển giao, cho phép Ukraine tùy ý sử dụng chúng tấn công mục tiêu quân sự trên lãnh thổ Nga, điều mà cả Moscow lẫn phương Tây trước đây coi là “lằn ranh đỏ” ngăn nguy cơ đối đầu trực diện Nga-NATO.

Báo New York Times thống kê, Ukraine có trong tay 3 tên lửa tầm xa là Storm Shadow do Anh cung cấp, SCALP do Pháp viện trợ và ATACMS được Mỹ chuyển giao. Sắp tới Kiev có thể nhận thêm tên lửa JASSM từ Mỹ, được thiết kế để khai hỏa bằng tiêm kích F-16. Trong đó, Storm Shadow và SCALP là hai tên gọi khác nhau của một loại tên lửa tầm xa phóng từ máy bay do Anh và Pháp cùng phát triển, có tầm bắn 250 km. Mẫu ATACMS - có tên gọi đầy đủ là Hệ thống tên lửa lục quân chiến thuật của Mỹ - được thiết kế khai hỏa từ xe pháo cơ động HIMARS hoặc xe M270 do Mỹ, Anh viện trợ Ukraine, có tầm bắn từ 165-300 km, tức có thể vươn khá sâu vào các bang gần biên giới của Nga.

Ngoài ra, Ukraine có thể sắp nhận tên lửa Taurus từ Đức. Đây là mẫu vũ khí phóng từ máy bay, đạt tầm bắn 500 km, tức là có thể vươn tới khu vực thủ đô Moscow nếu Ukraine khai hỏa gần biên giới. Nếu Berlin chuyển giao tên lửa này cho Kiev, nó sẽ đặt ra mối đe dọa với các mục tiêu ở gần “trái tim” nước Nga.

Xuồng không người lái mang thuốc nổ Magura của Ukraine. Ảnh: Pravda Ukraine.

Sức mạnh Nga không chỉ đến từ hạt nhân

Hơn 3 năm giao tranh, trong cuộc xung đột mà Nga mô tả là họ đang đối đầu với cả Ukraine và phương Tây, Moscow đã sử dụng đa dạng vũ khí, từ những khẩu pháo sản xuất thời Liên Xô đến những tên lửa mới nhất, uy lực nhất. Tháng 11/2024, Nga khai hỏa tên lửa đạn đạo siêu vượt âm Oreshnik vào thành phố Dnipro của Ukraine sau khi Kiev bắn tên lửa tầm xa của Mỹ và Anh vào mục tiêu trên lãnh thổ Nga. Quả đạn lao xuống mục tiêu như tia sét và không thể đánh chặn. Tuy vậy, vụ phóng Oreshnik chủ yếu để răn đe. Oreshnik có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, nhưng tên lửa đánh xuống Dnipro không mang đầu đạn.

Giới quan sát cho biết, các loại tên lửa chiến lược, kể cả vũ khí hạt nhân, không phải là thứ mang lại cho Nga ưu thế ở Ukraine. Yếu tố giúp Nga giữ động lực tiến công là khả năng thích ứng với tình hình chiến trường, nguồn nhân lực dồi dào, kho vũ khí đồ sộ và năng lực chế tạo vũ khí vượt trội.

Một báo cáo hồi đầu năm 2025 cho thấy Nga đã tăng sản lượng pháo lên 3 triệu quả/năm, cao hơn toàn bộ phương Tây cộng lại. Đây là yếu tố then chốt giúp Nga duy trì mật độ hỏa lực. Về tên lửa, Nga tăng sản lượng tên lửa đạn đạo Iskander-M từ 7 quả mỗi tháng lên 30 quả và tên lửa hành trình Kh-101 từ 13-30 quả lên 100-115 quả mỗi tháng. “Nga sẽ không hết tên lửa”, Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) đánh giá, trái ngược với tình hình chắt chiu từng quả tên lửa phòng không của Ukraine.

Khi bình luận về chiến dịch “Mạng nhện” của Ukraine, chuyên gia chính trị Vladimir Pastukhov, đang làm việc tại Anh, cho rằng ngay cả khi Ukraine thật sự phá hủy được 13 oanh tạc cơ, đó là một thiệt hại đáng kể với Nga, nhưng số lượng máy bay còn lại “vẫn thừa sức phục vụ các mục tiêu của chiến sự”. Trước ngày 1/6, Nga có khoảng 90-120 oanh tạc cơ chiến lược Tu-22M3, Tu-95MS và Tu-160 trong biên chế.

Về UAV, Nga sử dụng hàng loạt khí tài này trên chiến trường sau Ukraine, nhưng đã phát triển nhiều mẫu UAV hiện đại hơn, số lượng nhiều hơn. Trong đó, UAV Lancet trở thành “cơn đau đầu” của hầu hết phương tiện chiến đấu Ukraine mỗi khi nó xuất hiện; còn UAV Geran bay trên bầu trời các thành phố của Ukraine gần như mỗi ngày. Số liệu của tình báo quốc phòng Ukraine công bố ngày 5/6 cho thấy, tính đến giữa tháng 5/2025, Nga sản xuất 170 UAV Geran mỗi ngày và có thể tăng lên 500 chiếc/ngày.

Bên cạnh đó, Nga chiếm ưu thế hơn hẳn về tác chiến đường không. Moscow 2 năm qua biến bom trọng lực thành bom lượn nhờ cánh nâng kết hợp hệ thống dẫn đường vệ tinh để tấn công vị trí đối phương. Quan chức Ukraine ngày 4/6 nói Nga đã sử dụng bom lượn tăng tầm UMPK-PD, có khả năng bay xa tới 95 km, để tập kích tỉnh Kharkov và Sumy. Với những quả bom nặng từ 300 kg đến 3 tấn, sai số một vài mét không ảnh hưởng đáng kể đến mục tiêu tác chiến. Nga có trong kho cả triệu quả bom.

Cuối cùng, yếu tố then chốt giúp Nga tự tin bước vào cuộc đấu hết lực với Ukraine và khối phương Tây hậu thuẫn Kiev là nhân lực. Một báo cáo hồi năm ngoái của CFR cho thấy, Ukraine có 600.000 quân nhân tại ngũ, nhưng chỉ 200.000 người ở tiền tuyến. Ngoài ra, các đơn vị của Ukraine đã bị suy yếu nghiêm trọng do thương vong và báo cáo tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng bộ binh. Ngược lại, New York Times đầu tháng 6/2025 ước tính Nga có 400.000 binh sĩ hoạt động dọc tiền tuyến.

Nguyễn Viết

Nguồn ANTG : https://antgct.cand.com.vn/chuyen-de/hiep-dau-moi-va-su-ky-vong-cua-cac-phe-co-dong-vien-i771114/