Miễn viện phí toàn dân là một chính sách lớn và sẽ được triển khai theo lộ trình. Nội dung cốt lõi của chính sách không đặt mục tiêu miễn phí tuyệt đối mà hướng đến giảm tối đa chi phí tiền túi của người dân, tăng độ bao phủ bảo hiểm y tế (BHYT), giảm tử vong do phát hiện bệnh muộn và xây dựng hệ thống y tế công bằng, bình đẳng, hiệu quả, bền vững và không ai bị bỏ lại phía sau.
Bà Trần Thị Trang - Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế, Bộ Y tế
Cụ thể, chính sách này sẽ được thực hiện như thế nào, phóng viên VOV2 phỏng vấn bà Trần Thị Trang - Vụ trưởng Vụ BHYT, Bộ Y tế về nội dung này:
PV: Thưa bà, nói tới chính sách miễn viện phí, nhiều người hiểu rằng tới đây đi khám chữa bệnh sẽ không phải trả tiền. Hiểu như vậy có chính xác hay không?
Bà Trần Thị Trang: Miễn viện phí không có nghĩa là người dân cứ đến cơ sở KCB theo nhu cầu mà không phải trả tiền mà miễn viện phí vẫn phải dựa vào chính sách trụ cột là BHYT. Tức là miễn viện phí trong phạm vi của BHYT và trong khả năng hỗ trợ của ngân sách nhà nước để nhà nước cùng với quỹ BHYT sẽ chi trả chi phí khám và điều trị ở mức căn bản. Phần còn lại theo yêu cầu hoặc những kỹ thuật cao, chi phí lớn thì người bệnh chi trả kết hợp với 1 số chính sách khác dành cho người bệnh nghèo, người có thu nhập thấp như là huy động xã hội hóa, các nguồn tài trợ để hỗ trợ thêm cho người bệnh.
PV: Cụ thể chính sách miễn viện phí dựa vào BHYT sẽ được thực hiện như thế nào, thưa bà?
Bà Trần Thị Trang: Trong phạm vi chi phí KCB ở mức cơ bản thì BHYT sẽ phải bao phủ chi trả đủ, bên cạnh đó ngân sách ngân sách sẽ hỗ trợ 1 phần để mở rộng bao phủ BHYT, hỗ trợ đóng BHYT cho 1 số đối tượng chính sách xã hội ví dụ người cao tuổi, trẻ em, người nghèo, cận nghèo, người có thu nhập TB để họ tham gia BHYT bền vững, còn những người có thu nhập sẽ tham gia BHYT theo khả năng và việc này được thực hiện 1 cách có lộ trình.
PV: Bà có thể cho biết, lộ trình này sẽ được thực hiện như thế nào?
Bà Trần Thị Trang: Thứ nhất mỗi người dân sẽ được khám sức khỏe ít nhất 1 lần 1 năm tại y tế cơ sở, cụ thể là trạm y tế xã. Sẽ được khám 1 số chỉ tiêu cơ bản để kiểm tra sức khỏe, để sàng lọc sớm 1 số bệnh và chi phí này tới đây sẽ đưa vào quỹ BHYT và nếu thiếu thì ngân sách nhà nước sẽ cấp bổ sung. Riêng nội dung khám sức khỏe định kỳ có thể được thực hiện ngay từ năm 2026.
Thứ 2 là đảm bảo cho người dân được khám sàng lọc và quản lý 1 số bệnh.
Thứ 3 nhà nước sẽ cấp ngân sách để chi cho 1 số gói dịch vụ y tế cơ bản mang tính chất phòng bệnh.
1 chính sách nữa hướng đến miễn viện phí đó là tăng tỷ lệ thanh toán của BHYT, mở rộng tối đa phạm vi thanh toán, mức thanh toán của 1 số thuốc, dịch vụ kỹ thuật. Ví dụ hiện nay 1 số thuốc có chi phí lớn – đặc biệt là thuốc chữa ung thư đang khống chế tỷ lệ thanh toán chỉ khoảng 50-70%, tới đây sẽ từng bước đánh giá để tăng tỷ lệ thanh toán này cho người dân và thực hiện theo đối tượng ưu tiên. Ngoài ra sẽ mở rộng phạm vi bao phủ vắc xin, tăng số lượng vắc xin tiêm miễn phí cho người dân trong chương trình tiêm chủng mở rộng.
PV: Thưa bà, để thực hiện chủ trương khám sức khỏe định kỳ cho người dân, tăng tỷ lệ thanh toán và giảm chi phí từ tiền túi người bệnh đòi hỏi phải có nguồn lực tài chính lớn và bền vững. Vậy chúng ta có giải pháp gì đối với vấn đề này?
Bà Trần Thị Trang: Về nguồn lực thì quỹ BHYT vẫn là trụ cột, thứ 2 là ngân sách nhà nước cấp vào quỹ BHYT. Đối với người có thu nhập vẫn được hưởng quyền lợi căn bản, còn những cái khác người ta hoàn toàn có thể tự chủ được. Ví dụ như đóng BHYT thì Nhà nước không cần hỗ trợ hay đối với những bệnh có chi phí lớn, liệu trình điều trị lên đến vài tỷ đồng thì người có thu nhập vẫn phải có tỷ lệ chi trả nhất định để bảo đảm lấy số ít bù cho số đông đấy là nguồn lực để thực hiện. Ngoài ra để có thể tăng chi cho BHYT, tăng chi cho phạm vi quyền lợi của người dân thì có thể có cơ chế như các chuyên gia khuyến cáo và hiện nay các nước vẫn làm đó là trích thuế tiêu thụ đặc từ thuốc lá, rượu bia… để bù đắp chi khám chữa bệnh cho người dân... Còn về lâu dài từng bước tăng mức đóng của BHYT.
Người bệnh đến khám tại Bệnh viện Đa khoa huyện Bảo Yên
PV: Cùng với nguồn lực về tài chính thì y tế cơ sở, cụ thể là trạm y tế xã cần thay đổi như thế nào để thực hiện tốt chức năng quản lý, khám sức khỏe định kỳ và chăm sóc sức khỏe người dân, thưa bà?
Bà Trần Thị Trang: Y tế cơ sở, y tế dự phòng phải được nhà nước bảo đảm ngân sách để chi cho thường xuyên và chi cho đầu tư phát triển thì mới có năng lực để đủ mạnh. Ví dụ trạm y tế xã muốn khám sức khỏe định kỳ cho người dân phải có bác sĩ đa khoa và phải có từ 3-5 bác sĩ mỗi trạm thì mới có thể xét nghiệm sinh hóa, mới chỉ định dịch vụ cận lâm sàng, khám sức khỏe định kỳ, sàng lọc được bệnh cơ bản và mới chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân dân ở mức đa khoa. Phải có mạng lưới bác sĩ gia đình để tham gia ngay tại cơ sở và như thế ngân sách phải bảo đảm cái này vì thu nhập ở tuyến cơ sở thấp. Dự phòng cũng vậy không có dịch vụ để tăng thu nên Nhà nước phải bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư pt để mua sắm thiết bị kỹ thuật. Trạm y tế xã muốn khám chữa bệnh đa khoa cơ bản thì ít nhất phải được đầu tư tương đương với 1 phòng khám đa khoa và thứ 2 là phải thu hút nhân lực về trạm, về trung tâm y tế khu vực liên xã để có đủ nhân lực.
PV: Nhưng bằng cách nào để thu hút nhân lực về tuyến xã, thưa bà?
Bà Trần Thị Trang: Để có đủ nhân lực cho tuyến xã phải bằng 2 cách: 1 là phải áp dụng được cơ chế đặc biệt đột phá để người ta có 1 mức hỗ trợ lương hàng tháng. Hiện nay đang đề xuất 100% mức hưởng giống như NQ 66 đối với người làm công tác pháp chế. Thứ 2 là có chính sách luân phiên, định kỳ đưa các bác sĩ ở tuyến trên về tuyến dưới, để bảo đảm KCB cho người dân ở mức đa khoa cơ bản và phải có chế độ hỗ trợ, ví dụ hỗ trợ tăng thêm lương hàng tháng, hỗ trợ thuê nhà rồi 1 số chế độ chính sách khác cho y tế cơ sở. 1 điểm nữa là do không nguồn nhu nhập như 1 số cơ sở KCB ở trên nên phải có cơ chế để không thực hiện việc tự chủ ở y tế xã mà nhà nước phải bảo đảm chi thường xuyên, có như thế thì y tế xã mới có thể phát triển lên được.
PV: Xin trân trọng cảm ơn bà!
Để thực hiện chủ trương khám sức khỏe định kỳ cho toàn dân từ năm 2026, hiện nay Bộ Y tế đang rà soát để xây dựng danh mục, phạm vi, chỉ tiêu khám để đảm bảo đạt được yêu cầu chuyên môn, bảo đảm khả năng cân đối của quỹ BHYT và của ngân sách nhà nước. Với chi phí trung bình khoảng 300.000 đồng/lần khám, ước tính sẽ cần thêm khoảng 25.000 tỷ đồng mỗi năm để thực hiện chủ trương này.
Đinh Trang/VOV2